میرزای دوم در کلام مرحوم آیت الله سید احمد زنجانی

میرزا محمدتقی شیرازی(۱۲۵۶-۱۳۳۸ق)، معروف به میرزای دوم یا میرزای کوچک، از مراجع تقلید و رهبر سیاسی نهضت استقلال‌طلبی عراق در قرن سیزدهم و چهاردهم قمری. از معروف‌ترین اقدامات وی صدور فتوا با مضمون وجوب نبرد با انگلیسی‌ها است.(1)  مرحوم آیت الله سید احمد زنجانی در کتاب "الکلام یجر الکلام" در باره مرحوم شیرازی می نویسند:

«مرحوم آقاى میرزا محمّد تقى شیرازى كه وجود بى‏ پیرایه او پیرایه دین، و اخلاق مهذب او برهان حقّانیت آیین بود. وى از رجال برجسته شیعه و مراجع تقلید عصر ما بود، و بلكه در اواخر عهد حیاتش مرجعیت تقلید، منحصر در او شد، داراى فكر عمیق و نظر دقیق و ذهن صاف و هوش سرشار بود. از آثار علمیه او حاشیه‏ اى است بر مكاسب مرحوم شیخ مرتضى، و رساله‏ اى است در صلوة جماعت و كتاب رضاع و كتاب خلل و غیر اینها از تألیفات و تحقیقات او؛ كه بعضى از آنها چاپ شده و مورد استفاده عمومى اهل علم است، و از ملكات فاضله او زهد و تقوایش بود؛ كه مثال ورع و پرهیزكارى و مجسمه تقوا و دیندارى بود.

آقاى حاج میرزا سیّد على ساوجى فرمود كه: من در محضر آن مرحوم بودم؛ عربى خدمت او مشرف شد، با یك جوال لیره كه در دوش نوكرش بود. به او امر كرد كه آن را در كفش‏كن زیر كفش آن مرحوم گذاشت. آن مرحوم هم آنقدر بلند نظر بود كه در نظر او اصلاً فرق نكرد كه این جوال پر از لیره بوده یا ریگ؛ به همان دست كه گرفت به همان دست به فقرا و ارباب احتیاج، بخش نمود، بى‏ آنكه از آن مال بى‏ شمار، دینارى براى خود ذخیره بنماید.

آن مرحوم پیش مرحوم فاضل اردكانى و آقاى آقا شیخ زین العابدین مازندرانى و میرزاى شیرازى (حاج میرزا حسن) درس خوانده بود، و اوّل در سامرّا به وظیفه تدریس و افتا قیام مى‏ نمود ولى در اواخر، مسند افاده را از سامرّا به كربلا انتقال داد؛ و در آنجا بود تا این كه شب چهارشنبه سوم ذى الحجه سنه 1338 به دار جنان رحلت نمود و جنازه او را در یكى از حجرات صحن حسینى به خاك قدس سپردند.

وفات او در عین حالِ ثوره و انقلاب عراق اتفاق افتاد؛ هنگامى كه انگلیسیها حمله بر عراق مى‏ نمودند و عراقى‏ ها مدافع بودند و آن مرحوم نیز نهایت جدّیت در دفاع داشت و در بعث و اعزام شیعه غایت سعى را مبذول مى‏ داشت. در این اثنا آفتاب عمرش غروب كرد. در تمامى بلاد شیعه مجالس سوگوارى متعدد ـ عرضاً و طولاً ـ براى آن مرحوم برپا نمودند. در بعضى از بلاد تا یك ماه مجالس ترحیم منعقد بود.

نگارنده(2)  شب در خواب دیدم كه دكمه پیراهنم پاره شد و یقه‏ ام باز شد. فردا خبر ارتحال آن مرحوم در اقطار شیعه منتشر شد. تعطیل عمومى كرده پیراهن ها پاره و یقه‏ ها چاك كرده به وظایف سوگوارى قیام نمودند. مخصوصاً در نظر دارم كه مخبر السلطنه آن اوقات به ایالت تبریز مأموریت داشت؛ هنگام عبور از زنجان در بعضى از مجالس سوگوارى حاضر شد. همان سفر بود كه رفته غائله خیابانى را اسكات نمود».(3)

منابع:
1- دانشنامه مجازی مکتب اهل بیت (ع). مدخل: محمد تقی شیرازی http://fa.wikishia.net
2- آیت الله سید احمد زنجانی (رض)
3- سایت آیت الله شبیری زنجانی:
http://zanjani.net/index.aspx?pid=99&articleid=61351&itemid=70536
به نقل از: سید احمد زنجانی. کتاب الکلام یجر الکلام.

گروه حوزه علمیه تبیان – علی محمد سرلک