فورد رییس جمهوری که در تاریخ آمریكا بدون انتخابات رییس جمهور شد

جرالد فورد رییس جمهور اسبق آمریكا و تنها فردی كه در تاریخ آمریكا بدون انتخابات به این سمت رسید، در سن 93 سالگی درگذشت.

به نقل از روزنامه لس آنجلس تایمز، بتی فورد همسر جرالد فورد طی بیانیه‌ی كوتاهی كه از سوی دفتر وی منتشر شد گفت: گفتن این خبر خیلی دشوار است ولی باید بگویم كه جرالد فورد كه یك همسر، پدر و پدربزرگ مهربان بود، در سن 93 سالگی درگذشت.

در این بیانیه به محل فوت یا علت مرگ فورد اشاره نشده است. جرالد فورد در ژانویه 2006 دچار بیماری ذات‌الریه شد و به دلیل عارضه قلبی دوبار تحت مداوا قرار گرفت. وی پس از رونالد ریگان دیگر رییس جمهور متوفی آمریكا كه او هم در سن 93 سالگی درگذشت، دومین رییس جمهور آمریكا است كه تا این سن عمر كرده است.

جرالد رادولف فورد، چهارمین معاون رییس جمهور (1974-1973) و سی و هشتمین رییس جمهور آمریكا طی سالهای 1974 تا 1977 در تاریخ 14 ژوییه سال 1913 در شهر اوماها واقع در ایالت نبراسكا به دنیا آمد. وی نخستین رییس جمهور غیر منتخب آمریكا به شمار می‌آید كه از طریق آرا مستقیم مردم به عنوان معاون رییس جمهور و ریاست جمهوری برگزیده نشد بلكه ریچارد نیكسون (سی و هفتمین رییس جمهور آمریكا و سلف فورد) در پی استعفای معاونش یعنی اسپیرو آگنیو، جرالد فورد را كاندیدای معاونت ریاست جمهوری معرفی كرد و هر دو مجلس قانونگذاری آمریكا نیز درخواست نیكسون را بر اساس اصلاحیه 25 قانون اساسی آمریكا مورد پذیرش قرار دادند.

سرانجام زمانی كه شخص نیكسون به دنبال افشای رسوایی واترگیت در بعد از ظهر نهم اوت سال 1974 استعفا كرد، جرالد فورد به عنوان رییس جمهور آمریكا منصوب شد. فورد به همراه معاونش نلسون راكفلر تنها سیاستمداران آمریكا به شمار می‌آیند كه نه از راه انتخابات بلكه از طریق انتصاب به مقام معاونت ریاست جمهوری نائل آمدند. فورد بعد از رونالد ریگان (چهلمین رییس جمهور آمریكا) كه در پنجم ژوئن 2004 و در سن 93 سالگی درگذشت، كهنسال‌ترین رییس جمهور در قید حیات آمریكا محسوب می‌شد. وی هم چنین پس از ریگان دومین رییس جمهور تاریخ آمریكاست كه بیش از سایر همتاهای خود عمر كرده است.

ریگان دقیقا 93 سال و 120 روز در قید حیات بود. .... كودكی و جوانی جرالد فورد حاصل ازدواج لزلی لینچ كینگ و دوروتی آیر گاردنر با نام لزس لینچ كینگ جی آر در ایالت نبراسكای آمریكا دیده به جهان گشود. پدر و مادر فورد دو ماه پس از تولد فرزندشان از یكدیگر جدا شدند و او پس از ازدواج مجدد مادرش به جرالد رادولف فورد تغییر نام یافت. فورد در منطقه‌ی گرندپیدز ایالت میشیگان بزرگ شد و برای تیم فوتبال دانشگاه میشیگان در پست هافبك میانی بازیهای درخشانی كرد. هنرنمایی‌های وی برای تیم وولورینز به حدی بود كه در سال 1934 به عنوان ارزشمند‌ترین بازیكن فوتبال تیمش انتخاب شد. فورد در عین پرداختن به تحصیل به عضویت انجمن دانشجویی دكتا كاپا اپیلسون درآمد و با ظرف شویی به امرار معاش پرداخت. پس از آنكه در بهار سال 1034 با اخذ مدرك دیپلم فارغ‌التحصیل شد، پیشنهادهای تیم‌های دیترویت لاینز و گرین پی پكرز از لیگ ملی آمریكا را رد كرد.

زمانی كه در دانشكده‌ی حقوق دانشگاه ییل مشغول به ادامه تحصیل شد، به گروهی به رهبری داگلاس استوارت پیوست كه در نظر داشتند با امضای درخواست نامه‌ای دولت وقت را مجاب كنند تا قانون بی‌طرفی سال 1939 به مرحله اجرا گذارد.فورد كه از راه مربیگری فوتبال و بوكس به طور پاره وقت توانسته بود خرج تحصیل خود را فراهم آورد در سال 1941 از دانشگاه حقوق فارغ‌التحصیل شد.

وی از دوران كودكی به سازمان پیشاهنگان جوان آمریكا (BSA) ملحق شد و با كسب افتخارات متعدد به بالاترین درجه‌ی ممكن در این سازمان یعنی عقاب پیشاهنگی (Eagle Scout) دست پیدا كرد. اعضای سازمان پیشاهنگان آمریكا كه در نهایت وارد ارتش این كشور می‌شوند به موازات كسب افتخارات و مدال‌ها ترفیع درجه پیدا می‌كنند. فورد عضویت خود در این سازمان را یكی از غرورآمیز‌ترین افتخارات خود حتی پس از ورود به كاخ سفید می‌داند. وی در این باره گفته است: من نخستین رییس جمهور آمریكا هستم كه مدال عقاب پیشاهنگی بر سینه او نصب شده است. ---- جنگ جهانی دوم فورد در آوریل 1942 به قوای ذخیره نیروی دریایی آمریكا پیوست و به عنوان ناوبان دو مشغول به انجام خدمت شد. وی پس از فعالیت در برنامه‌های تشخیص موقعیت در دانشكده هوایی كارولینای شمالی به مربیگری بدنسازی پرداخت. در بهار سال 1943 خدمت خود را در ناو هواپیمابر USS Monterery آغاز كرد. او در ابتدا مدیر ورزشی داخلی لشگر توپخانه‌ی ناو هواپیما بر بود و چندی بعد به عنوان معاون دریانوردی به انجام وظیفه پرداخت و در عملیات‌های بزرگی در جنوب اقیانوس آرام شركت داشت. فورد نه بر اثر شلیك گلوله دشمن بلكه به خاطر وقوع توفانی سهمگین در دریای فیلیپین در دسامبر سال 1944 تا یك قدمی مرگش پیش رفت، در حالیكه امواج خشمگین ناوبر هواپیما بر آمریكا را در محاصره‌ی خود در آورده بودند چیزی نمانده بود كه فورد از درون ناوبر به دریا پرت شده و غرق شود. ناو جنگی كه در نتیجه آتش سوزی به شدت آسیب دیده بود ناگزیر از كار افتاد و از سرویس تجهیزات ارتش خارج شد. فورد مابقی روزها در جریان جنگ جهانی دوم را خارج از ناوگان دریایی ارتش سپری كرد و در فوریه‌ی 1946 در مقام ناو سروان از ارتش ترخیص یافت.

رهبر اقلیت حزب جمهوری خواه جرالد فورد از سال 1949 تا 1973 به مدت 24 سال عضو مجلس نمایندگان آمریكا بود و در همین سالها به رهبری اقلیت حزب جمهوریخواه نایل آمد. وی فرد بسیار محبوبی نزد رای دهندگان ایالت میشیگان بود و همواره با اختلاف 60 درصد نسبت به سایر رقبا به مجلس راه پیدا می‌كرد. او توانسته بود با مردم منطقه گرند رپیدز ارتباط بسیار گرم و نزدیكی برقرار كند. فورد طی اولین مبارزات انتخاباتی‌اش با كشاورزان دیدار كرد و به آنها وعده داد تا چنانچه به او رای دهند دوشادوش آنها در مزارع و كشت زارها كار كند و حتی گاوهایشان را بدوشد. نا گفته نماند كه فورد به وعده‌ی خود عمل كرد. وی در دوره تصدی خود به عنوان رهبر اقلیت‌ جمهوری خواهان در كمیسیونی كه وظیفه تحقیق و تفحص در خصوص علل ترور جان اف كندی، رییس جمهور آمریكا در سال 1961 تا 1963 را بر عهده داشت انجام وظیفه كرد. كمیسیون مذكور سرانجام طی گزارش پایانی خود اعلام كرد كه لی هاروی اوسوالد به تنهایی در سوء قصد به جان كندی شركت كرد. فورد در خلال سالهای 1965 تا 1973 در مقام رهبر اقلیت مجلس نمایندگان آمریكا به لطف رهبری منصفانه و شخصیت ملایم و عوام پسندانه‌اش توجه و حمایت بسیاری از اعضای مجلس نمایندگان را به خود جلب كرد.

وی در انتقاد از سیاست‌های جانسون در قبال جنگ ویتنام طی سخنرانی آتشین تحت عنوان "چرا در جنگ ویتنام كوتاه آمده‌ایم"، رییس جمهور كشورش را به دخالت در امور جنگی و مانع تراشی بر سر كار نیروهای ارتش متهم ساخت. فورد در كنار چهره‌های محبوبی چون سناتور اورت دركسن، از ایالت در كنفرانس‌های خبری متعددی در تلویزیون ملی آمریكا حضور یافت. دركسن و فورد طرح‌های خود راجع به جنگ ویتنام را به اطلاع رییس جمهور رساند. جرالد فورد تلاشها برای استیضاح ویلیام او داگلاس، قاضی دیوان عالی آمریكا را هدایت كرد و در سخنرانی مهم داگلاس را به حمایت از فعالیت‌های خلاف اخلاق در احكام خود متهم كرد. 

معاون رییس جمهور در پی استعفای اسپیرو آگنیو، معاون ریچارد نیكسون در دهم اكتبر 1973 نیكسون جرالد فورد را به عنوان كاندیدای جانشینی معاونش معرفی كرد. هر دو مجلس قانونگذاری‌ آمریكا با اكثریت قاطع آرا فورد را در مقام معاونت ریاست جمهوری منصوب كردند. سنای آمریكا با 92 رای موافق در مقابل سه رای مخالف و مجلس نمایندگان نیز با 387 رای موافق در مقابل 35 رای مخالف كاندیدای نیكسون را مورد تایید قرار دادند.

فورد از دیرباز یكی از صریح‌ترین حامیان ریجارد نیكسون بود. وی با سفرهای مختلف و ایراد سخنرانی در پشتیبانی از نیكسون به دفاع از سیاست‌های او پرداخت. فورد در جریان سفرهای خود به دستاوردهای بیشمار رییس جمهور اشاره كرد و رسوایی واترگیت را تبلیغات رسانه‌ها و موضوعی كم اهمیت خواند.

ریاست جمهوری جرالد فورد به عنوان سی و هشتمین رییس جمهور آمریكا در حضور وارن برگر رییس دیوان عالی وقت مراسم تحلیف خود را به جای آورد. هنگامی كه نیكسون در ادامه تشدید بحران ناشی از رسوایی واترگیت در نهم اوت 1974 استعفا كرد فورد زمام امور را عهده‌دار شد و این جمله را بر زبان آورد "كابوس طولانی ملی ما به پایان رسید". به موازات این انتصاب نلسون راكفلر، فرماندار سابق نیویورك از جانب وی به عنوان معاون رییس جمهور انتخاب شد.

سیاست خارجی فورد در دوره ریاست جمهوری خود با بحرانی مربوط به حادثه مایاگوئز مواجه شد. در مه 1975 اندكی پس از به قدرت رسیدن خمرهای سرخ در كامبوج نیروهای این كشور یك كشتی تجاری آمریكا با نام مایاگوئز را در آب‌های آزاد توقیف كردند. فورد با هدف نجات خدمه این كشتی جمعی از تفنگداران نیروی دریایی آمریكا را به منطقه فرستاد؛ اما ظاهرا نیروهای مذكور به اشتباه در جزیره دیگری وارد و با مقاومت غیر منتظره‌ای روبرو نشدند در جریان عملیات آزادسازی ملوانان كشتی مایاكوئز 50 عضو ارتش زخمی و 41 تن كشته شدند. از سربازان خمرهای سرخ نیز 60 تن كشته شدند و برخی از پرسنل نیروی هوایی از پای در آمدند. ریاست جمهوری فورد با آخرین مرحله از خروج نظامیان آمریكایی از ویتنام در جریان عملیات "باد پی در پی" همراه بود. در تاریخ 29 و 30 آوریل 1975 سفارت آمریكا در سایگون (پایتخت ویتنام جنوبی كه در همان سال توسط ویت كنگ‌ها سقوط كرد) به علت تشدید بحران و ناآرامی تخلیه شد. 

سوء قصد در پنجم سپتامبر سال 1975 زمانی كه فورد در شهر ساكرامنتو واقع در ایالت كالیفرنیا با دوستداران و هواداران خود دیدار می‌كرد یكی از پیروان چارلز مانسون تپانچه‌ی كالیبر 25 را به شكم او نشانه رفت، در جریان این سو قصد گلوله‌ای شلیك نشد و به هیچ فردی آسیب نرسید.

سالهای دور از كاخ سفید فورد سیاستمداری نسبتا فعال پس از پایان دوران ریاست جمهوری‌اش به شمار می‌آید. وی هم چنان در مراسم و رویدادهای تاریخی و همایش‌های مهم از جمله مراسم آغاز به كار روسای جمهور یادبود شخصیت‌های برجسته عرصه سیاست آمریكا شركت كرد. وی در سن 91 سالگی بعلت كسالت در مراسم تحلیف جورج بوش رییس جمهور فعلی این كشور حاضر نشد. جیمی كارتر، رییس جمهور اسبق آمریكا دوست صمیمی فورد در نوامبر 2005 در مصاحبه‌ای با لری كینگ اظهار داشت كه دوستش دیگر شبها از خانه خارج نمی‌شود و قادر به ایراد سخنرانی نیست. اما در كل حالش خوب است. فورد در دسامبر 2005 بنا به گفته‌ی پزشكانش بعلت سرماخوردگی معمولی برای مدت بسیار كوتاهی در بیمارستان بستری و یكسری آزمایشات بر روی وی انجام شد. در 16 ژانویه 2006 نیز به علت ابتلا به ذات‌الریه بستری شد.

پی نوشت:
1- خبرگزاری ایسنا
2- موسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی

---