آرمان شهر، شهری که همه آرزویش را دارند

یکی از مباحث مطرح در علوم سیاسی که از صدها سال پیش در حکمت عملی از آن بحث شده است، نظریه آرمان شهر یا شهر رویایی است. فیلسوف ها این نظریه را صرفا به جهت رویا پردازی مطرح نکرده و نمی کنند، بلکه با ترسیم جامعه آرمانی هم ملاک و المان های یک جامعه فاضله و برتر را مشخص می کنند و هم مسیر را برای تحقق آن آرمان ها هموار می سازند چه اینکه این نظریات به مثابه نقشه ای است که یک مهندس برای ساختن یک بنا استفاده می کند.

آرمان شهر در چند خط

آرمان شهر، با نام های گوناگونی چون: مدینه فاضله، ناکجا آباد، شهر خدا، جامعه توحیدی و در اصطلاح غربی ها «اتوپیا (Utopia)»، به جامعه آرمانی و ایده آل انسان گفته می شود و ویژه مکانی خاص نیست و در واقع، هر جایی است که در آن، همه مردم، با نیک بختی و سعادت در کنار یکدیگر، در صلح و آرامش به سر می برند و در آن جا از ظلم و فساد، اثری نیست.

آرمان شهر از نگاه اولین نظریه پرداز مسلمان

فارابی، اوّلین متفکّر مسلمان است که با تلفیق نظریات ایرانیان باستان و افلاطون و ارسطو و آموزه های اسلام، به تفصیل، به موضوع مدینه فاضله پرداخته است.
اساس و زیربنای مدینه فاضله فارابی، پرداختن به امور معنوی، عدالت خواهی، پرهیز از همه بدی ها و خصوصاً ظلم است.
رئیس مدینه فاضله وی، شخصی عالم به همه علوم و معارف و حقایق است که راه های سعادت را از طریق وحی و الهام و عقل، درمی یابد و با ایجاد وحدت بین مردم و رفع بدی ها، آنان را به سعادت حقیقی در دنیا و آخرت می رسانَد.

برخی از محورهای اصلی نظریه فارابی

1. ضروری بودن جامعه ی انسانی و انواع آن
ذات هر یک از مردم بر این سرشته شده است که در پایدارماندنش و در رسیدنش به بهترین کمال هایش نیازمند چیزهای بسیاری باشد که نمی شود او خود به تنهایی به همه ی آنها بپردازد، بلکه نیازمند گروهی است که هر کدام از ایشان به بخشی از نیازمندی هایش بپردازد و آن را برآورده سازد. نمی شود که آدمی به کمال سرشت طبیعیش برسد، مگر به کمک گردآمدن جماعت انبوهی که به تعاون با یکدیگر بپردازند و هر کدام از ایشان به برآورده سازی برخی از نیازمندی های دیگر بپردازد تا از همه ی آن همکاری ها نیازمندی هایش در پایدارماندن زندگانیش و رسیدنش به کمال فراهم آیند.

2. موقعیّت رئیس در شهر
رئیس در شهر همچون دل در تن و مانند خدای متعال در جهان است. همچنان که اندام رئیسی تن، به طبع، کامل ترین و تام ترین اندامهاست و در زیر دست آن، اندام های دیگری هستند که بر اندام های پایین از خود، ریاست دارند، همچنین رئیس شهر، کامل ترین شهروندان است و در مرتبه ی پایین تر از او، زیردستانی هستند به غیر از ایشان، و همان طور که دل نخست پیدایش می یابد و سپس همان سبب پیدایش اندام های دیگر تن می شود، همین طور، رئیس شهر سزاوار است که نخست پیدا آید و سپس همو سبب فراهم آمدن شهر و بخش های آن باشد.

3. صفت های رئیس آرمان شهر
فیلسوف -پیامبر همان رئیسی است که هرگز هیچ انسان دیگری بر او ریاست نمی کند و همو پیشواست و همو نخستین رئیس آرمان شهر است و همو رئیس ملّت آرمانی است.
فارابی دوازده ویژگی برای رئیس آرمان شهر ذکر می کند از جمله خوش فکر و حافظه بودن و خوش بیان بودن و داشتن توانایی بر انجام امور و...

نتیجه گیری

آرمان شهر یا اتوپیا آرزوی هر انسان دغدغه مند و فاضل است. آرمان شهر شاید تا به امروز مصداق خارجی نداشته باشد اما نباید برای تحقق آن نا امید شد. همچنین اگر نتوانیم صد در صد این نظریه را پیاده کنیم، لا اقل هر چقدر که می توانیم را ترک نکنیم. به قول شاعر:
آب دریا را اگر نتوان کشید                  هم به قدر تشنگی باید چشید

---

منابع:
سایت حوزه
راسخون