تبیان، دستیار زندگی

مسائل شعر به روایت یدالله رویایی

«از سکوی سرخ» مجموعه‌ای است از گفت‌وگوهای یدالله رویایی که موضوع آن‌ها شعر معاصر ایران و مسائل تئوریک در حوزه شعر است.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
از سکوی سرخ

رویایی در این کتاب از شعر می‌گوید؛ از چیستیِ شعر و از شعرهای خود و شعرهای دیگران. «از سکوی سرخ» که به اهتمامِ حبیب‌الله رویایی گردآوری و تنظیم شده، امسال در انتشارات نگاه تجدیدچاپ شده است. عنوان کتاب، چنان‌که حبیب‌الله رویایی در مقدمه آن اشاره می‌کند «تعبیری است از زبان، و این‌که مطالب بدوا به‌صورت گفتگو بیان شده است.» این تعبیر همان‌طور‌که در همین مقدمه گفته شده برگرفته از یکی از شعرهای رویایی است.
برخی از کسانی که در این مصاحبه‌ها به‌عنوان گفت‌وگوکننده مقابل رویایی نشسته‌اند، خود از شاعران معاصر ایران هستند که از میان آن‌ها می‌توان به نام‌هایی چون جواد مجابی، بیژن کلکی، بهرام اردبیلی و پرویز اسلامپور اشاره کرد. «از سکوی سرخ» به‌تعبیری تصویری است از شعر معاصر ایران به روایت شاعری که خود یکی از ارکان اصلی و مهم این شعر است. در این کتاب با روایتی از شعر معاصر ایران مواجهیم که راوی آن را تجربه کرده و زیسته و در ساختن بخشی از آن نقش داشته است و به همین دلیل روایت او روایتی است زنده و درگیر با موضوعی که از آن سخن می‌گوید، نه روایتِ خشک و آرشیویِ یک مورخ. بخشی از این روایت در دلِ ماجرا و در جریان شکل‌گیری و تکوین برخی جریان‌های شعری گفته شده است و زنده‌بودن آن نیز از همین روست که در این کتاب، شعر معاصر در بحبوحه زدوخوردهای پیرامون آن روایت شده است و راوی در متنِ ماجرا بوده است نه حاشیه‌نشینی که صرفا از بیرون و با فاصله به آن بنگرد.
در «از سکوی سرخ» رویایی را همان‌قدر حساس به کلمات و زبان می‌یابیم که در شعرهایش و بنابراین او در این گفت‌وگوها همان‌قدر شاعر است که در شعرهایش. رویایی در یکی از گفت‌وگوهای این کتاب درباره کلمات می‌گوید: «برای شاعر کلمات زنده‌اند. جان دارند و مانند انسان نفس می‌کشند، آن‌گونه که انسان‌ها مزاج‌ها و طبیعت‌های گوناگون دارند، کلمات هم تربیت‌های مختلف دارند، کار شاعر کشف کلمات است، نزدیکی شاعر با کلمات غیر از نزدیکی افراد غیرشاعر با کلمات است. طرز نزدیکی شاعر با کلمه همانا سبک است و مکتب او، شاعر به کلمات شناسنامه می‌دهد و پروانه‌ی عبور به مرزهای احساس خویشتن، هرقدر نزدیکی با کلمات گسترده و اجتماعی باشد نه محدود و خصوصی شعر چهره‌ای اجتماعی می‌یابد.» رویایی را یکی از نمایندگان اصلی «شعر حجم» می‌دانند و طبیعی است که حجم‌گرایی یکی از موضوعات مصاحبه‌های کتاب «از‌سکوی سرخ» باشد. آن‌چه می‌خوانید قسمتی است از مصاحبه جلال سرفراز با یدالله رویایی که درباره شعر حجم است.
سرفراز در این مصاحبه از رویایی درباره چیستیِ حجم‌گرایی و ویژگی‌های آن می‌پرسد و رویایی در بخشی از پاسخ خود به این پرسش می‌گوید: «پیش از همه بگویم که حجم‌گرایی یک مکتب نیست یک کشف است، کشف یک نوع تحرک ذهن و نوعی زندگی خیال، پس وقتی صحبت از کشف است یعنی این زندگی خیال وجود دارد و داشته است، از اعصار کهن تا عصرهای نیامده، و ما به این نتیجه رسیده‌ایم که محصول‌ها و زاده‌های این ذهن، ذهنی که توقفی روی واقعیت‌ها نمی‌کند، و برای شناختن آن از جانب‌های سه‌گانه به آن نگاه می‌کند، چنین ذهنی همیشه خالق آن چیزی است که ما برای اولین‌بار می‌بینیمش.»

منبع: روزنامه شرق