تبیان، دستیار زندگی

علوم پزشکی و فناوری‌های نوین

آشنایی با تکنولوژیِ فرا صوت

امروزه رایج‌ترین و شناخته شده‌ترین کاربرد تکنولوژیِ فرا صوت، در حوزه‌ی پزشکی است. عموما برای افزایش دقت در سونوگرافی جنین، از سیستم‌های فراصوت استفاده می‌شود، اما این تکنولوژی خاص، کاربردهای فراوان دیگری نیز دارد.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : سمیه جولایی
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
 
فرا صوت
در بسیاری از مکان‌ها، حسگرهای ویژه‌‌ای تعبیه می‌شوند تا با استفاده از امواج صوتی، آن هم در تاریکی، حرکت‌های درون یک اتاق را رصد کرده و حضور افراد ناشناس را کشف کنند. این حس‌گرها در فرکانس‌های 32 کیلوهرتز پخش می‌شوند که فراتر از دامنه‌ی صوتی است و انسان می‌تواند آن را بشنود. هر دامنه‌ی فراصوتی؛ بیست هرتز تا بیست کیلوهرتز را شامل می‌شوند. از دیگر کاربردهای امواج فراصوت، رساندن صدا به فرد یا افراد هدف است بدون آنکه سایرین متوجه شوند.

این امواج به یک موزه این امکان را می‌دهد تا برای بازدیدکنندگان خاص در یک فضای ویژه، صوتی را پخش کند بدون آنکه مزاحم دیگر افراد شوند. حتی در دستگاه‌های دافع حشرات نیز از همین امواج استفاده می‌شود تا حشرات را از خانه دور کنند.

با افزایش سن، توانایی انسان‌ها برای شنیدن امواج با فرکانس بالا کاهش می‌یابد، پس کسی که بخواهد می‌تواند به راحتی با فراصوت نوجوانان را آزار دهد بدون آنکه بزرگسالان متوجه این چنین اعمالی شوند. همین ویژگی باعث شده است که نوجوانان آهنگ‌های زنگ تلفن‌های همراهی بسازند که فقط خودشان بشنوند و طبعاً بزرگسالان و والدین، نمی‌توانند این قبیل صداها را بشوند.

ضرر امواج فراصوت چیست؟

بر اساس نتیجه‌ی پژوهش‌های علمی، امواج صوتی هوابُرد مضر نیستند. افرادی گزارش کرده‌اند؛ زمانی که در اتاقی مجهز به حس‌گرهای فراصوتی هستند، از هدفون‌هایشان صداهایی شنیده‌اند. اما براستی این اتفاق چگونه می‌افتد؟ در واقع هدفون این امواج را به امواج فراصوتِ قابل شنیدن تبدیل می‌کند.

در واقع صداهایی که انسان قادر به شنیدن آن هستند و نیز صداهای فراصوت؛ هر دو بر وسایل الکترونیکی اثر می‌گذارند. مثلاً یکی از پژوهشگران این حوزه، توانست در پروژه‌ای با استفاده از همین امواج به صورت مخفیانه سیستم‌هایی که با فرمان صوتی کار می‌‎کردند را تحت تأثیر قرار داده و از کنترل خارج کند، قفل دستگاه را باز کند و به دستگاه دستور بدهد که تماسی تصویری بگیرد.

کسی که بخواهد می تواند به راحتی با فراصوت نوجوانان را آزار دهد بدون آنکه بزرگسالان متوجه این چنین اعمالی شوند.



همچنین صدا می‌تواند بر جهان فیزیکی اثرگذار باشد، مثلاً تراشه‌های سنجش مکانیکی میکروالکترونی؛ مانند شتاب‌سنج‌هایی که در سیستم‌های کیسه هوای اتومبیل و تلفن‌های هوشمند استفاده می‌شود و نیز ژیروسکوپ‌های در هواپیماهای بدون سرنشین، مستعد ابتلا به چنین تداخل‌هایی از طریق دستورات فراصوتی هستند. این سیستم‌ها می‌توانند با صداهای فراصوتی، مورد حمله قرار گیرند، یک هواپیمای بدون سرنشین را فریب دهند و یا حتی گوشی تلفن همراه را به همین شکل مورد آسیب قرار دهند.

آیا باید نگران آسیب های امواج فراصوتی بر بدن مان باشیم؟

حتماً شنیده‌اید که گفته می‌شود صداهای بسیار بلند می‌تواند به گوش‌ها و سیستم شنوایی انسان آسیب بزند. اگرچه شواهد بسیار اندکی درباره ضررهای امواج فراصوت بر بدن انسان وجود دارد، اما در شرایط خاص که مدت پخش امواج، زیاد باشد ممکن است شنوایی فرد را با اختلالاتی همراه کند.

به هر حال اگر این اتفاق برای شما بیافتد ممکن است دچار سردردی خاص و یا از دست دادن تعادل شوید. البته پژوهشگران درباره سطوح بی‌آزار و بی‌ضرری امواج فراصوت هوا مطمئن نیستند و عموما، آن را بی‌ضرر نمی‌دانند. باید توجه داشت که بسیاری از حیوانات همچون؛ سگ می‌توانند فرکانس‌هایی فراتر از شنوایی انسان را بشنوند.

به‌طور مثال فردی ادعا می‌کرد؛ سگی دارد که به‌صورت ناگهانی و ریتمیک، حرکت‌هایی را انجام می‌دهد که ناشی از شنیدن امواج فراصوتی است. ادعایی درباره امواج مشکوک فراصوتی از سوی برخی از دیپلمات‌ها نیز در بعضی کشورهای بیگانه وجود دارد که اثبات نشده است اما می‌تواند ناشی از استفاده از دستگاه شنود باشد.

لازم به ذکر است که در صورت اقدام برای استفاده از چنین ابزارهایی نیز باید در نظر گرفت که هیچ تُن فراصوتی به تنهایی نمی‌تواند کاری از پیش ببرد و لازم است در کنار سایر اصوات مانند یک قطعه موسیقی قرار بگیرد. این امکان نیز وجود دارد که صداهای معمولی را تبدیل به امواج  فراصوت کرده و آن را منتقل کرد.