"دوستت دارم"هایی که با روح آدمی بازی می کنند

آیا كسی غیر از ما می تواند در خوشبختی یا بدبختی ما سهم موثری داشته باشد ؟
باید در زوایای نهفته مسیری كه آمدیم خوب جستجو كنیم و در نهانخانه دلمان ببینیم چه کرده ایم، دفتر حساب و كتاب را بگشاییم و روشنایی و تاریكی آن را بررسی كنیم، این همان محاسبه است. قرآن جواب این سوالات پیچ در پیچ ذهنمان را به زیبایی پاسخ می دهد.

وَمَا أَصَابَكُمْ مِنْ مُصِیبَةٍ فَبِمَا كَسَبَتْ أَیْدِیكُمْ وَیَعْفُو عَنْ كَثِیرٍ(1) هر مصیبتی به شما رسد به خاطر اعمالی است که انجام داده‌اید، و بسیاری را نیز عفو می‌کند.

آری بسیاری از مشكلات و مصائب بدستان خود ما در زندگی ایجاد شده است، زیرا زندگی ما محصول اعمال و رفتار ماست گاهی حقوقی كه برگردن ماست و ما آگاهانه یا ناآگاهانه در اداء آن غفلت می كنیم، آثار و عواقبی در زندگی ما به جا می گذارد كه جبران آن بسیار سخت است .

حق الناس گره كور زندگی

شریفترین مخلوق خداوند كه صاحب حق است انسان می باشد. به همین علت رعایت و نادیده گرفتن حق، ارتباط مستقیمی با عدالت خداوند دارد. حقوق مردم، برای خداوند بسیار باارزش است تا جایی كه خداوند از حق خود می گذرد اما از حق مردم نمی گذرد. این بیانگر این امر است كه احترام به حقوق دیگران و ادای آن یكی از اساسی ترین اهداف ادیان اسمانی است.
قرآن كریم در آیات بسیاری مومنان را چه در باب مسائل اقتصادی و چه در باب حقوق اجتماعی دعوت به احترام حقوق مردم نموده است .
حق الناس حقوقی است كه انسان در رابطه با دیگران باید رعایت كند و رعایت نكردن حقوق دیگران باعث گرفتاری انسان در دنیا و قیامت می شود .
امام جعفر صادق (علیه السلام) می فرماید: ما عبدالله شیء افضل من اداء حقوق المومن: هیچ عبادتی بالاتر از اداء حق مومن نیست.(2)

ارزش مؤمن

انسان از حرمت بالایی برخوردار است پس باید شخصیت او حفظ گردد. هرگونه تحقیر، تمسخر ضربه ای بر پیكره روح شخص وارد می سازد كه تا سالها این آسیب چون زخمی وجود آن شخص را نابود می كند. علت اینكه در آیات و روایات به حق الناس اهمیت فراوانی داده شده به خاطر صدمه هایی است كه به شخصیت انسان در مسیر رشد وارد می شود.
حق الناس فقط در مسایل مالی نیست بلكه دل شكستن از مصادیق بارز حق الناس است كه غالبا به این امر مهم بی توجه هستیم، به راحتی به عرض و آبروی مسلمان صدمه می زنیم، دلی را می شكنیم، توهین می كنیم، شخصیتی را خرد می كنیم و رد می شویم غافل از اینكه با این كار گره كوری به زندگی خود زده ایم  و تا جبران مافات نكنیم آن گره باز نمی گردد.

كفاره دل شكستن

آزار و اذیت مؤمن در اسلام حرام است و به طور كلی شكستن دل انسان مومن كه به تعبیر روایات احترام او از كعبه بیشتر بوده و دارای آثار وضعی و جانبی فراوانی است زیرا دلی كه شكست به سادگی التیام نمی یابد و جبران آن دشوار است.
در حدیث از معصوم روایت شده است كه :من احزن مومنا ثم اعطاه الدنیا ،لم یكن ذلك كفارته ولم یوجر علیه: كسی كه مومنی را اندوهگین سازد، آن گاه دنیا را به او ببخشد، این بخشش گناه او را جبران نمی كند .

پس در مرحله اول باید انسان مراقب باشد دلی را نشكند و قلبی را جریحه دار نسازد و اگر خدای ناكرده این اتفاق افتاد باید به سرعت جبران و تلافی كند و دل شكسته را التیام بخشد و آن را بدست آورد .

در حدیث آمده است كه خداوند می فرماید: انا عندالمنكسره قلوبهم: من همدم قلب های شكسته هستم. انسان دل شكسته در پیشگاه خداوند دارای جایگاه ویژه ای است .

صدمات جبران ناپذیر
شاید از خود سوال كنید چرا این قدر این مساله مهم است ؟ در جواب می گوییم آیا تابه حال انسان هایی را دیده اید كه دچار بیماری های روانی چون؛ خساست، لجبازی، بیش از حد تمیز و وسواس گونه بودن، دارای افسردگی سنگین، دچار اضطراب فراگیر، مبتلا به خشم انفجاری، بدجنسی و كینه توزی یا بیش از حد شكاك بودن، باشند؟
همه این ها آسیب هایی است كه در دوران كودكی به فرد وارد شده و مسلماً با محبت و توجه و عشق نمی شود این همه صدمه زد. همه این بیماری ها با شكستن روح و روان آدمی ایجاد می شود و دیگران بدون توجه به اهمیت این امر ضربات خود را وارد می كنند و به راحتی رد می شوند و گاهی سالها انسانی بیمار می شود و تمام ابعاد زندگی فرد درگیر این مشكل می گردد و روح او را فلج می سازد زیرا بعضی چیزها گران بدست می آیند و ارزان از دست می روند. شاید نتوان باور كرد كه شخصیت یك انسان محصول یك عمر زندگی و تلاش و سختی است كه ممكن است در یك لحظه از دست برود و خدشه دار شود.

چگونه می شود روح زخمی انسانی را التیام بخشید؟ آیا بهتر نیست اندكی تأمل و صبر كنیم و به راحتی در شكستن دل ها و زخم زبان ها تعجیل نكنیم.

در قرآن کریم آیات بسیاری وجود دارد که به این موارد اشاره نموده و در واقع، به ریشه و دلیل آزرده خاطر شدن دیگران پرداخته و توصیه هایی در این زمینه ارائه فرموده اند که به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:

الف. برخی آنچه از آنها نهی شده است:

مسخره کردن دیگران: "یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا لا یسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسى أَنْ یکُونُوا خَیراً مِنْهُمْ وَ لا نِساءٌ مِنْ نِساءٍ عَسى أَنْ یکُنَّ خَیراً مِنْهُن"؛ اى افراد با ایمان! گروهى از مردان شما گروهی دیگر را مسخره نکنند، شاید آن مسخره شدگان بهتر از آنها باشند. و گروهى از زنان شما نیز دیگران را مسخره کند، شاید آن مسخره شدگان بهتر از آنها باشند.(3)

عیب جویی: "وَ لا تَلْمِزُوا أَنْفُسَکُم"؛ به عیب جویی از یکدیگر مپردازید.(4)

یکدیگر را با نام زشت خواندن: "وَ لا تَنابَزُوا بِالْأَلْقاب"؛ با نامهای زشت، یکدیگر را مورد خطاب قرار ندهید.(5)

روی از دیگران برگرداندن: "وَ لا تُصَعِّرْ خَدَّکَ لِلنَّاس"؛ با بی اعتنایی از مردم رو مگردان.(6)

با تکبر و غرور راه رفتن: "لا تَمْشِ فِی الْأَرْضِ مَرَحا"؛ هنگام راه رفتن، باد نخوت بر گلو مینداز!(7)

سر از کار دیگران در آوردن و غیبت کردن: "وَ لا تَجَسَّسُوا وَ لا یغْتَبْ بَعْضُکُمْ بَعْضا"؛ به دنبال سر درآوردن از کار دیگران نبوده و غیبت نکنید.(8)

دوستی هایی که حق الناس ایجاد می کنند

روی صحبتم با جوانان است وقتی به كسی می گوییم دوستش داریم در قبال او مسئولیم این هم ازمصادیق حق الناس است ، براحتی نمی توانیم بعد از مدتی خانه دلش را خراب كنیم و رد شویم و دلش را بشكنیم زیرا آسیب های جدی بر او وارد می سازیم كه گاهی تا چندین سال او نیاز به ترمیم روحی دارد.
امروزه كلمه دوست داشتن متاع بی ارزشی شده كه سر هر كوی و بامی خرید و فروش می شود، غافل از آثار و پیامدهای سوئی كه رد پایش بر جان و روح انسان ها باقی می ماند هستیم.
دل كه بازار نیست تا محل عبور و مرور باشد دل حریم امن الهی است پس مواظب باشیم با جهل و غفلت هایمان جان و روح های پاك راخط خطی نكنیم.

---

پی نوشت:
1- شوری/٣٠
2- بحار/ج٧٤/ص٢٤٢
3- حجرات/١١
4- حجرات/١١
5- حجرات/١١
6- لقمان /١٨
7- لقمان/١٨
8- حجرات /١٢