ازدواج در سن پایین قابل تعمیم نیست/ با ازدواج در سن پایین کودکی کردن را از آنها نگیریم

زندگی در شرایط جدید موجب شده تا سن و نوع ازدواج یک امر کاملا شخصی شود. اینکه دختر یا پسر در چند سالگی تمایل برای ازدواج داشته باشند یا شکل آن را چگونه انتخاب کنند به فرد بستگی دارد. نمی توان یک نسخه واحد سنی برای کسانی که در سن تشکیل خانواده قرار گرفته اند ارائه داد چرا که نوع فرهنگ و تربیت هر شخصی متفاوت از دیگری است.در یک نقطه از کشور شاهد آن هستیم که فرد در سال های کودکی یا اوایل نوجوانی مسئولیت یک خانواده را بر عهده می گیرد اما در فرهنگی دیگر فرد بعد از گذراندن تمام مراحل نوجوانی و جوانی هنوز تصمیمی برای ازدواج ندارد. برای واکاوی سن مناسب ازدواج، تبیان با حجت الاسلام محمد برمایی مشاور خانواده و ازدواج به گفتگو پرداخته است.

تبیان: سن ازدواج در ایران قاعده یا اصول ثابتی دارد؟
ما در ایران سن ازدواج قطعی نداریم؛ یعنی نمی توانیم یک دستور ثابت به همه دخترها و پسرها بدهیم که در فلان سن به ازدواج فکر کنید. اگر از شمال تا جنوب کشور را نگاه کنیم  تفاوت سبک زندگی عیان است و یکی از مهمترین مقوله های مهم در سبک زندگی بحث ازدواج است.

تبیان: بر اساس این سبک زندگی های متفاوت از شمال تا جنوب کشور، چگونه می توان ازدواج دختران در سنین پایین را ارزیابی کرد؟
ازدواج دختران در سنین پایین یک دغدغه اجتماعی درست است که نباید آن را نفی کنیم. سنت را نماینده خرد می دانم؛ ریشه های عمیق ما در سنت های ما است و فقط یک قدمی در دنیای جدید گذاشته ایم. دنیای ما هنوز مدرن نشده است بلکه ما دنیای جدید داریم. اما در دنیای سنت خرافاتی وجود دارد. هنوز در برخی از استان ها  خرافات ازدواج دختر در سنین بسیار پایین وجود دارد.

یک دختر 15 ساله که در دنیای کودکانه خود به سر می برد در مقیاس عجیبی با مادر خود که در دهه 40-30 بوده است مقایسه می شود. 15 سالگی دهه 40 با 15 سالگی در دهه 90 بسیار متفاوت است.

باید به این نکته توجه کنیم که این دغدغه اجتماعی که متفکرین حوزه اجتماعی هم به آن می پردازند یک اشتباه بزرگ را نیز به همراه دارد و آن هم تعجیل بسیار بالا در قضاوت و صادر کردن حکم  برای ازدواج دختران 16،17 و 18 ساله است. نسخه ای که با زود نظر دادن درباره آن به کل کشور تعمیم داده می شود.

به طور مثال در قشم یک دختر 18-16 ساله  ازدواج کرده است و اتفاقا زندگی خوبی نیز دارد. این مسئله مبتنی بر آداب و فرهنگ همان فضای زندگی و محیط، تربیت قوم و قبیله است که فرد را برای ازدواج در چنین سنی تربیت و هدایت می کند.

شاید دغدغه ازدواج در این سنین برای دختران در کلان شهرها بیشتر مورد بحث باشد.  تقاوت قوم، روستا و شهر وسبک زندگی را در باید نظر بگیریم.

تبیان: شما اعتقاد دارید که ازدواج  18-16 ساله ها بسته به نوع تربیت و محیط افراد متفاوت است. اگر در سنین پایین تر از 16 سال فرد وارد زندگی شود چه پیامدهایی دارد؟
دغدغه مهم باید ازدواج دختران 13 ساله باشد که این امر خطرناک است. این سن را نباید با 18-16 ساله ها مقایسه کنیم. 13 سالگی مرز کودکی و نوجوانی است.  در این شکل از ازدواج بحث حقوق کودکان باید در نظر گرفته شود. کودکی را نباید از آنها سلب کنیم. خانواده ها باید به این فکر کنند که وقتی یک دختر در این سن ازدواج می کند می تواند زندگی اجتماعی او را در آینده به خطر بیندازد. طلاق های زود هنگام و زندگی های نکرده ی این کودکان به مرور زمان رشد می کند.

تبیان: فرد برای پیدا کردن آمادگی جهت تشکیل خانواده چه شاخص هایی باید داشته باشد؟
در سن ازدواج باید به دنبال شاخص های درست برویم. دکتر افروز در این رابطه سه فاکتور را مطرح می کنند. سن تقویمی، سن عقلانی-روانی و سن زیستی افراد.

در سن تقویمی، یک عدد وجود دارد. اما به طور مثال یک دختر 17 ساله در عشایر کارهای بزرگی را انجام می دهد؛ کارهایی که تا دیروز مادران شان به آنها می پرداختند.

نمیتوانیم نسخه ازدواج در سنین خاص و نفی کردن ازدواج در سنین پایین را به همه کشور تسری دهیم با این تفسیر که می خواهیم دنیای جدیدی بسازیم. این موضوعات برای دختران شهرنشین با امکانات زیاد صدق می کند؛ دخترانی که در 15 سالگی دغدغه درست کردن ناهار را تاکنون نداشته اند و در فضای خودشان بوده اند. مسئولیت های اجتماعی دختران در عشایر با مسئولیت اجتماعی دختران تهران متفاوت است.

در توجه به سن زیستی و عقلانی – روانی باید این مسئله را به کارشناسان و مشاوره های خانواده د حتی طلابی که در مساجد با مردم زندگی می کنند واگذار شود. باید اجازه بدهیم هر محیطی نسخه روان شناختی خودش دنبال کند بدون آنکه به بهانه ساختن دنیای جدید احساس بدبختی به افراد بدهیم.

یک بانو که در شهر تحصیلات عالیه دارد اما بین فعالیت های اجتماعی و مادری، مادری را انتخاب کرده است نباید احساس ضعف یا کسری اجتماعی کند و هر وقت فرزندش را ببیند حسرت فعالیت، اشتغال و دانشگاه را بخورد.

اگر یک خانمی در 17 سالگی به این نتیجه رسید که الان باید ازدواج کند که البته با آگاهی اتفاق بیفتد اجازه بدهیم که این مسئولیت اجتماعی را با آگاهی انجام دهد.

---