همه چیز درباره واریس پا

خانمی 35 ساله هستم و به تازگی متوجه شده ام که به واریس پا مبتلا شده ام. لطفا بفرمایید که به چه علت پاهایم واریسی شده است و آیا قابل درمان است؟

واریس، خطوط بنفش رنگ یا برجستگی های طنابی شکل است که در پی نارسایی وریدها یا همان سیاهرگ های سطحی اندام تحتانی ایجاد می شود. منظور از نارسایی وریدی آن است که بازگشت خون اندام به سمت قلب به درستی انجام نمی شود.

در وریدهای پا، دریچه های لانه کبوتری ای وجود دارد که عملکردش به گونه ای است که با هر انقباض، مقداری خون را به دریچه بالایی پمپاژ می کند و در آنجا منتظر انقباض بعدی می ماند. اگر در اثر عوامل مستعد کننده، دریچه های لانه کبوتری تخریب شوند و خون در ورید باقی بماند، واریس رخ می دهد. در این حالت قطر ورید افزایش می یابد و باعث اختلال بیشتر کار دریچه ها می شود. در پی این اتفاق، طی ماه ها و حتی سال ها فرد با احساس سنگینی در پا مواجه خواهد شد. با گذشت زمان، وریدهای سطحی به شکل طناب های کوتاه نازک روی ساق یا ران پا نمایان می شوند. واریس های شدید ممکن است به عوارضی همچون ورم پا، تخریب پوست و حتی ایجاد زخم در اندام منجر شوند.

از دلایل ایجاد رگ‌های واریسی در پا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

افزایش سن
جنس مونث (تغییرات هورمونی در اثر بلوغ، بارداری و یائسگی می‌تواند منجر به واریس شود و مصرف قرص‌های ضد بارداری این خطر را افزایش می‌دهد)
داشتن دریچه‌های معیوب در حین تولد
چاقی
واریس در بارداری
سابقه ایجاد لخته‌های خون در پاها
نشستن یا ایستادن طولانی مدت
سابقه‌ی خانودگی ابتلا به واریس

علائم واریس عبارتند از:

رگ‌های به رنگ بنفش یا آبی
رگ‌هایی که بصورت پیچ‌خورده و برآمده ظاهر می‌شوند؛ اغلب مانند ریسمان‌هایی بر روی پاها هستند.
سنگینی، درد و فشار واریس
رگ‌های بیرون‌زده و متورم
رگ‌های کوچک‌تری به نام رگ‌های عنکبوتی که می‌توانید بر روی سطح پوست مشاهده کنید.
گرفتگی عضلات ران یا ساق پا (اغلب در شب)
تورم خفیف پاها یا مچ پا
خارش

اگر جریان خون در رگ‌ها بدتر شود، علائم آن شامل موارد زیر می‌باشد:

ورم پا
درد پا یا ساق پا پس از نشستن یا ایستادن طولانی مدت
تغییرات رنگ پوست در پا یا مچ پا
پوست خشک، قرمز و پوسته پوسته شده که به راحتی ترک می‌خورد.
زخم‌های واریسی در پوست که به آسانی بهبود پیدا نمی‌کنند.
زخم شدن و سخت شدن پوست پا و مچ پا (می‌تواند به مرور زمان رخ دهد)
ترومبوز وریدی عمقی (واریس حاد)

بروز واریس در زنان بیش از مردان است زیرا هورمون هایی که با غلظت بالا در بدن آنها وجود دارد، تا حدی شل کننده دیواره عروق هستند. در دوران بارداری هم به دلیل تغییرات هورمونی و فشاری که در لگن به وریدها وارد می شود، احتمال بروز واریس وجود دارد.

در موارد خفیف واریس، شخص فقط در اندام تحتانی احساس سنگینی می کند. در این شرایط فرد مبتلا باید از ایستادن یا نشستن طولانی مدت اجتناب کند و هنگام نشستن پاهایش را روی بلندی قرار دهد و به تناوب جای ۲ پا را عوض کند. شب ها هم هنگام خواب باید پاها بالاتر از سطح بدن قرار بگیرند.

افزایش سن، وراثت، ایستادن یا نشستن های طولانی روی صندلی، استعمال دخانیات، ضربه به پا در اثر تصادف یا شکستگی ، مصرف قرص های ضدبارداری یا وجود لخته در وریدهای عمقی پا به هر دلیل، از عوامل موثر در بروز واریس هستند.

در واریس پیشرفته استفاده از جوراب واریس توصیه می شود. معمولا علایم با پوشیدن جوراب، تخفیف می یابد و بیش از این اقدامی لازم نیست. البته جوراب های واریس انواع و جنس های مختلفی دارند. برخی از جوراب های نامرغوب ممکن است باعث خارش و آسیب به پوست شوند.

اگر جوراب صحیح طراحی نشده باشد، فشاری که بر اندام وارد می کند، ممکن است باعث بهبود واریس نشود یا حتی آن را تشدید کند. جوراب های واریس با فشاری که وارد می کنند به عضلات پا کمک می کنند خون را تخلیه کنند. استفاده از درمان های دارویی که با بازسازی جدار عروق آسیب دیده، منجر به بهبودی واریس می شود در گروهی از بیماران توصیه می گردد. در موارد نادر برای درمان واریس، به جراحی یا لیزر نیاز است. این روش ها معمولا فقط در واریس های شدید و عارضه دار توصیه می شوند.

عوارض واریس با اینکه نادر می‌باشند اما عبارتند از:
زخم واریسی: زخم‌های به شدت دردناک ممکن است در نزدیکی رگ‌های واریسی بویژه در نزدیک مچ پا ایجاد شوند.

لخته شدن خون: گاهی اوقات رگ‌های موجود در عمق پا بزرگ می‌شوند. در این موارد ممکن است پا به مقدار قابل ملاحظه‌ای متورم شود.

خونریزی: گاهی اوقات رگ‌های بسیار نزدیک به پوست ممکن است از هم گسیخته شوند. این امر معمولاً تنها موجب خونریزی جزئی می‌گردد.

مصرف موارد زیر به کاهش رگ‌های واریسی کمک می‌کنند:

سرکه سیب
روغن زیتون
فلفل هندی
سیر
جعفری

چگونه از واریسی شدن پاهایمان پیشگیری کنیم؟
با پیروی از نکات زیر می‌توان از واریس پیشگیری کرد:
کنترل وزن و رژیم غذایی
پرهیز از پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند
بالا نگه داشتن پاها
پرهیز از نشستن به صورت چهارزانو

چند روش درمانی جهت جراحی برای بیماری واریس پیشرفته وجود دارد؟
برداشتن ورید: این روش شامل بستن رگ پیش از رسیدن به یک رگ عمقی و برداشتن رگ از طریق برش‌های کوچک می‌باشد.

فلبکتومی: پزشک رگ‌های واریسی کوچک را از طریق چند سوراخ پوستی بسیار ریز برمی‌دارد.

جراحی اندوسکوپی رگ: به این عمل تنها در موارد پیشرفته که زخم‌های واریسی بوجود آمده باشد و سایر روش‌ها موفقیت‌آمیز نباشند، نیاز پیدا می‌شود. 

---

منبع: پرسش و پاسخ های عمومی گروه سلامتی مرکز مشاوره