شهادت آیت الله مطهری تنها هشتاد روز بعد از انقلاب

استاد شهید آیة اللّه مطهرى در 13 بهمن 1298 هجرى شمسى مطابق با 12 جمادى الاول 1338 هجرى قمرى(1920 میلادی) در شهرستان فریمان در نزدیکی شهر مقدّس مشهد در یک خانواده اصیل روحانى چشم به جهان ‏گشود. پس از طىّ دوران طفولیّت به مکتبخانه رفته و به فراگیرى دروس ابتدایى ‏پرداخت.

محیط خانوادگی شهید مطهری و بوستانی که این شقایق معطر در آن نشو و نما یافت، ممتاز و آراسته به پاکی بود. جدّ ایشان «محمدعلی» مشهور به آخوند، فرزند «محمدرضا» است. آخوند محمدعلی از مشاهیر عصر خود بوده و کتابی با عنوان «وقایع الایام» در 1005 صفحه از آن مرحوم باقی است. وی به سال 1334 ه.ق دار فانی را وداع گفت.

مرحوم حاج شیخ محمدحسین ـ پدر شهید مطهری ـ آن چنان سیمایی نورانی داشت که وقتی مأمور ثبت احوال به فریمان رفت تا نام خانوادگی افراد را معین کند با مشاهده آن چهره منور نام «مطهری» را برایش برگزید.

شیخ محمدحسین پس از تکمیل تحصیلات علوم دینی در نجف و سامرا و مدتها اقامت در عراق، عربستان و مصر به زادگاه خویش در شهرستان فریمان از توابع استان خراسان بازگشت و عمر با برکت خود را در جهت ترویج و تبلیغ مذهب تشیع صرف نمود.

این انسان فاضل و پرهیزگار از شخصیتهای مورد تکریم در بین اقشار گوناگون جامعه بود و شهید مطهری از دوران کودکی، تطهیر قلب و صیانت نفس را از وی آموخت.

آن عالم ربانی در سحرها حال و هوای دیگری داشت، راز و نیاز، اشک و آه، دعا و تلاوت قرآن مونس وی بود. در این خصوص  آیت اللّه خامنه ای اظهار داشته اند: «... پدر ایشان [شیخ محمدحسین مطهری] جزو روحانیونی بود که از جنبه معنوی و زهد و تقوا یک فرد ممتاز بود. خود مرحوم مطهری عمیقا به پدرشان ارادت می ورزید و احترام پدرش را در حد زیاد و کم نظیر نگه می داشت. ایشان جلوی پدرش هرگز من ندیده بودم شوخی کند. بارها اتفاق افتاده بود در جلساتی که ما در مشهد با آقای مطهری داشتیم پدر ایشان هم حضور داشت. ایشان در مقابل پدرشان به قدری مؤدب برخورد می کرد! این حاکی از این بود که عمیقا برای پدرشان احترام قایل بودند. خود ایشان هم بارها می گفت: من انس به عبادت و ذکر و اخلاق اسلامی را از پدرم یاد گرفتم ...»

در سن دوازده سالگى به حوزه علمیّه مشهد عزیمت نموده و به تحصیل مقدّمات علوم اسلامى اشتغال ‏ورزید. در سال 1316 علیرغم مبارزه شدید حکومت وقت رضا شاه پهلوی با روحانیّت و علیرغم مخالفت دوستان و نزدیکان، براى تکمیل تحصیلات خود عازم حوزه علمیّه قم ‏شد.

در دوره اقامت پانزده ساله خود در قم از محضر مرحوم آیة اللّه العظمى بروجردى (در فقه و اصول) و مرحوم حضرت امام خمینى (به مدت دوازده سال در فلسفه ملّا صدرا و عرفان و اخلاق و اصول) و مرحوم علّامه سیّدمحمدحسین طباطبائى (در فلسفه بوعلى و فلسفه تطبیقی) بهره ‏گرفت. استاد شهید مدتى نیز از محضر مرحوم آیت اللّه حاج میرزا على آقا شیرازى در اخلاق و عرفان بهره‏هاى معنوى فراوان برد. از اساتید دیگر استاد مطهرى مى‏توان از مرحوم آیت اللّه‏ سیّدمحمّد حجّت (در اصول) و مرحوم آیت اللّه سیدمحمّد محقّق داماد (در فقه) نام برد. وى در مدت اقامت خود در قم علاوه بر تحصیل علم، در امور اجتماعى و سیاسى نیز مشارکت فعال داشت.

در سال 1331 در حالى که از مدرّسین معروف و از امیدهاى آینده حوزه به شمار مى‏ رفت. به دلایلی از جمله مشکلات معیشتی به تهران مهاجرت کرد. در تهران به تدریس در مدرسه مروى  که در آن علوم حوزوی آموزش داده می شد و نیز تألیف و سخنرانیهاى تحقیقى ‏پرداخت.در همان سال، تدریس خود در دانشکده الهیّات و معارف اسلامى دانشگاه تهران را آغاز ‏ نمود. در سالهاى 1337 و 1338 که انجمن اسلامى پزشکان تشکیل گردید. استاد مطهرى از سخنرانان اصلى این انجمن و در طول سالهاى 1340 تا 1350 سخنران منحصر به فرد این انجمن بود و بخشی از آثار استاد محصول همین جلسات است.

از سال 1341 که نهضت امام خمینى آغاز گردید استاد مطهّرى به طور فعّال در کنار امام بود به طورى که مى‏توان سازماندهى قیام پانزده خرداد در تهران و هماهنگى آن با رهبرى امام را مرهون تلاشهاى او و یارانش دانست. در ساعت 1 بعد از نیمه شب روز چهارشنبه پانزده خرداد 1342 به دنبال یک سخنرانى مهیج علیه شخص محمدرضا شاه به وسیله پلیس دستگیر شده و به همراه تعدادى از روحانیون تهران زندانى گردید. پس از 43 روز به دنبال مهاجرت علماى شهرستانها به تهران و فشار مردم، به همراه سایر روحانیون از زندان آزاد شد.

در سال 1348 به خاطر صدور اعلامیّه‏اى با امضاى ایشان و حضرت علامه طباطبائى و آیة اللّه حاج سید ابوالفضل مجتهد زنجانى مبنى بر جمع آوری اعانه براى کمک به آوارگان فلسطینى و اعلام آن طىّ یک سخنرانى در حسینیّه ارشاد، دستگیر شد و مدتی در سلول انفرادی به سر برد. از سال 1349 تا 1351 برنامه‏هاى تبلیغى مسجد الجواد را به عهده داشت و غالبا خود سخنران اصلى بود تا اینکه آن مسجد و به دنبال آن حسینیّه ارشاد تعطیل گردید و بار دیگر استاد مطهرى دستگیر و مدتى در بازداشت قرار گرفت.

تاسیس «جامعه روحانیّت مبارز تهران»

 این امر خصوصا در سالهاى 1351 تا 1357 به خاطر افزایش تبلیغات گروههاى چپ و پدید آمدن گروههاى مسلمان چپ زده و ظهور پدیده التقاط به اوج خود رسید. پس از حضرت امام، استاد مطهرى اولین شخصیتى بود که به خطر سران سازمان موسوم به «مجاهدین خلق ایران» پى برد و دیگران را از همکارى با این سازمان باز مى‏داشت و حتى تغییر ایدئولوژى آنها را پیش‏بینى نمود.  در این سالها استاد شهید به توصیه امام خمینی مبنى بر تدریس در حوزه علمیّه قم، هفته‏اى دو روز به قم عزیمت کرده و درسهاى مهمّى در آن حوزه القا نمود، و همزمان در تهران نیز جلسات مختلفی برای اساتید دانشگاه در منزل خود برگزار کرد. در سال 1355 به دنبال اعتراض به یک استاد کمونیست دانشکده الهیات! به خاطر القاء تعالیم مارکسیستی در سر کلاس، اجباراً زودتر از موعد مقرّر بازنشسته شد. همچنین در این سالها استاد شهید با همکارى تنى چند از شخصیتهاى روحانى، «جامعه روحانیّت مبارز تهران» را بنیان گذاشت بدان امید که روحانیّت شهرستانها نیز به تدریج چنین سازمانى پیدا کند.

گرچه ارتباط استاد مطهرى با امام خمینى پس از تبعید ایشان از ایران به وسیله نامه و غیره استمرار داشته است ولى در سال 1355 موفق گردید مسافرتى به نجف اشرف نموده و ضمن دیدار با امام خمینى درباره مسائل مهم نهضت و حوزه‏هاى علمیّه با ایشان مشورت نماید. پس از مرگ مشکوک آیة اللّه سیّد مصطفى خمینى، فرزند ارشد امام خمینی و آغاز دوره جدید نهضت اسلامى، استاد مطهرى به طور فعال تری در خدمت نهضت قرار گرفت و در تمام مراحل آن نقشى اساسى ایفا نمود.

در دوران اقامت حضرت امام در پاریس، سفرى به آنجا نموده و در مورد مسائل مهم انقلاب با ایشان گفتگو کرد و در همین سفر، امام خمینى ایشان را مسئول تشکیل شوراى انقلاب اسلامى نمود. هنگام بازگشت امام خمینى به ایران مسئولیّت کمیته‏ استقبال از امام را شخصا به عهده گرفت و تا پیروزى انقلاب اسلامى همواره در کنار رهبر انقلاب و مشاورى دلسوز و مورد اعتماد براى ایشان بود. استاد مطهری تنها هشتاد روز پس از انقلاب اسلامی در قید حیات بود تا اینکه در سه شنبه یازدهم اردیبهشت ماه سال 1358 در حالى که از یکى از جلسات فکرى-سیاسى بیرون می آمد، با گلوله گروه نادان و جنایتکار فرقان  که به سرشان اصابت نمود در تاریکى شب به شهادت رسید و امام و امّت اسلام در حالى که امیدها به آن بزرگمرد بسته بودند، در ماتمى عظیم فرو رفتند.

پی نوشت:
1- سایت موسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی
2- سایت ضیاالصالحین