چرا عادت کردن آسان‌تر از ترک عادت است؟

همه‌ی ما عادت‌های بدی داریم که به سود ما نیستند مثل زیاد شکلات و شیرینی خوردن، گذاشتن همه‌ی کارها برای آخر وقت، بیش از حد تلویزیون دیدن، تمرین نکردن و بسیاری از کارهای دیگر. در واقع همه ما کارهایی انجام می‌دهیم که کاملا برخلاف منافع ما هستند یا به عبارت دیگر به برای ما مضر هستند.

اما چر این عادت‌های بد را متوقف نمی‌کنیم؟ البته هر از گاهی هم تصمیم به ترک عادات بد می‌کنیم اما همانطور که همه می‌دانیم، این کار به این راحتی‌ها هم نیست. جالب است بدانیم که عادت‌های بد ما به رفتارهای معمولی روزانه ما تبدیل می‌شوند و عکس‌العملی که ما به این رفتارها نشان می‌دهیم اینگونه است: "من اینطوری هستم دیگر" و یا "این کاری است که من انجام می‌دهم". این جملات و این رفتارها باعث بوجود آمدن حس ناتوانی در مبارزه و مقاومت با عادت‌های بد خواهد شد.

دلیل علمی انجام عادت‌های بد

ما کارهایی که با انجامشان حس خوبی به ما دست می‌دهد را تکرار می‌کنیم. حتی اگر متوجه باشیم که در دراز مدت سودی برای ما نخواهند داشت و یا حتی برای ما مضر هستند. این به این علت است که عادات و رفتار مضر مثل نشستن طولانی مدت در مقابل تلویزیون، مصرف زیاد شیرینی‌جات و یا مصرف الکل، باعث آزاد شدن دوپامین می‌شود. آزاد شدن دوپاین در مغز باعث به‌وجود آمدن یک حس خوب می‌شود.

زمانی که مغز درمی‌یابد که با انجام یک کار خاص، به یک حس خوب دست خواهد یافت، شما را وادار به تکرار آن کار در آینده می‌کند. در واقع عادات و رفتار بد ما در خدمت و گرو یک هدف است. منظور از آن هدف همان حس خوب است. البته در بیشتر موارد این رفتار نتایج زیان‌باری دارند و ناخوشایند هستند اما احساس خوب لحظه‌ای برای انسان‌‎ها در بر دارند. به‌طور مثال خوردن زیاد از حد شیرینی و یا استعمال دخانیات که شاید در آن لحظه حس خوبی برای فرد به ارمغان آورد اما پایان خوبی را برای افراد رقم نخواهد زد. در واقع به همین دلیل است که ترک کردن عادات بد کمی دشوار است.

عادت‌های بد، عادت‌های بد دیگر در پِی دارند

جالب است بدانید که انجام عادات ناصحیح، منجر به ایجاد عادات ناصحیح دیگر خواهند شد. برای درک این موضوع فرض کنید شخصی عادت دارد بعد از اینکه از محل کار خود به خانه می‌رود، جلوی تلویزیون نشسته و  برنامه‌های تلویزیونی مورد علاقه خود را ببیند. این کار باعث می‌شود تا فرد به انجام کارهای مفید دیگر نپردازد و وقتی برای کارهای دیگر مثل یک تمرین ورزشی روزانه نداشته باشد. همچنین با شروع شدن برنامه‌ی تلویزیونی مورد علاقه او، وقت خوردن چیپس هم فرا می‌رسد.

طبیعت انسان در جستجوی پاداش

طبیعت انسان در جستجوی پاداش و دستاورد است حتی اگر در این راه به او صدماتی هم برسد. به‌طور مثال 70 درصد افراد سیگاری دوست دارند که مصرف سیگار را ترک کنند اما مدعی هستند که نمی‌توانند این کار را انجام دهند. این درحالی است که همه افراد می‌دانند مصرف سیگار برای سلامتی آن‌ها بسیار مضر است.

حالا چه‌کار باید کرد؟

جواب این سوال آسان است اما عمل به آن شاید کمی اراده‌ی قوی‌تری نیاز داشته باشد.  ما باید شروع کنیم به ایجاد عادات خوب در خودمان و جلوی اتلاف وقت را بگیریم و تلاش کنیم تا از عادات و رفتارهای منفی رها شویم.

درمورد خودتان قضاوت نکنید

احتمالا همه ما در گذشته سعی کرده‌ایم که عادات خود را اصلاح کنیم و به آینده امیدوار بودیم که رفتار بد خود را کنار خواهیم گذاشت. توجه داشته باشید که سرزنش کردن خود هیچ نتیجه مثبتی نخواهد داشت و باعث ایجاد افکار منفی درمورد خودتان می‌شود. پس اگر در گذشته قصد ترک یک عادت بد را داشتید اما آن را انجام ندادید نباید حالا خود را سرزنش کنید. باید تلاش به تغییر کنید. یکی از اتفاقاتی که هنگام تلاش برا ترک یک عادت بد رخ می‌دهد این است که انواع توجیهات به ذهن انسان می‌آیند که چرا باید این کار را ترک کرد. نکته‌ی قابل توجه دیگر این است که هر چه یک عادت قدیمی‌تر باشد، ترک آن‌هم سخت‌تر خواهد بود.

سرزنش کردن، نتیجه‌ای معکوس دارد

همان‌طور که بیان شد باید سرزنش کردن خود را کنار بگذاریم چراکه سرزنش کردن نتیجه‌ی معکوسی خواهد داشت و باعث ترک عادات بد نخواهد شد. فرض کنید شخصی سیگار مصرف می‌کرده و حالا تصمیم به ترک سیگار دارد. زمانی که تصمیم به ترک سیگار می‌گیرد در واقع شرایط سختی را پیش روی خود می‌بیند چراکه به مصرف سیگار عادت کرده است. وقتی در معرض شرایط سخت ترک سیگار قرار می‌گیرد شروع می‌کند به سرزنش کردن خود که چرا درگیر این مسئله بوده است. این وضعیت می‌تواند فرد را در حالتی قرار دهد که دوباره به مصرف سیگار روی بیاورد. دقت داشته باشید که سرزنش کردن خود، حالت ناخوشایندی را برای فرد به‌وجودمی‌آورد و آن فرد در مواقعی که حالت ناخوشایند به او دست می‌داده به سراغ مصرف سیگار می‌رفته است. در نتیجه برای رهایی از این وضعیت ناخوشایند، به احتمال زیاد به مصرف دوباره‌ی سیگار روی خواهد آورد. پس به جای سرزنش کردن و قضاوت کردن درمورد خود و گذشته‌ی خود، باید شروع کرد به انجام فعالیت‌های جدید.

تمرکز خود را تغییر دهید

از ترک عادات بد نترسید و تمرکز خود را روی این مسئله نگذارید. باید به این مسئله فکر کرد که چرا بدن ما به این رفتارها عادت کرده‌است. همانطور که بیان شد بدن ما به‌دلیل رسیدن به یک حس خوب به برخی از کارهای مضر عادت می‌کند. در نتیجه باید تمرکز خود را روی پیدا کردن راه‌های جدیدی بگذاریم که بدون صدمه به روح و جسم، باعث ایجاد یک حس خوب خواهند شد. سعی کنید با تجربه کردن کارهای جدید، حس خوب را در بدن خود ایجاد کنید. اگر این حس خوب با رفتار جدید در بدن شما ایجاد شود، تبدیل به یک عادت جدید می‌شود و این اتفاق جایگزین عادت‌های بد قبلی خواهد شد.

کلام آخر

به‌یاد داشته باشید، عادت‌هایی که مدت زمان طولانی‌تری با ما همراه باشند، از جذابیت بیشتری برای ما برخوردار خواهند بود و جدا شدن از آن‌ها سخت‌تر خواهد شد. پس به نفع خودمان است که ترک عادات بد را هرچه زودتر شروع کنیم.

---