«پایتخت» و «اوج» گرفتار حاشیه

حاشیه های «پایتخت 5» از همان قسمت های ابتدایی شروع شد. اما اینبار جدای از حاشیه هایی که معمولا مجموعه های تلویزیونی گرفتار آن می شوند نام سازمان اوج به عنوان سرمایه گذار سریال بر این حواشی دامن زد. سه قسمت اول «پایتخت» بنا بر موقعیت های داستان کنایه های سیاسی به ترامپ داشت و همین شدت حواشی را بیشتر کرد. عده ای از سر شیفتگی، بیش از اندازه سخن از تحسین و تایید داشتند و در مقابل گروهی از منتقدین جدی سریال بودند که به زعمشان «پایتخت 5» نسبت به فصل های قبل افت زیادی داشته.

تا اینجا 12 قمست از پخش این سریال گذشته و شش قسمت دیگر ادامه دارد. اینکه «پایتخت 5» چه قدر موفق بود و چه اندازه توانست رضایت مخاطب را جلب کند بماند بعد از اتمام آن. در اینجا مروری داریم بر حواشی پیش آمده برای این سریال:

«پایتخت 5» از چند زاویه
صاحب نظران، منتقدان و هنرمندان مختلفی با اشاره به حواشی «پایتخت 5» درباره این سریال نوشته اند. برخی حواشی را در خلاصه ای از این نظرات مرور می کنیم:

یاسرعرب/ نویسنده: تولید داستانی، اثری است حقیقت ساز! (به مثابه آنچه باید باشد) از همین باب سارا و نیکا باید بسیار حساب شده در این سریال، حجاب سفت و سخت بگیرند و باهم نماز بخوانند! (خیلی هم خوب) و برای همین هواپیما نباید توی استانبول بنشیند! (چرا که با چرخیدن ماشین توی خیابانهای استانبول مردم متوجه تفاوت فاحش خیابانها، ساختمانها، پیاده رو ها و .. دیگر المانها و مبلمان شهری آن با تهران خواهند شد!) حالا حقیقتی که این شبها قرار است مردم را سرگرم کند چیست؟ شماره دادن دایی به مبینا؟ من نمیدانم! اما از این دوستان ارزشی که امسال دست فرمان تولید پایتخت را به دست گرفتند اصلا عجیب نبود که برای شکار قشر متوسط شهری باز هم بهترین پیرو قشری گری و لمپنیسم شوند! دیشب دختر 14 ساله ام توی خانه از من پرسید بابا جاست فرند یعنی چه؟ واقعا لزومی داشت این سوال الان برایش مطرح شود؟ چند دختر و پسر ده تا هفده ساله ی شهرستانی در این دیار زندگی می کنند؟ آیا شما همان اهالی رسانه هستید که دائم مراقب یک تار بیرون مانده ی عوامل و کارشناسان و حضار برنامه های تلویزیونی تان هستید؟!
با دیدن سریال پایتخت امسال چه مهارتی می آموزیم؟ دغلی؟ دو رویی؟ بی اعتمادی؟ دزدی؟ غیبت و بدگویی؟ اصلا قرار است چه ببینیم؟ انواع شوخی های بی مزه همراه کلکسیونی از همه ی خلقیات کج و الفاظ معوج به علاوه ی "نماز سر وقت" نقی معمولی در فرودگاه؟!!

سید محمد رضوی/ تهیه کننده: این حجم ایرادگیری از پایتخت و حمله به سازمان اوج را نمی توانم درک کنم. هر کاری که ساخته می شود نقاط قوت و ضعف دارد. چرا همه دنبال نیمه خالی لیوان می گردید؟ حتما عملکرد سازمان نوپای اوج بدون ایراد و اشکال نیست اما عملکرد اوج را مقابل عملکرد سیما بگذارید نمره بدهید کدام قبول می شود؟

اکبر نبوی/ منتقد: در روزهایی که گذشت، درباره سریال پایتخت پنج واکنش های تند و تیز زیادی خوانده بودم. اما چون سریال را مطلقا ندیده بودم، نسبت به همه ی آن واکنش ها حسی کاملا خنثی و بی طرف داشتم. روز یازدهم و دوازدهم فروردین، فرصتی برایم فراهم شد و قسمت های اول، دوم و سوم این سریال را از سایت اینترنتی «تلوبیون» تماشا کردم.

این حجم از وقاحت عریان برایم باور کردنی نبود. قسمت اول را که دیدم به خود گفتم، زود قضاوت نکن. قسمت بعد را هم ببین و دیدم. دریغ از یک ذره زحمت برای درام پردازی. دریغ از حیا و شرم. قسمت سوم را به سختی و برای آنکه حجت را بر خودم تمام کنم تماشا کردم. و ای کاش به همان دو قسمت بسنده می کردم. یک قسمت از یک سریال را (تقریبا) به ماجرا و حواشی مربوط به ختنه کردن کودک خانواده اختصاص داده بودند. آن هم با وضعیتی آنگونه فجیع.
تاسف خوردم بر وقت از دست رفته ی خودم و سرمایه ای که از جیب مردم برای این سریال هزینه شده است. اکنون، بدون آنکه لازم باشد ادامه ی این معجون مشمئز کننده را ببینم، می توانم با خیال راحت بگویم که سریال پایتخت پنج مادون ابتذال است.

رضا صائمی/ منتقد: اکنون سن ازدواج در شمال کشور هم انقدر پایین نیست و به نظر من نقی و هما در این سریال قصد شوهر دادن بچه هایشان را ندارند. حتی آن‌ها قبل از اینکه به ترکیه بروند فکر می‌کنند مدیری که برای خواستگاری فهیمه آمده برای دخترانشان آمده و نقی به همین دلیل یک درگیری ایجاد می‌کند.
اینکه برخی فکر می‌کنند این بخش از داستان ترویج ازدواج در کودکی است برداشت اشتباهی است، اما شاید بهتر بود که مطرح نمی‌شد. با نگاهی دیگر ممکن است نگاه رحمت باشد که در رویا‌های خودش فکر می‌کند این دوقلو‌ها برای برادرانش مناسب هستند و سریال قصد نداشته که ازدواج در سن پایین را ترویج کند. به صرف اینکه مساله‌ای طرح می‌شود به معنای ترویج و تایید آن نیست و، چون طنز است باید از این زاویه هم به موقعیت نگاه کنیم.

از جِم تا بی بی سی
نام امیرحسین قاسمی در قسمت های ابتدایی «پایتخت 5» به عنوان نویسنده در تیتراژ آمده بود. قاسمی بعد از حذف بخش هایی از صحنه های رقص ارسطو و رحمت نسبت به این سانسور انتقاد کرد. همزمان با واکنش قاسمی نام او از تیتراژ حذف شد و  قاسمی گلایه اش را دلیل این اتفاق عنوان کرد. این نویسنده در واکنش به این موضوع در صفحه شخصی خود در اینستاگرم نوشت: «حذف اسم من از تیتراژ. بنا به مصلحت فقط تا پایان پخش سریال پایتخت سکوت می‌کنم.»

اما ادعای قاسمی خیلی زود از طرف عوامل سریال رد شد. الهام غفوری تهیه کننده «پایتخت» درباره ادعای امیرحسین قاسمی مبنی بر حذف نام او از تیتراژ ابتدایی سریال، اینطور توضیح داده است: «طبق توافقی که داشتیم، امیرحسین قاسمی در سه قسمت اول نگارش سریال حضور داشتند. بر همین اساس در چهار قسمت اول در تیتراژ ابتدایی سریال، نام محسن تنابنده و امیرحسین قاسمی به عنوان نویسندگان نوشته شده است. اما از قسمت چهارم به خواست آقای تنابنده حتی نام خود او نیز حذف شد و نام خشایار الوند به عنوان نویسنده «پایتخت ۵» در تیتراژ آمد. طبیعتا با آمدن خشایار الوند از قسمت چهارم و با پایان کار امیرحسین قاسمی، نام او از تیتراژ حذف شد.»

از طرفی خشایار الوند نویسنده اصلی سریال در واکنشی تند اینطور اظهار نظر کرده: «این خیلی احمقانه است که کسی از مدیریت سیما انتقاد کند و دقیقا همان شب نامش را از تیراژ حذف کنند و نام فیلمنامه‌نویس معروف دیگری را جایگزین‌اش کنند. باز اگر نام شخص گمنامی را جایگزین نام نفر قبلی می‌کردند یک چیز، اما وقتی نام شخص مطرحی جایگزین می شود معلوم است ماجرا چیز دیگری است.

من فیلمنامه‌نویس پایتخت یک، سه و چهار بوده‌ام و از همان ابتدا با این گروه بودم. پایتخت۵ را هم طبیعتا خودم می‌نویسم. این آقا که گویا از دوستان محسن تنابنده است و چون چند قسمت اول من نتوانستم کنار گروه باشم، محسن او را آورده کنار دستش که دست‌تنها نباشد. همین. کارش هم در حد تایپیست بوده! هرچه محسن میگفت این آقا تایپ میکرده. ایشان تا حالا یک فیلمنامه نوشته که این دومی‌اش باشد؟ من نمی‌دانم چرا ما برای دیده شدن دست به هرکاری می زنیم.»

اما حواشی «پایتخت به بی‌بی‌سی فارسی هم رسید. بی بی سی با تیتر «حذف نام نویسنده سریال پایتخت از تیتراژ به دلیل اعتراض به سانسور در صداوسیما» به استقبال از این موضوع رفت و با اشاره به سرمایه‌گذاری سازمان هنری-رسانه‌ای اوج نوشت: «این سریال با مشارکت سازمان هنری اوج تهیه شده است. سازمان هنری و رسانه‌ای اوج که در زمان ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد ایجاد شد معمولاً در فیلم‌ها و سریال‌های پربیننده سرمایه‌گذاری می‌کند و در تولید محصولات فرهنگی تلاش می‌کند مواضع سیاسی خاصی را تبلیغ کند. ابراهیم حاتمی‌کیا در جشنواره فیلم فجر از کارکنان این موسسه با لفظ سربازان گمنام امام زمان یاد کرد، واژه‌ای که برای نیروهای امنیتی و اطلاعاتی در ایران به کار می‌رود. احسان محمدحسنی رئیس این موسسه هنری رسانه‌ای پیشتر گفته بود که پول تولیداتمان را از سپاه می‌گیریم و به آن افتخار می‌کنیم.»

یکی دیگر از تغییراتی که در اواسط پخش سریال در تیتراژ اتفاق افتاد حذف نام نگین میرزایی بود. قسمت دهم سریال «پایتخت ۵» شاهد حضور بازیگری به نام نگین میرزایی بود که حاشیه‌ها و جنجال‌هایی را در فضای مجازی به‌پا کرد. ظاهرا او در شبکه جِم فعالیت داشته و در زمان همکاری با سعید کریمیان منشی مخصوص او بوده. اما در بازپخش سریال نام نگین میرزایی دیگر در تیتراژ نبود.

جدای از مواردی که اشاره شد، اعتراض عوامل سریال به حذف بخش هایی از «پایتخت 5» توسط تلویزیون و سازمان اوج از موضوعاتی است که از ابتدای پخش چندین مرتبه مطرح شده است.

---

منابع: سینمادیلی/ نقد سینما/ عصر ایران/ ایسنا/ تبیان