جمال عبدالناصر، دومین رئیس‌جمهور مصر
محبوبیت دومین رئیس‌جمهور مصر
جمال عبدالنّاصر رهبرانقلاب ۱۹۵۲ بود که منجر به سرنگونی پادشاهی خاندان محمد علی شد و اولین رئیس‌جمهور مصر، محمد نجیب را در حبس خانگی قرار داد و خود به جای او نشست!
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
تاریخ : شنبه 1397/02/01 ساعت 00:08
بحران کانال سوئز
در کنار این اقدام بین‌المللی، یکی دیگر از اقدامات خطیر و جسورانه ناصر که نام وی را نه‌تنها در مصر بلکه در جهان عرب و کشورهای استعمارستیز پرآوازه کرد ملی کردن کانال سوئز بود. به اعتراف خود او، اقدام دکتر مصدق در کوتاه کردن دست انگلیس از صنعت نفت ایران، درس بزرگی برای او بود. وی در یک سخنرانی عمومی در 26 ژوئیه 1956، کانال سوئز را ملی اعلام کرد تا هزینه ساخت سد اَسْوان را تامین کند.ناصر در سخنرانی خود سعی کرد تا به تاریخ و چگونگی ساخت کانال سوئز و زحمت و محنتی که بر دوش مصریان بود، اشاره کند. این موضوع به او امکان داد تا به نام سازنده کانال فردیناندو دولسپس اشاره کند، او این نام را حداقل سیزده بار تکرار کرد که بعدها معلوم شد «اسم رمز» عملیات اشغال دفاتر خارجی اداره‌کننده کانال سوئز بود. این اقدام سرفصل جدیدی در سیاست اروپا، خاورمیانه و آمریکا بود. بحران سوئز و حوادثی که در پی آن آمد، پایان غمباری بر نفوذ دو کشور اروپایی فرانسه و بریتانیا در جهان رقم زد.
این اقدام با استقبال مردم مواجه شد، اما در 29 اکتبر 1956، اسرائیل و در 3 نوامبر همان سال، انگلیس و فرانسه، مشترکاً به مصر حمله نظامی کردند. بحران سوئز سرانجام با مداخله شوروی و امریکا پایان یافت، در حالی‌که خسارات فراوانی به مصر وارد آمده بود.
ملی شدن کانال سوئز سبب شد تا آنتونی ایدن نخست وزیر وقت بریتانیا، شغل خود را از دست بدهد و در فرانسه، جمهوری چهارم ساقط و جمهوری پنجم به رهبری شارل دوگل ظهور کند و سرانجام اینکه بحران سوئز تفوق و برتری ایالات متحده را بر متحدان غربی‌اش آشکار کرد و موجب تقویت انگیزه شکل‌گیری چیزی بود که امروزه به اتحادیه اروپا شناخته می‌شود.
این اقدام ناصر باعث شد که آوازه او سراسر جهان عرب را فراگیرد. از بحران سوئز به بعد، ناصر مظهر نوعی تفکر سیاسی در جهان شد که آن را ناصریسم نامیده‌اند. مهمترین مولفه‌های ناصریسم، ملی‌گرایی عربی، سوسیالیسم و جدایی دین از سیاست است.
اقدام دولت ایران برای بازگشایی کنسولگری‌های ایران در تل‌آویو و بیت‌المقدس، به فرمان محمدرضا پهلوی، آغاز بحران در مناسبات تهران ـ قاهره و بالاگرفتن تنش میان شاه و ناصر بود.
ایران یک سال پس از تاسیس دولت اسرائیل، این کشور را به صورت غیررسمی تایید کرده و کنسولگری خود را در تل‌آویو و بیت‌المقدس تاسیس کرده بود اما با روی کار آمدن دولت دکتر مصدق، نمایندگی‌های ایران در اسرائیل بسته شده بودند.
ناصر، شاه را سرسپرده امریکا می دانست
ناصر، افزون بر مخالفت با شاه که وی را سرسپرده امریکا و دست‌نشانده سازمان سیا می‌دانست، مخالفت با برخی از حکومت‌های محافظه‌کار عربی را در برنامه سیاست خارجی‌اش قرار داد. وی به تدریج به شخصیتی کاریزماتیک تبدیل شده بود که در جهان عرب تاثیرگذار بود. او برای براندازی حکومت‌های محافظه‌کار عربی از هیچ اقدامی فروگذار نمی‌کرد و با کمک‌های سری یا مداخله نظامی، اراده خود را پیش می‌برد. کودتای خونین 14 ژوئیه 1958 در عراق به دست ژنرال عبدالکریم قاسم و سرهنگ عبدالسلام عارف که به کشته‌‌شدن پادشاه و نخست‌وزیر عراق انجامید، نمونه‌ای از الگوبرداری از انقلاب افسران آزاد مصر بود. اگرچه سندی حاکی از دخالت ناصر در کودتای عراق یافت نشد، ولی وی آشکارا از آن حمایت کرد.در 1964، یکی از آرزوهای مردم مصر و جمال عبدالناصر، یعنی افتتاح سد اَسوان که از آن به انقلاب آب تعبیر شده است، تحقق یافت. این سد سرانجام با کمک‌های اقتصادی شوروی و نظارت مهندسان این کشور ساخته شد و در مراسم افتتاح آن نیکیتا خروشچف، نخست‌وزیر شوروی به همراه جمال عبدالناصر حضور داشت.
شکست در جنگ شش روزه، آغاز افول قدرت داخلی ناصر و کم‌رنگ شدن تاثیر برون‌مرزی او بود. در پی استعفای ناصر، مردم مصر که به او عشق می‌ورزیدند، به خیابان‌ها ریختند و با اظهار حمایت از وی، خواستار باقی ماندن او در رهبری کشور شدند. بدین‌ترتیب، ناصر با حمایت مردم، تا سه سال دیگر بر مسند قدرت باقی ماند، اما ناگزیر شد در بسیاری از سیاست‌های خود بازنگری اساسی کند که از آن جمله تجدیدنظر در مناسبات با تهران و فراخواندن نیروهایش از یمن بود.
پی نوشت:
1- روزنامه ابتکار
2- زندگی‌نامهٔ جمال عبدالناصر ، سایت جمال عبدالناصر
