خداحافظی تلگرام
باید و نبایدهای فیلتر تلگرام +فیلم
بی‌تردید فیلتر کردن تلگرام آن هم در زمانی که پیام‌رسان‌های داخلی هنوز به قوّتی که باید نرسیده‌اند، جز نتیجه‌ی معکوس نخواهد داشت، بنابراین این راهکار نمی‌تواند در این برهه‌ی زمانی خاص، کارآمد باشد.
آغاز بحث فیلتر شدن تلگرام
از حدود 3 ماه پیش و آغاز پاره‌ای اغتشاشات در برخی نقاط کشور، موضوع فیلتر شدن شبکه‌هایی که امنیت ملی را به مخاطره می‌انداختند به میان آمد که در راس آن‌ها تلگرام بود. موضوع آنقدر جدی بود که در همان ایام؛ قریب به یک هفته این پیام‌رسان از دسترس همگان خارج شد. اما روندِ پیش آمده، تاثیری در افرادی که از آن با نیت متشنج‌سازی فضای جامعه استفاده می‌کردند نداشت زیرا آن‌ها با دور زدن فیلتر و استفاده از انواع فیلترشکن‌ها همچنان مسیر خود را طی می‌کردند. اما آن دسته که از این پیام‌رسان کسب درآمد می‌کردند با ضرر و زیان‌های غیر قابل تصوری روبرو شدند.به همین خاطر است که بسیاری متذکر می‌شوند که فیلتر کردن تلگرام تنها مورد آشکاری بود که در مواجهه با اغتشاشات انجام گرفت و همگان شاهد آن بودند و از این رو سوالی در میان اذهان عمومی پیش آمد که براستی تنها مشکل جامعه تلگرام بود؟! در این که مسئولان پیام رسان مذکور همکاری‌های لازم را با مسئولین جمهوری اسلامی در راستای جلوگیری از اشاعه‌ی خشونت و به خطر افتادن امنیت در جامعه نداشتند، شکی نیست اما آیا از دسترس خارج کردن آن تنها راه ممکن است؟!
درست است که تلگرام، تنها پلت‌فرم ارتباطاتی محسوب نمی‌شود اما رایج‌ترین آن در ایران است و از دسترس خارج کردن آن مشکلات فراوانی را به همراه خواهد داشت.
باید توجه داشت که در این میان بودند افرادی که استفاده‌ی مالی از این فضا را مغایر با اصول اولیه‌ی اقتصاد داخلی دانسته و از این روند تحت عنوان اشتغال کاذب و مضر برای چرخه‌ی اقتصادی یاد می‌کردند. در اینجا لازم است به آن‌ها یادآور شویم که تورم رو به رشدی داریم که در کنار بی‌کاری‌های چند ساله و عدم جذب افراد برای کار، فاجعه‌ی عظیمی را به راه انداخته است. برخی افراد بی‌کار و یا کم درآمد از طریق راه‌اندازی کسب و کار در فضای مجازی بالاخص تلگرام، مرهم کوچکی برای این معضل اقتصادی-اجتماعی پیدا بودند که با فیلتر شدن آن در زمستان گذشته تاوان سنگینی پرداخت کردند تاجایی که وزیر ارتباطات نیز با تاکید بر اقتصاد دیجیتالی Digital economy و ضرورت گسترش آن، روند فیلترینگ را گذرا دانست و وعده داد که این ضررهای مالی را از مسئولین مربوطه پیگیری خواهد کرد.
فیلتر تلگرام حتمی شد
چند باری پس از اولین فیلتر تلگرام در زمستان گذشته، این پیام‌رسان با مشکلاتی مواجه شد که شایعات و حواشی فراوانی را نیز به همراه داشت اما مدیر تلگرام، پاول دورف Pavel Durov با انتشار متنی در توئیتر شخصی خود اعلام کرد که مشکلات پیش آمده جهانی است و باید از لحاظ فنی رفع شود. اما شایعات مربوط به فیلترینگ همیشگی تلگرام همچنان ادامه داشت تا اینکه هفته‌ی گذشته رسما از سوی شورای عالی فضای مجازی این خبر تایید و اعلام شد که به زودی پیام‌رسان تلگرام فیلتر و پیام‌رسان‌های داخلی جایگزین آن خواهند شد.ملی مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران وابسته به جهاددانشگاهی، ۵۹.۵ درصد مردم ایران از شبکه اجتماعی تلگرام استفاده می‌کنند و در صورتی که تلگرام فیلتر شود، تنها ۳۷.۸ درصد کسانی که از آن استفاده می‌کنند، حاضر به جایگزینی این شبکه اجتماعی مجازی به پیام‌رسان‌های داخلی هستند. ۴۶.۳ درصد نیز از پیام‌رسان‌های داخلی استفاده نخواهند کرد.(1)
توضیحات ابوالحسن فیروزآبادی درباره فیلتر شدن تلگرام
پاک کردن صورت مسئله!
تردیدی نیست که اگر تلگرام هم به دسته‌ی یوتیوب و توئیتر بپیوندد، افرادی که بخواهند؛ با دور زدن فیلترینگ، پای ثابت آن می‌شوند و استفاده‌ی خود را از این قبیل فضاها ادامه می‌دهند، پس فیلتر کردن نه تنها کاری را از پیش نمی‌بَرد که مشکلات جدیدی را نیز به همراه خواهد داشت.درست است که تلگرام، تنها پلت‌فرم ارتباطاتی Communication platform محسوب نمی‌شود اما رایج‌ترین آن در ایران است و از دسترس خارج کردن آن مشکلات فراوانی را به همراه خواهد داشت. البته شاید این جملات کاملا درست نباشند اما تا حدودی می‌توان بر صحت آن اذعان کرد. شاید بهتر بود همچون فضای اینترنت، تلگرام نیز در دسترس می‌ماند و محتوای جُرم گونه‌ی آن فیلتر می‌شد، به این ترتیب هم متخلفان شناسایی می‌شدند و هم حق استفاده از فضای مجازی حفظ می‌شد.این همان فیلترینگ هوشمند Smart filtering است که پیش از این در ایران مورد استفاده در سطح وسیعی بوده و هست.
بی‌تردید فیلتر کردن تلگرام آن هم در زمانی که پیام‌رسان‌های داخلی هنوز به قوتی که باید نرسیده‌اند، جز نتیجه‌ی معکوس نخواهد داشت و امید آن می‌رود که مسئولین مربوطه بجای آخرین راه حل، راه مناسب‌تری را اتخاذ کنند تا ضمن حفظ حقوق شهروندی و حق استفاده‌ی همگان از فضای مجازی با رعایت خط قرمزها، فرهنگ درست استفاده کردن از ابزار ارتباطاتی را به همگان آموزش دهند.
پی‌نوشت:
1. ۵۹ درصد مردم ایران از شبکه اجتماعی تلگرام استفاده می‌کنند، خبرگزاری ایسنا، فروردین 1397
