مورچه های فراری، دستاورد تقدیری دبستان شاهد یاس نبی در بخش سمینار
مور یا مورچه حشره‌ای اجتماعی است همانند زنبور عسل از راسته نازک بالان که در میانه های دوره کرتاسه 163620 یعنی حدود ۱۱۰ تا ۱۳۰ میلیون سال پیش تکامل یافته است.
نویسنده : نگار تجملیان
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
تاریخ : سه شنبه 1396/12/15 ساعت 11:16
دوازدهمین دوره از پروژه های دانش آموزی تبیان نیز با یاری خداوند و حضور پر شور شما دوستان و علاقمندان به پایان رسید.
در این دوره از جشنواره تعداد 161 گروه در بخش های سمینار های علمی ، غرفه های نمایشگاهی و مسابقات به عنوان گروه های تقدیری، برگزیده و معرفی شدند.
بر آن شدیم تا با معرفی پروژه های گروه های تقدیری علاوه بر قدردانی از این دوستان نوآور، زمینه ای را برای ایده پروری سایر پژوهشگران علاقمند فراهم آوریم.
مقطع: دبستان
موضوع: مورچه های فراری
نام مدرسه: شاهد یاس نبی
نام استاد: خانم منیژه سلطانی
دانش آموزان: حنانه صفری، اسرا صفر خانیان، رومینا جرجانی
مقدمه:
مور یا مورچه حشره‌ای اجتماعی است همانند زنبور عسل از راسته نازک بالان که در میانه های دوره کرتاسه یعنی حدود ۱۱۰ تا ۱۳۰ میلیون سال پیش تکامل یافته است. امروزه بیش از ۱۲۰۰۰ گونه مورچه طبقه بندی شده اند و تخمین زده می‌شود این تعداد تا ۲۲۰۰۰ گونه نیز برسد. مورچه ها به راحتی از شاخک های آرنج دارشان و ساختار گره مانندشان و کمر باریکشان قابل شناسایی هستند.
انواع مورچه های داخل لانه
مورچه های کارگر: به دو گروه کوچک و بزرگ تقسیم می شوند. مورچه های کارگر بزرگ از بقیه مورچه ها بزرگ تر و درشت تر هستندکه به آن ها مورچه های سرباز می گویند.
مورچه های سرباز: دارای آرواره های بزرگی هستند و از افراد ضعیف تر در مقابل سایر حشرات دفاع کرده و از جانوران مورچه خوار محافظت می کنند.
کارگر های کوچک: از لانه دور می شوند و به نظافت وتغذیه ی نوزادان و ملکه می پردازد.
مورچه ها حیوانات بسیار با نظافتی هستند. هر کدام وظیفه ی خود را انجام می دهند و در بقیه ی امور دخالتی نمی کنند. در آخر زمستان ملکه تخم های مخصوصی می گذارد که از آنها مورچه های نر و ماده تولید می شود که در بهار از لانه بیرون آمده و جفت گیری می کنند و بعد از آن مورچه ها ی نر بلافاصله می میرند.
تقریباً تمام مناطق کره زمین مورچه دارد. فقط مناطقی مانند جزایر دور افتاده و غیرقابل دسترسی استثنا هستند. مورچه به بیشتر محیط زیست های زمین چیره گشته است و در بیشتر محیط زیست ها توانایی زندگی دارد. این موجود ۱۵-۲۰٪ موجودات زنده خشکی زی زمین را تشکیل می‌دهد. علت موفقیت آن ها به زندگی اجتماعی، توانایی بالای انطباق پذیری و توانایی تغییر دادن محیط زیستشان و بهره برداری از منابع و دفاع از یکدیگر برمی‌گردد. انواع مورچه ها به صورت های مختلفی مانند زندگی انگلی و برده داری، همزیستی مسالمت آمیز و … تکامل یافته اند.
گونه های تکامل یافته
مورچه های مهاجم : گروهی از مورچه ها که حشرات و سایر حیوانات کوچک موجود در مواد پوسیده ی گیاهی را شکار می کنند، مورچه های مهاجم می گویند. شکار آن ها به این طریق است وقتی یکی از آنها طعمه ای راپیدا کرد با ترشح بوی از روی غده های بدنش دیگر مورچه ها را باخبر می کند و آن ها یک ردیف منظم که گاهی طول آن ها به صد متر می رسد، تشکیل داده و با همکاری هم آن را به لانه می برند.
مورچه های برگ بر: این نوع مورچه در جنگل های آمازون پیدا می شود که قطعاتی از برگ درختان را جدا می کند و به لانه ی خود می برد.گاهی در یک شبانه روز تمام برگ های یک درخت عظیم را می برند. آن ها را جویده و کف لانه را پر می کنند و سپس قارچ های کوچک را به لانه برده و در زیر آن ها را پرورش داده تا در مواقع لزوم از آن ها تغذیه کنند.
مورچه های انگل: بعضی مورچه ها برای تهیه ی غذای خودشان هیچ فعالیتی نمی کنند و غذایشان را از سایر مورچه ها به دست می آورند. یعنی انگل مورچه های دیگر می شوند.
مورچه های پرسه زن : لانه های خود را در نزدیکی لانه ی مورچه های دیگر می سازند. آن گاه هم از مواد دور ریخته شده ی آن ها تغذیه می کنند و هم زمانی که کارگرها مشغول بردن مواد غذایی به لانه ی خود هستند، غذای آن ها را به زور از چنگشان در می آورند.
مورچه های سارق: آن ها به آرامی وارد لانه ی موریانه ها و مورچه ها می شوند و غذای ذخیره شده ی آن ها را می دزدند و نوزادانشان را شکار می کنند.
مورچه های برده دار: این مورچه ها به آرامی وارد لانه ی سایر انواع مورچه ها می شوند و پیله های آنان را می دزدند و به لانه ی خود می برند و از پیله های دزدیده شده مراقبت می کنند. پس از خروج کارگر ها از پیله های دزدیده شده، آن ها را وادار می سازند که کارهای مربوط به لانه شان انجام دهند.
جامعه مورچه ها دارای سیستم تقسیم کار، ارتباط بین اشخاص و توانایی حل مشکلات پیچیده است. این تشابه با جوامع انسانی سالهاست که الهام بخش و موضوع مطالعات بوده است. خیلی از تمدن های انسانی از مورچه ها در مراسم مذهبی، تغذیه و موارد پزشکی سود می‌جویند. برخی از گونه ها بخاطر نقشی که در کنترل زیستی آفت ها ایفا می‌کنند بسیار ارزشمند هستند. هرچند توانایی آنها برای استفاده از منابع باعث تعارض آنها با انسان ها شده است. آن ها می‌توانند به محصولات کشاورزی صدمه زده و وارد خانه ها شوند.
بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان
تهیه: نگار تجملیان- تنظیم: محبوبه همت
در این دوره از جشنواره تعداد 161 گروه در بخش های سمینار های علمی ، غرفه های نمایشگاهی و مسابقات به عنوان گروه های تقدیری، برگزیده و معرفی شدند.
بر آن شدیم تا با معرفی پروژه های گروه های تقدیری علاوه بر قدردانی از این دوستان نوآور، زمینه ای را برای ایده پروری سایر پژوهشگران علاقمند فراهم آوریم.
موضوع: مورچه های فراری
نام مدرسه: شاهد یاس نبی
نام استاد: خانم منیژه سلطانی
دانش آموزان: حنانه صفری، اسرا صفر خانیان، رومینا جرجانی
مقدمه:
مور یا مورچه حشره‌ای اجتماعی است همانند زنبور عسل از راسته نازک بالان که در میانه های دوره کرتاسه یعنی حدود ۱۱۰ تا ۱۳۰ میلیون سال پیش تکامل یافته است. امروزه بیش از ۱۲۰۰۰ گونه مورچه طبقه بندی شده اند و تخمین زده می‌شود این تعداد تا ۲۲۰۰۰ گونه نیز برسد. مورچه ها به راحتی از شاخک های آرنج دارشان و ساختار گره مانندشان و کمر باریکشان قابل شناسایی هستند.
اندازه اجتماع مورچه ها می‌تواند از چند ده مورچه شکارچی در یک حفره تا چند میلیون مورچه ساده و مورچه نازای ماده و طبقه ای از کارگرها و سربازها و سایر گروه ها را در یک محدوده جغرافیایی وسیع شامل شود. همچنین اجتماع مورچه ها از تعدادی نر دارای نطفه و همچنین یک یا چند ماده که توانایی بارور شدن دارند و ملکه نامیده می شوند، تشکیل می‌شود. همچنین گاهی اجتماع مورچه ها یک ابرجامعه توصیف شده‌است. زیرا مورچه ها در آن با یکدیگر کار می‌کنند و از اجتماع خود دفاع می‌کنند.
مورچه های کارگر: به دو گروه کوچک و بزرگ تقسیم می شوند. مورچه های کارگر بزرگ از بقیه مورچه ها بزرگ تر و درشت تر هستندکه به آن ها مورچه های سرباز می گویند.
مورچه های سرباز: دارای آرواره های بزرگی هستند و از افراد ضعیف تر در مقابل سایر حشرات دفاع کرده و از جانوران مورچه خوار محافظت می کنند.
کارگر های کوچک: از لانه دور می شوند و به نظافت وتغذیه ی نوزادان و ملکه می پردازد.
مورچه ها حیوانات بسیار با نظافتی هستند. هر کدام وظیفه ی خود را انجام می دهند و در بقیه ی امور دخالتی نمی کنند. در آخر زمستان ملکه تخم های مخصوصی می گذارد که از آنها مورچه های نر و ماده تولید می شود که در بهار از لانه بیرون آمده و جفت گیری می کنند و بعد از آن مورچه ها ی نر بلافاصله می میرند.
تقریباً تمام مناطق کره زمین مورچه دارد. فقط مناطقی مانند جزایر دور افتاده و غیرقابل دسترسی استثنا هستند. مورچه به بیشتر محیط زیست های زمین چیره گشته است و در بیشتر محیط زیست ها توانایی زندگی دارد. این موجود ۱۵-۲۰٪ موجودات زنده خشکی زی زمین را تشکیل می‌دهد. علت موفقیت آن ها به زندگی اجتماعی، توانایی بالای انطباق پذیری و توانایی تغییر دادن محیط زیستشان و بهره برداری از منابع و دفاع از یکدیگر برمی‌گردد. انواع مورچه ها به صورت های مختلفی مانند زندگی انگلی و برده داری، همزیستی مسالمت آمیز و … تکامل یافته اند.
مورچه های مهاجم : گروهی از مورچه ها که حشرات و سایر حیوانات کوچک موجود در مواد پوسیده ی گیاهی را شکار می کنند، مورچه های مهاجم می گویند. شکار آن ها به این طریق است وقتی یکی از آنها طعمه ای راپیدا کرد با ترشح بوی از روی غده های بدنش دیگر مورچه ها را باخبر می کند و آن ها یک ردیف منظم که گاهی طول آن ها به صد متر می رسد، تشکیل داده و با همکاری هم آن را به لانه می برند.
مورچه های برگ بر: این نوع مورچه در جنگل های آمازون پیدا می شود که قطعاتی از برگ درختان را جدا می کند و به لانه ی خود می برد.گاهی در یک شبانه روز تمام برگ های یک درخت عظیم را می برند. آن ها را جویده و کف لانه را پر می کنند و سپس قارچ های کوچک را به لانه برده و در زیر آن ها را پرورش داده تا در مواقع لزوم از آن ها تغذیه کنند.
مورچه های انگل: بعضی مورچه ها برای تهیه ی غذای خودشان هیچ فعالیتی نمی کنند و غذایشان را از سایر مورچه ها به دست می آورند. یعنی انگل مورچه های دیگر می شوند.
مورچه های پرسه زن : لانه های خود را در نزدیکی لانه ی مورچه های دیگر می سازند. آن گاه هم از مواد دور ریخته شده ی آن ها تغذیه می کنند و هم زمانی که کارگرها مشغول بردن مواد غذایی به لانه ی خود هستند، غذای آن ها را به زور از چنگشان در می آورند.
مورچه های سارق: آن ها به آرامی وارد لانه ی موریانه ها و مورچه ها می شوند و غذای ذخیره شده ی آن ها را می دزدند و نوزادانشان را شکار می کنند.
مورچه های برده دار: این مورچه ها به آرامی وارد لانه ی سایر انواع مورچه ها می شوند و پیله های آنان را می دزدند و به لانه ی خود می برند و از پیله های دزدیده شده مراقبت می کنند. پس از خروج کارگر ها از پیله های دزدیده شده، آن ها را وادار می سازند که کارهای مربوط به لانه شان انجام دهند.
جامعه مورچه ها دارای سیستم تقسیم کار، ارتباط بین اشخاص و توانایی حل مشکلات پیچیده است. این تشابه با جوامع انسانی سالهاست که الهام بخش و موضوع مطالعات بوده است. خیلی از تمدن های انسانی از مورچه ها در مراسم مذهبی، تغذیه و موارد پزشکی سود می‌جویند. برخی از گونه ها بخاطر نقشی که در کنترل زیستی آفت ها ایفا می‌کنند بسیار ارزشمند هستند. هرچند توانایی آنها برای استفاده از منابع باعث تعارض آنها با انسان ها شده است. آن ها می‌توانند به محصولات کشاورزی صدمه زده و وارد خانه ها شوند.
بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان
تهیه: نگار تجملیان- تنظیم: محبوبه همت
