در عملیات کربلای 4 مجروح شدم/ افکار و اعتقادات درحال مخدوش شدن است

جواد افشار این شب ها سریال «آنام» را از شبکه سه سیما در حال پخش دارد. او در چند سال گذشته سریال های پر مخاطب «کیمیا» و «برادر» را هم کارگردانی کرده. با افشار درباره دغدغه های فیلمسازی اش و بیشتر سریال «آنام» صحبت کردیم. در بخش ابتدایی این گفت‌وگو او درباره سال های حضور در جبهه و دغدغه هایش برای ساخت فیلم جنگی می گوید و در بخش دوم مفصل تر درباره سریال «آنام» و حاشیه‌هاش صحبت کرده است. بخش اول این گفت‌و‌گو را می خوانید:

5 سال در میدان جنگ

تبیان: بگذارید از دوران دفاع مقدس شروع کنیم. شما از دوران نوجوانی در جبهه بودید و در یکی از عملیات‌ها جانباز شدید. از آن دوران تعریف کنید.

افشار: از سال 62 تا 67 در جبهه بودم و تقریبا از 15 تا 20 سالگی درگیر این موضوع شدم. ما گردان خط شکن و غواص بودیم برای همین با گردان های مختلف در منطقه حضور داشتم. مقاطعی هم عقب می آمدیم و برمی گشتیم اما در کل حدود 36 ماه در جبهه بودم. در عملیات کربلای 4 مجروح شدم اما وارد این بحث که چطور اتفاق افتاد و جزئیاتش چیست نمی شوم، چون به نظرم خیلی شخصی است. در واقع من تنها عنصر کوچکی از یک گنجینه بزرگ هستم.

تعداد زیادی از دوستان نزدیکم زمان شهادت سرشان روی پای من بوده. آن لحظات لحظه های خیلی ناب و خاصی است و آخرین جملات این آدم ها در تمام روحیات من رسوب کرده است. هرکدام از این بچه ها موقع شهادت یک حال خوب و رضایتی داشتند که به خوبی می شد تصور کرد چه مسیری را قرار است طی کنند و با چه عشقی جانشان را برای وطن، رهبر و مردم شان می دهند و خودشان را برای آرامش امروز ما فدا می کنند.

چیزی که من همواره از آن لحظات بیشتر جلوی چشمم هست همدلی و یکپارچگی است. در آن لحظات هیچ احساس مایوس کننده و ناامیدی نمی بینید. هرچه در آن ایام از بچه ها و رزمنده ها می بینید معنویت و ارادت به هدفی است که دنبال می کردند. متاسفانه الان نسبت به آن زمان فداکاری در جامعه ما خیلی کمرنگ شده و خیلی از افکار و حتی اعتقادات درحال مخدوش شدن است. پرداختن به آن موضوعات می تواند دوباره حداقل ها را برای یکپارچگی ما فراهم کند.

برای برخی افراد موقعیت و عنوان و حقوق مهم است

تبیان: شما سریال کیمیا را که برشی از دفاع مقدس را در خودش جا داده بود را در کارنامه دارید. آیا به دنبال ساخت فیلمی که کاملا به این دوران بپردازد و روایت جنگ باشد بودید؟

به خاطر حضورم در عملیات کربلای چهار، خیلی دوست دارم درباره این عملیات فیلمی بسازم اما فکر می کنم این موضوع خیلی دست خورده شده، چون بعد از جریان شهدای غواص چند فیلم و موقعیت از این جریان دیدم و احساس می کنم بکر بودن سوژه اصلی از دست رفته است. اما باز هم بدم نمی آید اگر موقعیت و شرایط خوبی پیش بیاید سراغش بروم، فیلمنامه اش هم آماده است.

تبیان: برای ساخت و تولید این فیلم اقدامی هم کردید؟

نکته مهم این است که متاسفانه اراده ای که باید از طرف متولیانش وجود ندارد و این خیلی بد است. برخی از مراکز مثل انجمن سینمای دفاع مقدس کارشان این است. منتهی ما یک بار، دو بار می‌توانیم برویم اشاره کنیم و بگوییم چنین سوژه و داستانی داریم؛ اگر برایشان مهم باشد و به آدمش اعتماد داشته باشند برای کار دعوتش می کنند. ظاهرا برخی افراد فقط موقعیت و عنوان و حقوق برایشان اهمیت دارد و اینکه در مدت حضور در یک منصب وظیفه شان را به چه نحوی انجام دهند اهمیت کمتری دارد. رهبری بارها اشاره کردند که دفاع مقدس گنجیه ای تمام نشدنی است. نباید فراموش کرد آدم های این گنجینه بیش از پنج دهه از عمرشان گذشته و به مرور می روند و نسل شان به اتمام می رسد. باید سراغ این آدم های زنده برویم و سوژه ها را پیدا کنیم. چون این اراده نیست، ما هم سرگرم موضوعات معمولی می شویم.

روایتی از کربلای 4 و شهدای غواص

تبیان: شما در عملیات کربلای چهار حضور داشتید و از نزدیک اتفاقات رخ داده در این عملیات را دیده اید که پیوند آن تجربه دیداری با حرفه‌ی شما به عنوان نویسنده و کارگردان حاصلش می تواند تصاویر جدیدی را از آن دوران باشد. شما در این فیلمنامه روایت مستقیم داشته اید؟

بله در این فیلمنامه به خود عملیات پرداختم. در واقع می خواهم حس رشادت، شجاعت، باور و جسارت بسیجی را به نمایش بگذارم که باید در نسل های بعدی هم تزریق شود. شجاعت مقابل پدیده ای به نام دشمن که در هر مقطعی و هر کجا می تواند باشد. مهم اعتقاد و باور است که نباید به سادگی از آنها گذشت. این ویژگی ها در موقعیت های خودش تعریف می شود نباید فقط شعار دهیم که جوانان امروزی فلان کار را می کنند. قطعا همینطور است ولی شما باید یک مسیری را طراحی کنید و نشان دهید که اگر خدای نکرده اتفاقی افتاد جوان امروز بداند باید در چه مسیری برود نه اینکه تازه بخواهد با آن آشنا شود.

نمایش جنایت آمریکایی ها در «بلیت یک طرفه»

تبیان: شما کارگردان پرکاری هستید و تجربه نشان داده کارهای شما عمدتا پر بیننده بوده؛ به خصوص سریال کیمیا و الان هم سریال آنام. در آینده چه کاری را از شما شاهد خواهیم بود؟

به دنبال فیلمنامه چند سریال را در حال بررسی دارم تا ببینم شرایط کدام برایم مطلوب تر است. اگر بخواهم یکی از سریال ها را کار کنم اولویت برایم سریال «حضرت معصومه» است که بیش از 5-6 سال دغدغه من بوده. اما همزمان یک فیلم سینمایی هم پیگیری می کنم که بیش از دو سال است تدارکش را می بینم و فیلمنامه اش را هم نوشتم.

تبیان: موضوع فیلم چیست؟

موضوع جذابی است و به نظرم برای امروز لازم است. عنوانش «بلیت یک طرفه» است. قصه هواپیمای ایرباس ایرانی که سال 67 توسط آمریکایی ها سرنگون شد و بیش از 290 نفر از عزیزان ما در آن حادثه به شهادت رسیدند. این اتفاق بزرگ ترین حادثه هوایی جهان و اتفاق بزرگی است اما متاسفانه 30 سال از این ماجرا گذشته و قدمی برداشته نشده.

تبیان: قطعا کار سختی خواهد بود؛ تا کنون کسی وارد این موضوع نشده است. مراحل تولید پیش رفته است؟

فیلمنامه را سعید رحمانی نوشته و من در طرح اولیه همکاری داشتم. پیگیری هایم را کردم و منتظر تصمیم گیری نهایی مسئولان بالاتر هستم تا ببینم قصد دارند سمت این کار بروند یا نه. باید این جنایت و تجاوزگری غربی ها بخصوص آمریکایی ها را برای نسل امروز تعریف کنیم و بگوییم چه قدر به سادگی برای اعمال اهداف و نیات خودشان حاضرند دست به جنایت و کشتار بزنند. برای تامین بودجه هم با امکانات کنونی از بابت هزینه خیلی نگران نیستیم و می شود با جلوه های ویژه بخش هایی را به تصویر کشید. اما به هر حال نسبت به فیلم های سینمایی امروز که بیشتر موضوعات اجتماعی دارند مطمئنا متفاوت است.