آیا اسلام با حضور زن در جامعه مخالف است؟
سه اپیزود از حضور زنان در جامعه
حضور شجاعانه و مدبرانه زنانی شایسته همچون فاطمه زهرا(سلام الله علیها) در کنار امام علی(علیه السلام) و همچون دختر برومندشان حضرت زینب کبری(سلام الله علیها) در ماجرای غم انگیز و تلخ کربلا به خوبی گواه بر نقش بی بدیل زنان در دفاع از ولایت و فعالیت های اجتماعی و سیاسی است.
دور نمایی کلی حضور زن در جامعه
به طور کلی می توان سه نظر عمده و روشن در خصوص حضور زن در اجتماع بیان کرد:1- عده ای بر این باورند که زن باید همانند مرد، بلکه بدون هیچ گونه فرق و تمایزی در جنسیت در تمام عرصه های اجتماعی حاضر شود و هر گونه ممنوعیت و قید شرط در این خصوص مخل آزادی زن به شمار می آید، نوعاً طرفداران این نظریه مشی لیبرالیسمی و غیر دینی به موضوع دارند.
2- عده ای نیز با مشی افراطی و گاهی جزیره وار، به آیات و روایات داشته و هرگونه حضور زن در اجتماع را ممنوع می پندارند.
آموزه های دینی حتی با فعالیت اقتصادی زن در جامعه مخالفت نکرده است، بلکه برای آنان در زندگی سهمی مشخص را در نظر گرفته است.
3- در این بین یک نظر متعادل و میانه وجود دارد که حضور زن در جامعه را به صورت معنادار و ضابطه مند می پذیرد. حضوری که در چارچوب و قاعده خاص الهی است، به طوری که امنیت و آرامش را برای زن به ارمغان می آورد.[1]، از طرفی مسئولیت های مهم سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و مذهبی را برای زن مشخص می کند.1- حضور فعال در عرصه مذهبی و فرهنگی
یکی از موضوعات و مباحثی که موجب می شود زن در جامعه حضوری مستمر و اثر بخش داشته باشد، مسئولیت های دینی و مذهبی است، در واقع مسئولیت های دینی و مذهبی در نظام اسلامی تنها بر عهده مرد نهاده نشده است؛ کما اینکه در صدر اسلام نیز شاهد حضور ارزشی زنان در عرصه فعالیت های دینی و مذهبی بوده ایم؛ شاید بهترین مثال برای حضور زنان در عرصه مباحث مذهبی جریان مباهله باشد، که به طور آشکار حضرت زهرا(سلام الله علیها) در آن حضور داشتند و نقش آفرینی کردند.[2] علاوه بر این آیاتی که در قرآن مسئولیت امر به معروف و نهی از منکر را در جامعه تبیین و روشن می کنند، تنها برای مردان نازل نشده است، کما اینکه در این آیات به صراحت سخن از زنان نیز به میان آمده است.[3]2- حضور در عرصه فعالیت های مذهبی و سیاسی
با نگاه اجمالی به منابع دینی و اسلامی به طور قاطع می توان ادعا کرد که یکی از عرصه های مهمی که زنان در جامعه نقش آفرینی کرده اند عرصه فعالیت های مذهبی و سیاسی بوده است، حضور زنان در صدر اسلام برای بیعت با پیامبر اکرم(صلی الله علیه و اله) به خوبی گواه بر مشروعیت حضور زنان در عرصه های فعالیت های اجتماعی است.[4]، علاوه بر موضوع مهم بیعت در مسئله هجرت نیز شاهد هستیم خدای متعال حضور زنان را در جامعه برجسته کرده و ذکر آنان را در قرآن ثبت کرده است. فارق از این مباحث حضور شجاعانه و مدبرانه زنانی شایسته همچون فاطمه زهرا(سلام الله علیها) در کنار امام علی(علیه السلام) و همچون دختر برومندشان حضرت زینب کبری(سلام الله علیها) در ماجرای غم انگیز و تلخ کربلا به خوبی گواه بر نقش بی بدیل زنان در دفاع از ولایت و فعالیت های اجتماعی و سیاسی است.یکی از عرصه های مهمی که زنان در جامعه نقش آفرینی کرده اند عرصه فعالیت های مذهبی و سیاسی بوده است، حضور زنان در صدر اسلام برای بیعت با پیامبر اکرم(صلی الله علیه و اله) به خوبی گواه بر مشروعیت حضور زنان در عرصه های فعالیت های اجتماعی است.
3- حضور در عرصه فعالیت های اقتصادی
آموزه های دینی حتی با فعالیت اقتصادی زن در جامعه مخالفت نکرده است، بلکه برای آنان در زندگی سهمی مشخص را در نظر گرفته است. خدای متعال در سوره مبارکه نساء می فرماید: «... مردان را از آنچه به دست آوردهاند بهرهاى است و زنان را نیز از آنچه به دست آورده اند بهره اى است.»[5]، محققان تفسیر نمونه در ذیل این آیه این چنین بیان داشته اند که: «كلمه" اكتساب" كه به معنى تحصیل كردن و بدست آوردن است، مفهوم وسیعى دارد، هم كوشش هاى اختیارى را شامل مىشود و هم آنچه را كه انسان بوسیله ساختمان طبیعى خود مىتواند بدست بیاورد.»[6]علاوه بر این مباحث بر اهل علم پوشیده نیست حضرت خدیجه همسر پیامبر(صلی الله علیه و اله) یکی از تاجران درستکار زمان پیامبر بوده است که ثروت و دارایش در خدمت پیامبر و اسلام قرار گرفته است.[7]
ضوابط اخلاقی و شرعی حضور زنان در جامعه
از مطالب یاد شده به این مطلب دست یافتیم که شریعت اسلامی با حضور زنان در جامعه مشکلی نداشته و حتی حضور آنان را در جامعه به شکلی شایسته ستوده و برای این حضور، ملاک و معیارهایی نیز در نظر گرفته است از جمله:1- حضور با حیا و پا کدامنی: در این خصوص حضور اجتماعی دختران شعیب مورد توجه قرار گرفته است.[8]
2- حضور همراه با حجاب اسلامی: خدای متعال خطاب به زنان مؤمن می فرماید: «و زنان مؤمن را بگو كه دیدگان خویش را فرو دارند و شرمگاههاى خود را- از دید دیگران- نگاه دارند و [جاهاى] آرایش و زیور خویش را آشكار نكنند.»[9]
3- حضوری بدور از عشوه گری، تبروج وخود آرایی: «وَ لا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجاهِلِیَّةِ الْأُولى؛[احزاب، آیه33] و همچون دوران جاهلیّت نخستین (در میان مردم) ظاهر نشوید.»
انتهای پیام
پی نوشت:
[1]. احزاب، آیه 59. «اى پیامبر، زنان و دختران خویش و زنان مؤمنان را بگو: چادرهاى خود را بر خویشتن فروپوشند- خود را بپوشانند-. این نزدیكتر است به آنكه شناخته شوند- به صلاح و عفت- و آزارشان ندهند»
[2]. آل عمران، آیه 61. «پس هر كه در این [باره] پس از دانشى كه تو را [حاصل] آمده، با تو محاجه كند، بگو: «بیایید پسرانمان و پسرانتان، و زنانمان و زنانتان، و ما خویشان نزدیك و شما خویشان نزدیك خود را فرا خوانیم سپس مباهله كنیم...»
[3]. توبه، آیه71. « و مردان و زنان با ایمان، دوستان یكدیگرند، كه به كارهاى پسندیده وا مىدارند، و از كارهاى ناپسند باز مىدارند »
[4]. ممتحنه، آیه 4.
[5]. نساء، آیه32.
[6]. تفسیر نمونه، ج3، ص364.
[7] ذبیح الله محلاتی، همان، ج 2، ص 204. «وَكانَتْ مِنْ اَحْسَنِ النِّساءِ جَمالاً، وَاَكْمَلُهُنَّ عَقلاً، وَاَتمَهُنَّ رَأیاً، وَاَكْثرُهُنَّ عِفَّةً وَ دنیاً وحیاءً وَمُرُوَّةً وَمالاً خدیجه (سلام الله علیها) در زیبایی ظاهری و باطنی، زیباترین زنان روزگارش بود و از نظر خرد و اندیشه، خردمندترین و اندیشمندترین آنان، او در پاك روشی و پاك منشی، دین باوری و خداجویی، وقار و حیا و عزت و آزادگی آراسته‌ترین ها بود و در ثروت و امكانات، ثروتمندترین آن ها بشمار می رفت.»،
[8]. قصص، آیه 25: «فَجاءَتْهُ إِحْداهُما تَمْشی عَلَى اسْتِحْیاء؛ ناگهان یكى از آن دو (زن) به سراغ او آمد در حالى كه با نهایت حیا گام برمی داشت.»
[9]. نور ، آیه 31.
