تبیان، دستیار زندگی

شرح اصطلاحات اصول فقه؛

آشنایی با اصطلاح «حجیت قیاس منصوص العلة»

حجیت قیاس منصوص العلة، به معنای صحت تمسک به آن، به منظور سرایت دادن حکم از اصل به فرع استنباط حکم شرعی فرع است، که لازمه آن، منجّزیت در صورت اصابت به واقع و معذّریت در صورت عدم اصابت به واقع است.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
حجیت قیاس منصوص العله
حجیت قیاس منصوص العلة
حجیت قیاس منصوص العلة به صحّت استناد به قیاس منصوص العله در استنباط حکم شرعی اطلاق می‌شود.

تعریف
حجیت قیاس منصوص العلة، به معنای صحت تمسک به آن، به منظور سرایت دادن حکم از اصل به فرع استنباط حکم شرعی فرع است، که لازمه آن، منجّزیت در صورت اصابت به واقع و معذّریت در صورت عدم اصابت به واقع است.

نظر علمای شیعه
عالمان شیعه درباره حجیت این قیاس اختلاف دارند؛ بعضی مطلقا آن را حجت ندانسته و برخی دیگر آن را مطلقا حجت می‌دانند. گروهی نیز در صورتی آن را حجت دانسته‌اند که دلیل خارجی بر عمومیت علت دلالت کند. [۱]

بیشتر علمای شیعه به حجیت قیاس منصوص العله اعتقاد دارند و برخی از آنها حجیت آن را از باب حجیت ظواهر می‌دانند نه از باب عمل به قیاس. [۲]

نظر علمای سنی
میان علمای سنی نیز در این که آیا حجیت قیاس منصوص العلة به خاطر حجیت قیاس است یا حجیت ظواهر، اختلاف وجود دارد؛ برخی بر این اعتقادند که در فرض ذکر علت حکم در قیاس، سرایت حکم به موارد دیگر به خاطر عموم لفظی (عموم تعلیل) است نه قیاس؛ اما گروهی دیگر بر این باورند که تنها از طریق تعبد به قیاس می‌توان حکم آن را به موارد دیگر سرایت داد و جمعی هم به تفصیل معتقد شده‌اند. [۳] [۴] [۵]


ــــــــــــــــ
پانویس
۱. ↑ بهبهانی، محمد باقر بن محمد اکمل، الفوائد الحائریة، ص۱۴۸.
۲. ↑ مظفر، محمد رضا، اصول الفقه، ج۲، ص۱۸۲.
۳. ↑ آمدی، علی بن محمد، الاحکام فی اصول الاحکام، ج۲، ص۳۱۲.
۴. ↑ مجاهد، محمد بن علی، مفاتیح الاصول، ص۶۷۴.
۵. ↑ جناتی، محمد ابراهیم، منابع اجتهاد (از دیدگاه مذاهب اسلامی)، ص۲۹۸.


منبع: پایگاه اینترنتی ویکی فقه