نام همسران امامان (علیهم السلام)

پرسش
نام تمامی همسران امامان شیعه را بیان کنید.
پاسخ اجمالی
در منابع حدیثی و تاریخی، گزارش‌هایی در مورد نام همسران ائمه اطهار(ع) وجود دارد که البته این گزارش‌ها از لحاظ درجه اعتبار و نیز تواتر به یک اندازه نیست. بعد از این مقدمه و با توجه به منابع قابل استناد، به ذکر نام برخی از این بانوان خواهیم پرداخت:
1. امام علی(ع)
حضرت فاطمه زهرا(س)،[1] اسماء دختر عُمیس،[2] امامه دختر ابوالعاص بن ربیع، ام‌ّ البنین، أمّ سعید دختر عروة بن مسعود ثقفی، خوله حنفی، لیلى دختر مسعود بن خالد نهشلیة تیمی، صهباء (ام حبیب دختر حبیب بن بجیر تّغلبی)،[3] محیّاة دختر امرئ القیس.[4]‏
2. امام حسن مجتبی(ع)
ام اسحاق دختر طلحه بن عبیدالله تیمی، ام بشیر دختر ابی مسعود عقبه بن عمرو، خوله دختر منظور،[5] جعده دختر اشعث، ام کلثوم دختر فضل بن عباس بن عبدالمطلب بن هاشم، حفصه دختر عبدالرحمن بن أبی‌بکر، زینب دختر سبیع بن عبدالله‏، عائشه خثعمیه، هند دختر سهیل بن عمرو.[6]
3. امام حسین(ع)
ام اسحاق دختر طلحة بن عبیدالله تیمی.[7]‏ امام حسن(ع) هنگام رحلتش از او اظهار رضایت کرد و به برادرش حسین(ع) توصیه کرد با او ازدواج کند. او براى امام حسین(ع) دخترى به نام فاطمه آورد.[8]
رباب دختر امرؤ القیس، شهربانو  یا «شاه زنان»، لیلی دختر ابی مرة بن عروه، سلافه قُضاعی.[9]
4. امام سجاد(ع)
أمّ محمد دختر امام حسن(ع)،[10] أمّ عبدالله‏ (صدّیقه) دختر امام حسن (ع) (مادر امام باقر).[11]
5. امام باقر(ع)
امّ فَروة دختر قاسم بن محمد بن ابی‌بکر (مادر امام صادق)، ام حکیم دختر أسید بن مُغیره ثقفی.[12]
6. امام صادق(ع)
حمیده (مادر امام کاظم).[13]
7. امام کاظم(ع)
نجمه (مادر امام رضا)،[14] حبیبه.[15]
8. امام رضا(ع)
امّ حبیب دختر مأمون،[16] و سَبیکه (مادر امام جواد).[17]
9. امام جواد(ع)
ام فضل دختر مأمون،[18] سمانه مغربی (مادر امام هادی).[19]
10. امام هادی(ع)
با نام‌های: حُدَیث، سلیل، سوسن،[20] و حریبه.[21]
11. امام حسن عسکری(ع)
نرگس (مادر امام زمان).[22]
 
پی نوشت:
[1]. ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله‏، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج 4، ص 1893، بیروت، چاپ اول، 1412ق؛ ابوالفرج اصفهانى، على بن حسین‏، مقاتل الطالبیین،‏ ص 59، بیروت‏، دار المعرفة، بی‌تا؛ ابن سعد کاتب واقدی، محمد بن سعد‏، الطبقات الکبری‏، ج 8، ص 18، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ دوم، 1418ق.
[2]. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابة فی تمییز الصحابة، ج ‏8، ص 15، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1415ق.
[3]. طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری بأعلام الهدی، ج ‏1، ص 275، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، 1417ق؛ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج ‏2، ص 192 - 193، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، 1417ق؛ سبط بن جوزى‏، ابوالمظفر یوسف بن قز اوغلى‏، تذکرة الخواص،  ص 168، قم، منشورات الشریف الرضى‏، چاپ اوّل‏، 1418ق؛ الطبقات الکبرى، ج ‏3، ص 14؛ شامی، یوسف بن حاتم‏، الدر النظیم فی مناقب الأئمة‏، ص 411، قم، مؤسسه نشر اسلامی، چاپ اوّل‏، 1420ق.
[4]. ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی‌طالب(ع)، ج ‏3، ص 305، قم، علامه، چاپ اول، 1379ق؛ الطبقات الکبرى، ج ‏3، ص 14.
[5]. شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص 20،  قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق؛ الطبقات الکبرى، ج ‏10، ص 226؛ أنساب الأشراف، ج ‏3، ص 24؛ الاصابة فی تمییز الصحابة، ج ‏6، ص 176.
[6]. أنساب الأشراف، ج ‏3، ص 14، 20 و 22؛ شیخ صدوق‏، اعتقادات الامامیة، ص 98، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ دوم، 1414ق؛ الطبقات الکبرى، ج ‏10، ص 225 – 226؛ ابن أبی الحدید، عبدالحمید بن هبه الله، شرح نهج البلاغة، ج ‏16، ص 12 - 13، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، چاپ اول، 1404ق؛ اربلی، على بن عیسى‏، کشف الغمة  فی معرفة الأئمة، ج ‏1، ص 516، قم، رضى‏،  چاپ اوّل‏، 1421ق؛ ابن عساکر، على بن حسن‏، تاریخ مدینة دمشق، ج ‏13، ص 250، بیروت، دار الفکر، چاپ اوّل‏، 1415ق.
[7]. الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص 135؛ الطبقات الکبرى، ج ‏10، ص 370.
[8].  تاریخ مدینة دمشق، ج ‏70، ص 17؛ ابو الفرج اصفهانی، على بن حسین، الأغانی، ج ‏21، ص 78، بیروت، دار احیاء تراث عربی، چاپ اول، 1415ق.
[9]. الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص 135؛ أنساب الأشراف، ج ‏2، ص 194؛ تذکرة الخواص، ص 249؛  الطبقات الکبرى، ج ‏10، ص 370؛ صفار، محمد بن حسن،  بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد(ص)‏، ص 335، قم، مکتبة آیة الله المرعشى النجفى‏، چاپ دوم‏، 1404ق.
[10]. الطبقات الکبرى، ج ‏10، ص 479.
[11]. مسعودی، على بن حسین‏، إثبات الوصیة للإمام على بن أبی‌طالب‏، ص 176، قم، انصاریان‏، چاپ سوم‏،  1426ق؛ اعلام الوری بأعلام الهدی، ج ‏1، ص 493؛ أنساب الأشراف، ج ‏3، ص 73.
[12]. الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص 176؛ الفصول المهمة، ج ‏2، ص 905 – 906؛ کشف الغمة، ج ‏2، ص 684.
[13]. اعلام الوری بأعلام الهدی، ج ‏1، ص 546؛ کشف الغمة، ج ‏2، ص 683.
[14]. صدوق، محمد بن على‏، عیون أخبار الرضا(ع)، ج ‏1، ص 16 – 17، تهران، جهان، چاپ اول‏، 1378ق؛ دیار بکرى‏، حسین، تاریخ الخمیس فی أحوال أنفس النفیس‏، ج ‏2، ص 287، بیروت، دار الصادر، بی‌تا.
[15]. نباطى بیاضی‏، علی، الصراط المستقیم إلى مستحقی التقدیم‏، ج ‏2، ص 190، نجف، المکتبة الحیدریة، چاپ اوّل‏، 1384ق.
[16]. إثبات الوصیة للإمام على بن أبی‌طالب‏، ص 212؛ اعلام الوری بأعلام الهدی، ج ‏2، ص 86؛ عیون أخبار الرضا(ع)، ج ‏2، ص 147.
[17]. الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد،ج ‏2، ص 273.
[18]. إثبات الوصیة للإمام على بن أبی‌طالب‏، ص 223؛ عیون أخبار الرضا(ع)، ج ‏2، ص 147.
[19]. کشف الغمة، ج ‏2، ص 884؛ الفصول المهمة، ج ‏2، ص 1063؛ تذکرة الخواص، ص 322.
[20]. الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد، ج ‏2، ص 313؛ کشف الغمة فی معرفة الأئمة، ج ‏2، ص 416؛ الدر النظیم، ص 737.
[21]. مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج ‏50، ص 237، تهران، اسلامیة، چاپ دوم‏، 1363ش.
[22]. طبرسی، احمد بن على،‏ الإحتجاج على أهل اللجاج‏، ج ‏2، ص 374، مشهد، مرتضى‏، چاپ اوّل‏، 1403ق؛ ذهبی، ابو عبدالله محمد بن احمد، تاریخ الإسلام، ج ‏20، ص 161، بیروت، دار الکتاب العربى، چاپ دوم‏، 1409ق؛  الدر النظیم، ص 753.

---

منبع : اسلام کوئست