از چه سنی و چگونه کودک را از پوشک بگیریم

موفقیت در این روش، یعنی کودک شما استفاده از توالت را به پوشک ترجیح بدهد، اما همچنان ممکن است گاهی خراب‌کاری کند و شما باید کمکش کنید تا پیشرفت کند. کمک به کودک وقتی کامل می‌شود که امکان استفاده راحت از توالت برای کودک‌تان به صورت مستقل کاملا وجود داشته باشد.

چیزهایی هم هست که باید یادش بدهید؛ مثلا این که چطوری شلوارش را پایین بکشد و دوباره پایش کند، لگن توالت را خالی کند و دست‌هایش را با صابون بشوید. این چیزها ممکن است چند ماه طول بکشد و شما مجبور باشید تا آن وقت خودتان همراهی‌اش کنید. برای همین است که بهتر است به این برنامه ۳ روزه، به عنوان آخرین ضربه‌ای نگاه کنید که به توپ در حال پرواز به سمت دروازه می‌زنید. مهم‌ترین چیز این است که یادتان باشد هیچ روشی «درست و بی‌اشکال» نیست، مگر آن که برای خودتان و بچه‌تان درست از آب دربیاید!

یک ماه قبل از شروع
کنترل کنید که کودک‌تان برای شروع برنامه آموزش توالت آماده است یا نه. آمادگی، یعنی این که کودک‌تان بعد از هر بار دستشویی برای ۲ ساعت یا بیشتر خشک می‌ماند، از شما می‌خواهد که به توالت برود، دوست ندارد پوشکش کنید و در زمان‌های نسبتا مشخصی در روز مدفوع می‌کند. اگر کودک شما ۲۸ ماهگی را پشت سر گذاشته باشد، به احتمال زیاد این نشانه‌ها را خواهد داشت. هر چه سن بچه‌ها بیشتر از ۲۸ ماه و نزدیک‌تر به ۳ سالگی باشد، موفقیت این روش بیشتر تضمین می‌شود.

برنامه کاری‌تان را خالی کنید و ۳ روز را دربست کنار بگذارید و روی آموزش توالت تمرکز کنید. یک نفر دیگر (پدر، مادربزرگ یا پرستار) را هم کنار دست‌تان داشته باشید تا حداقل در ۲ روز اول کمک‌تان کند.

یک جور «سرود توالت» اختراع کنید! هدف این است که با رقص و سرود و خوشحالی کودک را به خاطر موفقیتش تشویق کنید و برای ادامه دادنش به او انگیزه بدهید. بنابراین این سرود می‌تواند یک آواز باشد، یک هورای دسته‌جمعی یا یک رقص ۳ نفره با کودکی که توی هوا پرت می‌شود! به این فکر کنید که کودک‌تان چطوری‌اش را دوست دارد.

۲ تا ۵ هفته قبل از شروع آموزش، کودک‌تان را با لگنش آشنا کنید. وقت‌هایی که خودتان، همسرتان یا نزدیکان دیگری که با آن‌ها رودربایستی ندارید، می‌خواهید به توالت بروید، به او اطلاع بدهید که دارید برای چه کاری می‌روید! می‌توانید مراحل توالت را از پایین کشیدن شلوار تا سیفون و شستن دست‌ها برایش توضیح بدهید. حتی می‌توانید بعد از توالت، همراه با همسرتان برای خودتان سرود توالت را اجرا کنید! (اگر والدین این کار را برای خودشان بکنند، کودک حس می‌کند این یک تفریح خانوادگی است!) می‌توانید این کار را برای عروسک‌های کودک‌تان هم اجرا کنید و تمام مراحل توالت را به او نشان بدهید.

یک هفته قبل از شروع
یک بسته پوشک را به کودک‌تان نشان بدهید و بگویید که از چهارشنبه (یا هر روز دیگری که قرار است آغاز تعطیلات ۳ روزه آموزش پوشک‌تان باشد) دیگر نیازی به این‌ها ندارید و او قرار است بی‌پوشک بگردد. این را به عنوان یک ماجرای مفرح و هیجان‌انگیز معرفی کنید. به او بگویید هر وقت این بسته پوشک تمام شود، دیگر نیازی نیست او پوشک به پا کند و آزاد است!
یکی از علت‌های کارآمدی این روش (و علت این که به آن روش «کودک، بی‌پوشک» می‌گویند) این است که بچه‌ها عاشق این هستند که بی‌لباس بگردند!

اولین روز آموزش
همراه با کودک‌تان از خواب بیدار شوید. پوشکش را باز کنید. بهتر است کودک‌تان لباسی داشته باشد که مزاحم نشستن او روی لگن نشود. یک دامن کوتاه (بدون شورت) برای دخترها عالی است. برای پسرها هم فقط یک شورت راحت‌تر است. از حالا به بعد شما و همسرتان باید چشم بدوزید به بچه‌تان تا اگر نشانه‌هایی از نیاز به دستشویی دیدید، او را فوری به نزدیک‌ترین لگن برسانید.
در طول روز همگی (یعنی خودتان، همسرتان و کودک‌تان) را مجبور کنید میوه و چیزهای آبکی بخورند و کلی آب و شربت دم دست بگذارید که چیزی برای توالت داشته باشید! هر وقت خودتان خواستید به توالت بروید، به کودک‌تان بگویید و مراحل را برایش توضیح دهید. جای دقیق لگن را به او نشان بدهید و بگویید که چه انتظاری از او دارید.
اگر کودک‌تان روی لگن نشست و کارش را انجام داد، موفقیتش را به او تبریک بگویید، حتی اگر بیشترش روی زمین ریخته بود و فقط یک قطره‌اش به لگن رسیده بود! اگر این طوری شد، سرود توالت را با هم اجرا کنید و حتی می‌توانید به او جایزه هم بدهید. بعد از ۱۰ تا ۱۲ بار، معمولا بچه‌ها یاد می‌گیرند به صورت مستقل از لگن استفاده کنند.
اگر یک اتفاق ناخوشایند رخ داد (مثلا مبل یا فرش کثیف شد) نگویید «چیزی نیست!». به جایش با یک لحن ملایم و کمی ناراحت بگویید «جیش (یا پی‌پی) توی لگن!» و به کودک‌تان کمک کنید تا فرش و مبل را تمیز کنید. به هیچ عنوان سرش داد نزنید و به خاطر اتفاقی که افتاده، شرمنده‌اش نکنید. اتفاق، حتما می‌افتد!
قبل از زمان خواب بعدازظهر و خواب شبانه، به کودک‌تان بگویید که وقت توالت است (از او نپرسید که می‌خواهد برود یا نه، چون جوابش نه خواهد بود!) و بعد پوشکش کنید، مگر این که مطمئن باشید خشک می‌ماند.

روز دوم آموزش
روش روز اول را ادامه بدهید. تنها تفاوت این است که در روز دوم می‌توانید یک ساعت در بعدازظهر بیرون بروید. صبر کنید تا او در لگن کارش را بکند و بعد سریع از خانه بیرون بزنید! این طوری به او می‌فهمانید که بین زمان بیرون رفتن از خانه و دستشویی کردن، ارتباطی وجود دارد. ضمنا با این کار کودک‌تان را با «توالت درخواستی» هم آشنا می‌کنید، یعنی قبل از بیرون رفتن از او بخواهید که توالت کند.

موقع بیرون رفتن پای کودک‌تان یک شلوار راحت بکنید و برایش پوشک یا شورت آموزشی نپوشانید. قرار است برای هر رخدادی، داخل خانه یا بیرون آن کودک را آزاد بگذارید. با این حال چند دست لباس با خودتان بردارید؛ شاید خیلی هم خوش شانس نبودید!
بهتر است برای بیرون رفتن یک جای نزدیک را انتخاب کنید تا پیاده (بدون ماشین) بروید. قدم زدن در محله (حتی اطراف ساختمان خودتان) یا رفتن تا پارک نزدیک خانه، این امکان را مهیا می‌کند که یک لگن کوچک را هم با خودتان ببرید. در این مرحله، انتظار نمی‌رود که کودک بتواند خودش را یک ساعت نگه دارد.

روز سوم آموزش
همان روش روز اول را ادامه بدهید، اما می‌توانید صبح و عصر برای یک ساعت بیرون بروید. هر بار قبل از رفتن از کودک‌تان بخواهید توالت کند و بعد بیرون بروید.
برای بیرون رفتن همان کارهای قبلی را بکنید؛ شلوار راحت، لگن کوچک همراه و لباس‌های اضافه.

 اگر آموزش ۳ روزه جواب نداد
اگر کودک شما بعد از آموزش ۳ روزه هیچ اشتیاقی برای استفاده از لگن نشان نداد، ۶ تا ۸ هفته وقفه ایجاد کنید و دوباره امتحان کنید. اگر کودک‌تان کمتر از ۷۵درصد موفقیت نشان بدهد یا اصلا برایش اهمیتی نداشته باشد که زیر پایش خیس می‌شود، آموزش را متوقف کنید و به بعد موکول کنید.

برخی از کودکان خیلی زود این مساله را یاد می گیرند اما برخی از آنها ماه ها طول می کشد تا متوجه شوند نباید گوشه و کنار خانه دستشویی کنند. به طور کلی، اگر بخواهید از سنین پایین تر به کودک آموزش بدهید تا دستشویی برود، زمان بیشتری باید صرف کنید.برخی از نکات برای آموزش بهتر توالت رفتن عبارتند:

۱- آموزش توالت رفتن به کودک را باید زمانی شروع کنید که هم شما و هم کودک آمادگی آن را داشته باشید،. برخی از کودکان از ۱۸ ماهگی آمادگی آموزش دستشویی را دارند. اما برخی از آنها تا سه سالگی آمادگی این کار را ندارند. وقتی کودک یک ساله می شود ،می تواند تشخیص دهد چه زمانی دستشویی دارد بیشتر والدین این آموزش را هنگامی که کودک دوسال و نیم دارد آغاز می کنند. اجازه ندهید که اعضای خانواده و دوستان شما را وادار کنند تا تمرین استفاده از لگن بچه را خیلی زود شروع کنید . اگر از کسی شنیدید که کودکش یک سالگی به بعد دیگر جایش را خیس نکرده است حرفش را باور نکنید . اصولا پسرها “آموزش توالت رفتن” را در مقایسه با دخترها دیرتر شروع و پایان میدهندیا فرزندان دوم یا سوم خانواده خیلی سریع تر از فرزندان اول یاد می گیرند که خودشان دستشویی بروند.

۲- به نشانه های آمادگی در کودک توجه کنید : کودک شما متوجه خشک یا کثیف بودن پوشک خود میشود ، قادر به نشستن و بلند شدن از لگن است، قادر است با حداقل کمک زیر شلواری خود را در بیاورد و بپوشد،قادر به دنبال کردن دستورات ساده است، نظیر کتاب را بیاور، به اتاق برو

۳- قبل از اینکه آموزش عملی را شروع کنید بهتر است به کودکتـان نـام بخشهـای مختلف بدن و عملکرد آن را بصورت ساده و قابل فهم توضیح دهید .برای او توضیح دهید، ادرار و مدفوع حاصل چیست و از کجاآمده و حتما به او بگویید که ادرار و مدفوع بخشی از بدن او نیست ،تا کودک به هنگام دفع آن دچار ترس نشود.

۴- واژه هایی برای دفع ادرار و مدفوعش انتخاب کنید و بکوشید کودک را در حین مدفوع کردن گیر بیاورید و برای او توضیح دهید که مشغول چه کاری است و نام این کار چیست . بعنوان مثال به او بگویید “پارسا الان پی پی داره ، پارسا داره پی پی میکنه . بریم پوشکت رو عوض کنم ”

۵- به اتفاق کودک یک صندلی توالت کوچک مناسب بخرید و به او یاد دهید که هر زمان احساس نیاز کرد، روی آن بنشیند. می توانید این صندلی را در حمام، دستشویی یا اتاق خود کودک(در محل ثابت) قرار دهید. محیط دستشویی را برای کوچولو ها جذاب کنید

۶- فصل تابستان،به علت تعویض راحت لباس بهترین زمان برای گرفتن کودک از پوشک است. برای کودکتان شلوار راحت و گشاد تهیه کنید تا او بتواند براحتی این کار را انجام دهد .کودک را تشویق کنید اگر ادرار یا مدفوع دارد، بگوید. چند ساعت در روز او را باز بگذارید.

۷- باید دستشویی رفتن را به عادت همیشگی زندگی کودک خود تبدیل کنید. برای این منظور، هر روز صبح پس از صبحانه – حتی وقتی دستشویی ندارد – او را با لباس روی توالت فرنگی خودش بنشانید. در این مرحله، به کودک یادآوری کنید این کاری است که مامان و بابا هم هر روز انجام می دهند

۸- اگر از کودکتان خواستید روی صندلی توالت بنشیند، اما ۱۰دقیقه گذشت و او کاری نکرد، مجبورش نکنید تا همچنان روی صندلی بماند. صندلی توالت او را جمع کنید و ساعتی بعد دوباره از او بخواهید این کار را انجام دهد. اگر نشستن روی توالت باعث ناراحتی فرزند شما می شود خیلی او را مجبور به این کار نکنید. مخصوصا اگر از این کار می ترسد به زور او را به نشستن مجبور نکنید. بهتر است چند هفته آموزش را کنار بگذارید و سپس دوباره شروع کنید. هنگامی که کودک روی لگن نشسته است، پهلوی او بمانید. حرف زدن با کودک یا قصه خواندن برای او کمک می کند تا او آرامش پیدا کند.

۹- به کودک اجازه دهید ادرار و مدفوع خود را در توالت ببیند. اگر کودکتان از وسایل توالت مثل سیفون و یا سوراخ توالت می ترسد باید اینگونه ترسها از بین برود. اجازه بدهید زمانی که سیفون کشیده میشود او به داخل توالت نگاه کند و یا اینکه به او یاد بدهید که با مدفوع خود هنگامی که در حال پایین رفتن از توالت است ، بای بای کند.

۱۰- مرتب شلوارش را کنترل کنید واگر شلوارش تمیز بود به او پاداش دهید .و در حضور کودک از پیشرفتش نزد دیگران تعریف کنید تشویق های زبانی مثل:” پارسا دیگه می تونه مثل بزرگترها ،خودش دستشوئی بره” . در کنار تشویق های عملی!واگر کودک بطور اتفاقی شلوارش را خیس یا کثیف کرد ، او را سرزنش نکنید و فقط مرتب توالت رفتن را به او یادآور شوید.- با گذشت زمان در طول یک هفته آموزش ،کودک خود را کمتر کثیف خواهدکرد.

۱۱- کودکان در ۳ سالگی تقریبا کنترل ادرار و مدفوع را می آموزند اما باز هم کنترل این مساله طی شب کار آسانی نیست. شب ها کودکتان را پوشک کنید و برای چند ماه عصرها که او را می خوابانید، مراقب کنترل ادرارش باشید. سعی کنید کودک پیش از خواب مایعات کمتری بنوشد. یک ورقه پلاستیکی روی تشت و زیر ملافه قرار دهید. کودک را با لباس زیر بخوابانید و او را عادت دهید قبل از خواب دستشویی برود.

---

منبع: ایران بانو