تغذیه دوران بارداری (2)
در مطلب قبلی در رابطه با تغییرات دوران بارداری و نیازهای مادر باردار سخن گفتیم . در ادامه ی مطلب، درمورد عوارض دوران بارداری و رژیم غذایی مادر باردار و آنچه یك مادر نباید مصرف كند، توضیح داده خواهد شد.
عوارض مرتبط با رژیم غذایی در دوران بارداری
1) حالت تهوعسه ماه اول بارداری، حالت تهوع واستفراغ بخصوص درهنگام صبح شایع تر است . استفراغ و تهوع شدید اوایل بارداری با كمبود حاد انرژی و پروتئین همراه می شود . راهكارهای مناسب برای برطرف كردن آن به قرار زیراست : تازه بودن هوای اتاق ، جلوگیری از هر نوع بو ، خوردن غذاهای سرد، آهسته بلند شدن از رختخواب ، گذاشتن كمی بیسكویت خشك د ردهان قبل از بر خواستن از رختخواب ، مصرف نمودن شش وعده غذا بجای سه وعده ، پرهیز از غذاهای پر چربی و ادویه دار و نفاخ و غذاهای برطرف كننده تهوع؛ آب میوه ، نوشابه گاز دار ، دوغ ، لواشك ، آلو یا آلبالو ، نان خشك و آبلیمو هستند. شما باید دراین مدت از گرسنگی اجتناب كنید و از مصرف آشامیدنی ها با غذا و غذاهای سرخ كرده پرهیز كنید.
2) ترش كردن یا سوزش معده
این حالت درماههای آخر پس از صرف غذا ایجاد می شود و راه حل آن افزایش تعداد وعده های غذا ، پوشیدن لباسهای گشاد و آهسته جویدن غذاست . زنان باردار درماههای آخرپس از صرف غذا نباید دراز بكشند.
3) یبوست
مشكلات دفعی دراواخر دوره بارداری مشاهده می شود و بیشتر به علت كاهش فعالیت فیزیكی و بزرگ شدن رحم وجنین است . از این رو مصرف مایعات زیاد ، غذاهای غنی از فیبر مثل سبزیجات خام ، میوه های خام و نانها ی سبوس دار (سنگك و جو) و همچنین مصرف آلو ، انجیر و دیگر خشكبار خیس خورده مفید است. همچنین پیاده روی برای برطرف كردن این حالت مؤثر است.
بیماری هایی مانند بیماری قند دوران بارداری و فشار خون دوران بارداری امكان دارد بوجود آید كه باید تحت نظر پزشك و متخصص درمان شوند.
برنامه غذایی یك مادر باردار
یك مادر باردار باید از كلیه مواد غذایی به میزان مورد نیازش مصرف كند تاهم جنین رشد مناسبی داشته باشد و هم ذخائر بدن مادر تخلیه نشود. اگر مادر بیش از اندازه غذا مصرف كند، چربی های موجود در بدنش زیاد شده و زایمان او سخت تر خواهد بود. پس از زایمان نیز خیلی مشكل تر به وزن پیش از بارداری باز خواهد گشت ویا هیچ گاه به وزن قبل از بارداری باز نخواهد گشت.
نمونه برنامه غذایی مناسب یك مادر باردار:
نان سنگك یا جو ( سبوس دار) 3 برش + پنیر 30 گرم + عسل یا مربا 2 قاشق مرباخوری + خامه 3 قاشق سو پخوری + شیر كم چربی 1 لیوان | صبحانه |
2 عدد میوه مثل یك سیب ترجیحاً با پوست و یا یك عدد گلابی ، انار، یا یك برش طالبی یا هندوانه و ... + 4 قاشق سوپخوری مخلوط بادام ، بادام زمینی ، فندق ، گردو و ... | ساعت 10 |
عدس پلو: گوشت 120 گرم + كته 10 قاشق غذا خوری + عدس پخته یك سوم لیوان + كشمش 1 قاشق غذاخوری + سبزی خوردن یك پیش دستی + ماست كم چربی یك دوم لیوان و مجاز به استفاده از 2 قاشق غذا خوری روغن مایع د رغذا هستید | نهار |
2 عدد میوه تازه یا یك پنجم لیوان آب میوه تازه | عصرانه |
كوكو سیب زمینی : تخم مرغ 1 عدد ( برای مادر باردار) + سیب زمینی 1 عدد متوسط + نان سبوس دار 2 برش+ روغن مایع یك و نیم قاشق غذا خوری برای پخت + ماست كم چربی 1 لیوان + سالاد فصل 1 كاسه (حاوی اسفناج و گوجه و فلفل سبز) | شام |
شیركم چربی 1 لیوان + عسل 4 قاشق مرباخوری | قبل از خواب |
اگر در برنامه ی زیر دقت كنید متوجه می شوید كه كل مواد غذایی كه مادر باردار باید درطول روز مصرف كند چه میزان است. این یك برنامه ی كلی جهت تعیین مقدار دریافت مواد غذایی یك مادر باردار در طی یك روز است.
3 تا 4 لیوان | شیر كم چربی |
120 تا 180 گرم | گوشت ( لخم) ، ماكیان و ماهی |
1 عدد | تخم مرغ |
3 تا 5 لیوان بصورت خام(سبزیجات) | سبزی های دارای برگ سبز یا زرد تیره ، پخته یا خام ، سبزیجات نشاسته ای شامل سیب زمینی |
1 لیوان پخته | لوبیا ، عدس و حبوبات دیگر |
3 تا 4 عدد | میوه تازه یا كمپوت با رنگ نارنجی تیره شامل زرد آلو، هلو، طالبی |
210 تا 320 گرم درطول روز | غلات كامل ، نانهای غنی شده ، غلات صبحانه ، شیرینی های خشك و بیسكویت های سبوس دار |
این برنامه برای اكثر افراد كافی است ، فقط مادران قد بلند ( بلندتر از 163 سانتیمتر ) نیازشان كمی بیشتر از مقدار ذكر شده است.
آنچه مادر بادار نباید مصرف كند:
1) كافئین : نوشیدنی های كافئین دار مانند چای ، قهوه ونوشابه های كوكا با ید به 2 لیوان درروز محدود شوند. زیرا می توانند موجب تولد نوزاد كم وزن تا نوزاد با عوارض عصبی شوند. دم كرده های گیاهی ( مانند چای نعناع و یا گل گاو زبان ) كه اغلب جانشین نوشیدنی های كافئین دار می شوند، گاهی اثرات جانبی مانند حالت تهوع و استفراغ بوجود می آورند كه درزنان باردار باید با احتیاط مصرف شوند. 2)
الكل : مصرف الكل درهنگام با رداری با افزایش خطر تولد نوازد كم وزن و یا بروز سندرم الكلی جنین همراه است.
3) شكلات : شكلات علاوه بر اینكه مقداری كمی كافئین دارد ، حاوی تئوبرومید نیز می باشد كه شبیه كافئین است . بنابراین مصرف شكلات باید محدود شود.
4) تركیبات حاوی قند ساده : مواد قندی ساده دراین دوران در حد اعتدال مصرف شوند .
باامید سلامتی و تندرستی شما دوستان عزیز
عاتکه موسوی- كارشناس تغذیه تبیان