روایت بهاالدین خرمشاهی از دانشنامه حافظ

آیین رونمایی از دانشنامه حافظ و حافظ پژوهی فردا یکشنبه نهم اردیبهشت ماه از ساعت ١٥ الی ١٧ در موسسه فرهنگی اکو برگزار خواهد شد.

«دانشنامه حافظ و حافظ پژوهی» در چهار جلد، دو هزار و پانصد صفحه و حدود دو هزار مدخل به سرپرستی دکتر عبدالله جاسبی، سرویراستاری بهاءالدین خرمشاهی، همکاری سید علی موسوی گرمارودی و همراهی بیش از یکصد و پنجاه نفر از اندیشمندان، مولفین و حافظ پژوهان داخل و خارج کشور طی سه و نیم سال، تالیف و توسط انتشارات «نخستان پارسی» به زیور طبع آراسته شده است.

بهاالدین خرمشاهی از مختصات این دانشنامه می‌گوید؛

آقای خرمشاهی از ویژگی‌های دانشنامه حافظ و حافظ پژوهی برای ما صحبت کنید و اینکه باچه پشتوانه علمی این اثر در دست تالیف و تدوین قرار گرفته است؟

این دانشنامه چهار جلدی که در هر مجلد حجمی بالغ بر ۶۵۰ صفحه را شامل می‌شود با کار جمع زیادی از اساتید و حافظ پژوهان کشور در مدت بیش از سه سال و ۴ ماه در دست تالیف قرار گرفت. ما برای این منظور از بسیاری از اساتید دانشگاهی و حافظ پژوهان و حتی اساتید غیرایرانی کمک گرفتیم. به طور مشخص قطب علمی شیراز و مرکز حافظ پژوهی این شهر در کنار  دوستانی از دانشگاه‌های تبریز، اصفهان و  فرودسی مشهد برای برنامه‌ریزی، تشکیل فهرست مقالات و تالیف آنها با ما همکاری کردند.

 نامی از آقای عبدالله جاسبی در جمع گروه تهیه‌کننده این دانشنامه دیده می‌شود. ایشان چه نوع همکاری با این گروه برای تالیف این اثر داشته‌اند؟

آقای جاسبی به واقع بنیانگذار، حامی و سرپرست این دانشنامه هستند و بنده سرویراستار. استاد سید علی موسوی گرمارودی نیز مدیریت اجرایی دانشنامه را بر عهده داشتند. آقای موسوی با مولفان تماس گرفته و درباره نگارش مقالات با آنها صحبت می‌کردند. مقالات پس از تالیف برای من ارسال و من پس از مطالعه و تایید برای تایپ و سایر موارد ارسال می‌کردم. این مقالات همگی توسط دو نمونه‌خوان خبره بازخوانی شده و پس از صفحه‌آرایی نیز برای یک نوبت دیگر بازخوانی شده‌اند.

خود شما هم در تالیف مقالات همکاری داشتید؟

ابتدا باید عرض کنم که مقالات این دانشنامه همگی در قامت و حجمی استاندارد و مشخص یک صفحه و یک سوم تدوین شدند. موضوعات آنها را نیز بنده و نیز جمعی از دوستان مولف و محقق پیشنهاد می‌دادند. بنده به شخص خودم، ۱۰۰ مقاله در این دانشنامه تالیف کرده‌ام دوستان همکار دیگری مانند آقایان انوشه و خدابنده‌لو نیز پیشنهاد تالیف بیش از ۱۸۰ مقاله برای این مجموعه را دادند. دوستان دیگری چون دکتر فرشته حاتمیان حقیقی نیز ۶۰ مقاله در این اثر تالیف کرده‌اند.

 این مقالات دارای موضوع مشخصی است؟

ما برای تدوین این دانشنامه به افکار سنجی عمومی دست نزدیم. من با وجود اینکه خودم مولف آثاری در زمینه شعر و اندیشه حافظ بوده‌ام، مطلع هستم که نیازهای پژوهشی و علمی درباره حافظ در چه حیطه‌هایی است. خیلی از محققان دوست دارند که تاثیر موضوعات مختلفی را در شعر حافظ بررسی کنند.

به عنوان مثال دوست دارند بدانند تاثیر قرآن، حدیث نبوی و علوی در شعر او تا چه اندازه بوده است و یا اینکه درباره ممدوحان که در شعرش از آنها یاد می‌شود بدانند. برخی دوست دارند بدانند قنات رکن‌آباد چیست و یا با جشن مصلی آشنا شوند و یا با قاضی عضد ایلچی بیشتر آشنا شوند. برخی دوست دارند بدانند حافظ کجا و به چه شکلی درس خوانده و چه آثاری را می‌خوانده یا اینکه معاصران و استادانش که بوده‌اند.

ما به این نتیجه رسیدیم که هر کسی به فراخور خود درباره حافظ سوالاتی دارد و این دانشنامه باید بتواند تمامی این سوال‌ها را در خود گردآوری و برایشان پاسخ بگوید. در این زمینه ما حتی به این مساله که موضوعات مدرن و ساختارشکن با شعر حافظ رابطه‌ای دارد یا خیر، نیز پرداختیم و یا مساله‌ای چون آشنایی با حافظان حافظ که بسیار تازه است.

شما بر اساس تقسیم بندی مشخصی موضوعات را در این دانشنامه قرار داده‌اید؟

به طور مشخص نیمی از مقالات به شعر و شخصیت حافظ مرتبط است و مسائلی مانند عشق و رندی، ایمان و حتی نگاهی به باورهای دینی حافظ در آنها طرح شده است و نیم دیگر به مساله پژوهش‌هایی درباره حافظ باز می‌گردد و مسائلی که در این حوزه از آن‌ها یاد می‌شود.

---

منبع: مهر