آیا انتقاد پذیر نبودن تحجر است؟

 زمانی که به اعتقاد خودتان، در دینداری و دینی که به ما عرضه می کنند، به اشکالی بر می خورید و نقدی به ذهنتان می رسد و از سر دلسوزی و نه عناد و بی دینی آن را بیان می کنید، متهم به مخالفت کردن با نماینده های دین می شوید که سرنوشت محتومش ارتداد است.
متاسفانه آستانه نقدپذیری و درک حقیقت بعضی ها آن قدر پایین و ضعیف است که اگر مخالف قرائت خود از دین را بشنوند، هر چند بدانند مخاطبشان عناد و دشمنی ندارد، و یا سواد دینی و علمی بالاتری نسبت به آن ها دارد، به طور مثال او را همسنگ کارشناسان و خبرنگاران بی بی سی قرار داده و تعصب و تحجر خود را بر سر او خالی می کنند.

اما واقعا با کدام مبنا تا این حد بی ظرفیت شدیم؟

دین و نقدپذیری

مسئله نقدپذیری در کلام ائمه معصومین با عبارت تذکر و نهی از منکر یا عیب گویی به خود شخص آمده و از اهمیت و جایگاه ارزشمندی برخوردار است.
امام صادق علیه السلام محبوب ترین برادر دینی خود را چنین توصیف می کند:
«أحَبُّ اخوانی إلیَّ مَنْ أهْدی إلیَّ عیوبی؛[1] محبوب ترین برادرانِ دینی ام، نزد من، كسی است كه عیب مرا با بازگو كردن آن به من هدیه می كند.»

همچنین امیر مؤمنان درباره پوشاننده عیب می فرمایند:
«شرُّ إخوانك مَنْ داهنك فی نفسك و ساترك عیبك؛[2] بدترین برادران (دینی) تو، آنانی اند كه با چرب زبانی و دورویی، با تو رفتار می كنند و عیب تو را از خودت، پوشیده می دارند.»
همچنین در روایتی دیگر آمده است:
«مَنْ ساترك عیبك فهو عدوّك؛[3] كسی كه زشتی ات را از تو پوشیده دارد، دشمن توست.»

دو رویی در رفتار

همین آقایانی که نقدها را تخریب تلقی می کنند و ناقد تفکر خود را بر نمی تابند، خودشان بسیار محکم تر و خشن تر مخالفینشان را تخریب می کنند و البته اسم کار خود را امر به معروف و نهی از منکر می گذارند.
چرا این رفتار مزورانه؟ چرا دو رویی؟ چه کسی به این عده قلیل الهام کرده که هرچه می گویند وحی منزل است و کلام وحی؟
چه کسی با اطمینان کامل می تواند ادعا کند یگانه قرائت صحیح از دین را در مشتش دارد؟ اصلا با این همه آراء ضد و نقیض مگر می شود چنین ادعایی کرد؟
بیاییم فضای نقد را فراهم کنیم و همه از آن بهره ببریم و فقط وسیله ای برای اسکات خصم و سرکوب مخالف قرارش ندهیم.
شاید با نقد کردن یکدیگر به نظریات محکم تر و صحیح تری دست پیدا کنیم که تا قبل از آن امکان دسترسی به آن وجود نداشت.

اتمام حجت

اگر این افرادی که تحمل نقد و اعتراض دیگران را ندارند با دلائل واهی مصلحت اندیشی و یا حفظ نظام بخواهند بر مشکلات و فسادها سر پوش بگذارند، دیر یا زود بر خیل جمعیت مخالفینشان افزوده می شود و آنگاه دیگر چاره اندیشی ها و مصلحت اندیشی هایشان به هیچ کار نخواهد آمد.
فضای آزاد نقد و انتقاد شاید به نفع همه نباشد اما قطعا به سود اکثریت تمام خواهد شد؛ پس نقد را جدی بگیریم.

پی نوشت ها:
[1] وسائل الشیعه، ج8، ص413، ح2
[2] غرر و درر آمدی، ص418، ش9572
 [3] غرر و درر آمدی، ص418، ش9573

---