برای پدر و مادر بزرگ ها آستین بالا بزنید

ازدواج کردن یک حق  برای جوانان و حتی افراد سالمند است. کنار هم بودن و داشتن یک همدم در زندگی همانقدر که برای  جوانان شیرین و جذاب به نظر می رسد، برای آن پیر مرد یا پیر زنی که به علت فوت همسرش سال ها در  تنهایی زندگی می کند، نیز می تواند دلنشین باشد. حتی در مواردی ،جوانان تنها هدف شان از ازدواج  تشکیل خانواده و پیدا کردن همنشین زندگی نیست، اما سالمندان تنها هدف شان از ازدواج مجدد، رفع تنهایی و داشتن یک مونس در ادامه حیات شان است.

روند رو به رشد جامعه سالمند
با افزایش شاخص‌های بهداشتی و درمانی، اقتصادی و اجتماعی در کشور، شاخص امید زندگی به 74 سال رسیده و پیش‌بینی می‌شود جمعیت بالای 60 سال ایران در سال 2021 به بیش از 10درصد جمعیت کل کشور و در سال 2050 به بیش از 20درصد این جمعیت بالغ شود. جمعیت بالای 60 سال کشورمان از 3/2درصد در سال 1335 به حدود 7درصد (یعنی پنج میلیون نفر از جمعیت 70 میلیونی) در سال1385 رسید و پیش‌بینی می‌شود تا سال 2020 میلادی به حدود 10 میلیون نفر برسد.

برآوردهای سازمان ملل حاکی از آن است که تا سال ۲۰۵۰ میلادی جمعیت سالمندان کشور به بیش از ۲۶ میلیون نفر افزایش می‌یابد. شدت سالمندی جمعیت کشور ایران از سال ۱۴۱۵ به بعد خودنمایی خواهد کرد. در این مورد افزایش نسبت سالمندان ۶۰ سال و بالاتر از حدود 7 درصد در حال حاضر، به ۱۴درصد در سال ۱۴۱۵ و ۲۲درصد در سال ۱۴۲۵ خواهد رسید[1].

برآوردها نشان می‌دهد رشد جمعیت سالمندی ایران تا سال 1404 سه برابر رشد جمعیت کشور می‌شود.همچنین بر اساس اطلاعات مرکز آمار ایران، 9 درصد مردان سالمند و 49‌درصد زنان سالمند بدون همسر و تنها زندگی می‌کنند. این درحالی است که بیش از 70‌ درصد مردان و 30‌ درصد زنان تنهای سالمند، احساس نیاز به ازدواج مجدد را به فرزندان خود ابراز می‌کنند. تقریبا یک چهارم افراد بالای ۶۵ سال از افسردگی رنج می‌برند و افسردگی یکی از مهم‌ترین دلایل کاهش کیفیت زندگی سالمندان است.

تنهایی؛ سرطان سالمندان
اکنون که جامعه ما به سوی سالمندی پیش می رود، لزوم توجه به تمهیدات لازم برای رفع نیازهای سالمندان بیش از گذشته ضرورت دارد. در این دوره آن چه بیش از هر چیزی نمود پیدا می کند، احساس تنهایی است. والدین تنهایی که فرزندان شان در شهرهای دور از آنها زندگی می کنند و یا به دلیل مشغله های کاری و زندگی شخصی فرصت رسیدگی  و سرزدن به آنها را ندارند، بیشتر احساس منزوی و تنها بودن می کنند.

در بین سالمندان زنان بیش از مردان دچار این احساس می شوند چرا که  با فوت همسر درآمد خود را از دست داده یا با افت درآمد مواجه می شوند. مردان تنها معمولا از نظر عاطفی مشکل پیدا می کنند.  همچنین مردان به حمایت بیشتری نیاز دارند و اغلب آنها بعد از مرگ همسر طول عمر کوتاهی دارند. تنهایی میتواند آسیب روانی جدی به مردان سالمند که همسرشان را از به تازگی دست داده‌اند، وارد کند. تنها بودن می تواند حتی در روند بیماری سالمندان موثر واقع شود. گاهی افراد پیر داروهایی که باید مصرف کنند را فراموش یا طبق برنامه استفاده نمی کنند همین امر موجب می شود که مدت بیشتری با بیماری دست و پنجه نرم کنند.

ازدواج هایی با طعم سالمندی
ازدواج مجدد سالمندان به دلیل همراهی با تجربیات ارزنده از زندگی مشترک قبلی و به دور از هوا و هوس به عنوان یکی از بهترین انواع ازدواج‌ها، خوشبختانه چند سالی است که رواج بیشتری نیز یافته و سالمندان تنها با ازدواج مجدد، آرامش بیشتری را در کنار همسر خود تجربه کرده و این دوران را سپری می‌کنند.

تعبیری که مردم جامعه در مورد موقعیت زن و مرد دارند، یکسان نیست. بعضا هنجارهای جامعه طوری تعریف شده که اگر یک زن سالمند قصد ازدواج داشته باشد خیلی قابل قبول نیست در صورتی که این یک هنجار است و ضدارزش نیست اما برخی این هنجار را با ارزش مترادف می دانند که این مساله اشتباه است.

مساله مهم در ازدواج سالمندی، بعضا جبهه گیری فرزندان و نگرش آن ها به ازدواج یکی از والدین به ویژه مادرانشان است. زن سالمند حتی اگر میل به ازدواج داشته باشد معمولا جرات و جسارت مطرح کردن ازدواج مجدد را ندارد.

با ازدواج پدر یا مادر سالمند، دغدغه فرزندان کمتر می شود. اینکه مطمئن باشند کسی کنار والد است و از او محافظت می کند و در مواقع اضطراری خبررسانی خواهد کرد، بسیار مهم است. از طرفی داشتن یک همدم خوب انگیزه ایجاد می کند. یک فرد تنها شاید حوصله رفتن به پارک، مراسم مذهبی، دید و بازدید و… را نداشته باشد ولی داشتن همراه تاثیر زیادی در روحیه افراد و انگیزه آنها دارد.

از سوی دیگر، تغییرات و دگرگونی‌های اجتماعی سبب شده تا خانواده‌ها نیز دستخوش تغییرات اساسی شوند و جایگاه سالمند در خانواده به خطر افتد؛ از طرفی، نبود سیستم‌های حمایتی، بیمه‌ای، بهداشتی و درمانی جامع از سوی نهادهای دولتی، خصوصی و خیریه باعث می‌شود تا خانواده‌ها، سالمندان نیازمند به مراقبت را به مراکز نگهداری و سرای سالمندان بسپارند که ازدواج مجدد، می‌تواند از بحران پیش‌روی خانواده جلوگیری کند. همچنین ازدواج مجدد، مانع از مرگ تدریجی سالمندان شده و آنان از حق حیات مجدد برخوردار می‌شوند

جنبه‌های مثبت ازدواج سالمندان
1- مقابله با چالش تنهایی سالمندان. 2- کاهش مراجعات به سرای سالمندان. 3- کاهش افسردگی و افزایش امید و شادابی در زندگی. 4- کاهش احساس انزوا و طرد اجتماعی. 5- افزایش ضریب امنیت روانی سالمندان.
6- کاهش مشکلات جسمی سالمندان. 7- پیشگیری از عوارضی چون فراموشی که از پیامدهای سکوت دوره سالمندی است.

باورهای غلط درباره ازدواج مجدد سالمندان
1-زیر سوال رفتن وفاداری به همسر از دست رفته در انظار دیگران. 2- نگاه نامناسب فرزندان به ازدواج مجدد والدین سالمند. 3- مردان سالمند بیش از زنان سالمند حق ازدواج مجدد دارند. 4- وجود محدودیت‌های عرفی بیشتر برای ازدواج زنان سالمند. 5- افزایش مشکلات، چون هر دو پیر و کم‌توان هستند. 6- تمایل مردان سالمند به ازدواج با دختران جوان.

---

منابع: کیهان، هفته نامه سلامت، برترین ها

پی نوشت:
[1]گزارش سرشماری عمومی نفوس و مسکن، 1385