خداوند هم رحیم است و هم انتقام‌جو!

خداوند متعال رحیم است و بیش از حدی که انسان فکر کند رحمت دارد و رحمتش همه چیز را فرا گرفته است، اما این رحمت مخصوص مومنان و تائبین بوده و اگر کسی توبه کند و از گذشته خود اظهار ندامت و پشیمانی کند، خداوند متعال او را بخشیده و مشمول رحمت بی‌انتهای خود می‌گرداند. اما اگر شخصی، بی‌پروا به گناهان کبیره بپردازد و هیچ توجهی به فرامین الهی نکند، او هرگز مشمول رحمت خدا نمی‌شود و مورد غضب الهی بوده و به شدت عذاب خواهد شد.
گفته شد یکی از راه‌های فریب دادن انسان‌ها توسط شیطان، القاء برخی شبهات در نفس انسان و سست کردن آنان نسبت به برخی گناهان یا ترک اوامر الهی است، برای این کار رحمت الهی را بهانه کرده که خدا بسیار مهربان است و با چند گناه کوچک ما را عذاب نمی‌کند؛ ما در مطلب قبلی به طور مفصل این شبهه شیطانی را توضیح دادیم.

در این پست می‌گوییم: بله خدا مهربان است و هیچ شکی در آن نیست، اما در این‌جا دو نکته باید مد نظر گرفته شود که گوینده این سخن، از آن‌ها غفلت کرده است: نکته اول این‌که این مهربانی نسبت به بندگان خاص است و آن هم در شرایط خاص؛ دوم این‌که خداوند متعال در کنار این مهربانی، شدید العقاب و سخت‌گیر هم هست و از گناه‌کاران جریح و بی‌پروا انتقام می‌گیرد، چرا که در قرآن آمده است: «وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ ذُكِّرَ بِآیاتِ رَبِّهِ ثُمَّ أَعْرَضَ عَنْها إِنَّا مِنَ الْمُجْرِمِینَ مُنْتَقِمُون [سجده/22] و كیست ستم‌كارتر از كسى كه به آیات پروردگارش تذكّر داده شود، ولى از آن‌ها اعراض نماید؟ البتّه ما از تبه‌كاران انتقام مى‌گیریم». حتی امیرالمومنین(علیه‌السلام) در حدیثی می‌فرماید: «من تعجب می‌کنم از کسی که شدت انتقام خدا از خود را می‌داند، اما بر گناهانش اصرار می‌ورزد».[1]

این آیه و مشابه آن، که در مورد عذاب گناه‌کاران آمده است، به راحتی اثبات می‌کند که خداوند متعال در کنار مهربانی بیش از حد تصور انسان، شدید العقاب هم هست و با گناه‌کاران به شدت برخورد خواهد کرد. مثلا قرآن در جاهای مختلفی دستور داده نماز بخوانید، حال اگر کسی به این بیانات قرآن، بی‌اعتنایی کرده و به دستور خدا گردن ننهد و نماز نخواند، آیا نباید مورد مواخذه قرار گیرد؟ یا این‌که قرآن در آیات متعددی بر پاک‌دامنی و حفظ عفاف تاکید کرده و حتی با زبانی صریح و تند می‌فرماید: «وَ لاَ تَقْرَبُوا الزِّنَى‌ إِنَّهُ‌ کَانَ‌ فَاحِشَةً وَ سَاءَ سَبِیلاً [اسراء/22] و نزدیک زنا نشوید که کار بسیار زشت و بد راهی است». با این حال، کسی بدون توجه به این آیه و مشابه آن، به دستور الهی بی‌اعتنایی کرده و به این گناه برزگ دست بزند، آیا نباید خدا او را مجازات کند؟

این‌که خدا مهربان است، مطلب درستی است، بلکه مهربانی خداوند متعال بیش از آن چیزی که انسان بتواند تصور کند، اما این مهربانی به معنای نادیده گرفتن گناهان بندگانش نیست، این مهربانی به این معناست که راه برای همه باز است، حتی اگر انسان 90 سال گناه و نافرمانی کند و یک روز قبل مرگش برگردد و توبه کند، خدا می‌بخشد، این جلوه رحمت الهی است که فرموده است: «قُلْ یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ [زمر/53] بگو اى بندگانم كه بر نفس خود ستم و اسراف كردید، از رحمت خدا ناامید نشوید كه خدا تمامى گناهان را مى آمرزد، زیرا او آمرزنده رحیم است».

این وعده آمرزش به بندگان، جلوه رحمت بی‌انتهای خداست، این وعده، یعنی هرگز نباید از رحمت خدا ناامید شد، حتی با بزرگ‌ترین گناهان کبیره، حتی اگر انسان پیغمبری از پیامبران خدا را هم به قتل برساند، نباید از رحمت الهی ناامید شود، این است رحمت بی‌انتهای الهی، پس جلوه رحمت خدا، توبه انسان است، بازگشت انسان از گناهان است، نه این‌که انسان بدون توبه و بازگشت و تنها با این وسوسه که خدا بزرگ است و رئوف به گناه بپردازد.

پس خداوند متعال رئوف و مهربان است و رحمتش هم فراگیر و بی‌انتهاست، اما نسبت به تائبین و کسانی‌که برگردند و از گذشته خود پشیمان شوند و روی به درگاه الهی کرده و عذر و تقصیر بطلبند، نه این‌که شخصی تمام مدت عمر را به گناه و معصیت و شکستن حرمت الهی مشغول باشد و با همان حال از دنیا برود و امید داشته باشد به رحمت الهی؛ این عین حماقت و نفهمی است.

پی‌نوشت:
[1]. «عَجِبْتُ‏ لِمَنْ‏ عَلِمَ شِدَّةَ انْتِقَامِ اللَّهِ مِنْهُ وَ هُوَ مُقِیمٌ عَلَى الْإِصْرَارِ». تصنیف غرر الحكم و درر الكلم‏، تمیمى آمدى، عبد الواحد بن محمد، دفتر تبلیغات‏، قم‏،  1366 ش‏، چاپ اول‏، ص 166.

---

منبع : رهروان ولایت