هنرمند روشنفکر یا مبتذل؟!

از قدیم اصطلاحی رایج بوده و هست و آن اینکه " در همه جا آدم خوب و بد وجود دارد" و الحق هم در حرف درستی است.
به صرف اینکه در صنف و گروهی خطایی دیده شود، و آدمی به خود اجازه دهد کل صنف را زیر سؤال ببرد کار درست و اخلاقی نیست و اسلام هم چنین اجازه ای نمی دهد.

از طرفی هم اسلام با منکر مخالف است و در قبال آن نه سکوت کرده و نه اجازه سکوت می دهد. چنانچه در بیانی از امام علی علیه السلام این گونه بیان شده است؛ "اَدنَی الاِنكار اَن تُلقی اهل المَعاصی بوجوه مُكفَهرَة: پایین ترین درجۀ نهی از منكر آن است كه انسان با گنهكاران با چهرۀ گرفته و خشم آلود برخورد كند." (1) 

به عبارتی بی تفاوت بودن در برابر منکر و گناه و گناهکار در مبانی اسلامی جایگاهی ندارد.
در این فرصت می خواهیم در رابطه با گروهی با هم صحبت کنیم؛ در رابطه با اهالی هنر که در زمینه های مختلفی چون سینما و تئاتر و ... فعال هستند و هر از چند گاهی با رفتارهایی که در دل صحنه هنر به نمایش می گذارند، جنجال هایی را برپا می کنند.
حقیقت این است که حرف و سخن در مورد این گروه زیاد است و نمودش کاملاً در کامنت هایی که در شبکه های مجازی و اینستاگرام گذاشته می شود، قابل مشاهده است.

اگر توجه کنید شما هم حتماً این سخن را تأیید می کنید که به واقع بیشتر این حرف ها و کامنت ها و نظراتی که مخاطبین نسبت به اهالی هنر، سینما و تئاتر دارند یا در مسیر افراط است و یا تفریط؛ عده ای این اهالی را در حد قدّیس و قدّیسه بالا می برند و هیچ خطا و اشتباهی را در مورد آن ها قبول ندارند و عده ای هم بر عکس، همه ی هنر و شاکله ی هنری این گروه را پایمال کرده و با هر حرکت و سخنی، انگ بی آبرویی را به راحتی بر آن ها می زنند، آبرویی که حرمتش از حرمت خانه خدا بالاتر معرفی شده است؛ امام صادق علیه السلام در این باره فرمودند: "المؤمنُ اعظمُ حرمه من الکعبه: حرمت مومن از حرمت کعبه بالاتر است." (2)

حق این است که باید منصف بود و با ترازوی عقل و ابزار دین در مسیر اعتدال رفتار کرد، به نظر عاقلانه ترین و درست ترین کار این است که این صنف هنری را در دو گروه کاملا جدا بنگریم؛
گروه اول، افرادی با اصالت ، موقعیت شناس و همراه با رفتاری پخته و آمیخته به شأن ارزشمند هنر، عزیزانی که تمام حرمت، آبرو و محبوبیتشان از روی تعهد کاری، مسئولیت پذیری و کار بلد بودن آن ها نشأت می گیرد.
گروه دوم، اهالی هستند که تنها ادعایی بیش ندارند، کسانی که می خواهند با قیافه و ژست های تو خالی، با چهره های ساختگی که دست بوتاکس و عمل های زیبایی را بوسیده، با جلف بازی ها، هرزگی ها و خودنمایی های سبک، بی اساس و ریشه، و نیز با به کار گیری لغت های فرنگی در ادبیات روزمره شان در مواجهه با مخاطبین ، خود را در میان مردم محبوب و به عبارتی جا کنند.

این ها در حقیقت همان آقا زاده ها و خانم زاده هایی هستند که معمولاً یا از طریق رانت و سوابق و روابط به سینما رسیده اند و یا به خاطر زیبایی، تیپ و قیافه و گاه به زور بوتاكس و گاه به زور ... !
البته باید منصف بود؛ در میان گروه دوم بعضاً هستند افرادی که با زحمت و به دور از رانت و سوابق خانوادگی به سرشناسی رسیده اند اما با ورود به وادی شهرت، گویا انسانیت و شأن هنری و شخصیتی خود را فراموش کرده اند و در مسیر مدعی بودن و خودنمایی های بی اساس با داعیه ی روشن فکر بودن قدم گذاشته اند.


گروه اول که اصالت و ماندگاریشان مشخص است، هر چقدر هم گروه دوم تلاش کنند که با ادا و اطوارهای خود، خواسته و یا ناخواسته آن ها را در مسیر فراموشی قرار دهند، شاید در مقطعی کوتاه موفق بوده باشند اما در طولانی مدت نمی توانند و آن ها برنده نهایی هنر هستند.
گروه دوم همان هایی هستند که حرف های به ظاهر قشنگ و فریبنده ای درباره اصالت هنر و بازیگری ، سینما و تقدّس صحنه ی تأتر می زنند، اما حرکتشان نشان از بی اصالتی و گاهی هرزگی هایی دارد که می خواهند به هر قیمتی در نمایش خودفروشی های امروزی سکّان دار باشند.
در حقیقت این گروه مرز میان هنر شریف که مایه تعالی انسان و انسانیت است را با هنر سخیف که انتهایی جز حقارت و پوچی ندارد را نشانه گرفته اند و حتی گاه تحت مضامینی به ظاهر انسانی و اخلاقی، بی اخلاقی را رواج می دهند.

وقتی کرامت انسانی لگد مال می شود

گروهی از بازیگران هستند که با بازی در فیلم های سخیف در پرده سینما و صحنه ی تئاتر با شکل و شمایل غلیظ ابتذال، با فراهم سازی بستر یک روابط آزاد و بدون قید و شرط میان دو جنس مخالف، پرده های حیا و عفت را دریده و هیچ ضابطه ای برای روابط بین نامحرم قائل نیستند.
شاهد هستیم که در پرده سینما و سکوهای تأتر بازیگران زن و مرد با شکل و شمایلی که برای خود درست کرده اند، به راحتی در نقش های مختلف ظاهر شده، شوخی های به دور از شأن انسانی و دینی با یکدیگر داشته و با یکدیگر ارتباط برقرار می کنند. این ها در حالی است که خود را پیرو پیامبری می دانیم که در این رابطه هشدارهایی داده اند؛ "من صافح امرأة حراماًٌ جاء یوم القیامة مغلولا ثمّ یؤمر به الی النّار و من فاکه امرأة لا یملکها حبسه الله بکلّ کلمة کلّمها فی الدّنیا الف عام؛ هر کس با یک زن نامحرم دست بدهد، روز قیامت در غل و زنجیر به محشر وارد می شود و خداوند دستور می­ دهد که او را به آتش جهنم بیفکنند، و هر کس با یک زن نامحرم شوخی کند (و با سخنان خنده­ دار و شهوت آمیز با او گفت و گوی نماید)، در مقابل هر کلمه حرامی که به او گفته است، هزار سال حبس خواهد شد." (3)

در جایی نیز خداوند خطاب به بانوان می فرماید: "فَلا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَیَطْمَعَ الّذی فی قَلْبِهِ مَرَضٌ وَ قُلْنَ قَوْلاً مَعْرُوفًا .. ؛ [با نامحرمان] با ناز و کرشمه و هوس انگیز سخن نگویید که بیماردلان در شما طمع کنند، و سخن شایسته بگویید." (4)

به واقع شرایطی که در سینماها و مخصوصاً صحنه های تئاتر امروز شاهد آن هستیم، چقدر با این مضامین تناسب دارند؟ آیا غیر از این است که فضای ایجاد شده امروز در مسیر سرگرم سازی مخاطب و گاهی بازی با احساسات او، کرامت انسانی خود را لگد مال می کنند، کرامتی که به واسطه ی دریافت آن از خالق خود، برترین های عالم شده اند؛ "وَ لَقَد کرَّمنَا بَنِی ءَادَمَ وَ حَمَلنَاهُم فِی البَرِّ وَ البَحرِ وَ رَزَقنَاهُم مِنَ الطَّیباتِ وَ فَضَّلناهُم عَلَی کثِیرِ مّمِّن خَلَقنَا تَفضِیلاً؛ تحقیقاً ما فرزندان آدم را تکریم نمودیم و آنان را در خشکی و دریا (بر مرکب‌ها) برنشاندیم و از چیزهای پاکیزه به آنان روزی دادیم و آنان را به بسیاری از آفریده‌ های خود برتری دادیم." (5)

پی نوشت:
1- وسائل الشیعه ، ج 11، ص 413.
2- خصال، ص27.
3- وسائل الشیعه، ج 20، ص 198.
4- سوره احزاب ، 32.
5- اسراء: 70.

---