راز آفرینش دوزخ

راز آفرینش دوزخ

 در نظام حكیمانه الهى همان طور كه وجود بهشت در كل نظام هستى، ضرورى و سودمند است؛ وجود دوزخ نیز لازم و فایده‏مند است. وقتى خداوند متعال نعمت‏هاى خود بر بندگان را بر مى‏شمارد، جهنم و عذاب‏هاى آن را در ردیف نعمت‏ها قرار داده، مى‏گوید: «... هذِهِ جَهَنَّمُ الَّتِی یُكَذِّبُ بِهَا الْمُجْرِمُونَ یَطُوفُونَ بَیْنَها وَ بَیْنَ حَمِیمٍ آنٍ فَبِأَیِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ»؛ الرحمن (55)، آیه 43 و 44.؛ «این است همان جهنمى كه تبه‏كاران آن را دروغ مى‏خواندند؛ میان آتش و آب جوشان مى‏گردند. پس كدام یك از نعمت‏هاى پروردگارتان را منكرید؟»
یكى از فواید دوزخ، این است كه بسیارى از مردم را از بدى، انحراف و كج‏روى باز مى‏دارد. چه بسیار كسانى كه از خوف جهنم، به سعادت و شرافت جاودانه نایل آمده‏اند. اگر خداوند حكیم دوزخ را در شمار نعمت‏ها آورده است، واقعاً نعمت بزرگى را تذكر داده؛ چرا كه بدون آن بیشتر انسان‏ها اهل بندگى و حركت در جهت تكامل نیستند.

راز جهنم‏

متكلمان، فیلسوفان و عارفان الهى به گونه‏هاى مختلف پرده از راز وجود جهنم برگرفته، بر آن استدلال كرده‏اند. برخى تا یازده دلیل بر این مطلب شمرده‏اند كه به جهت اختصار به ذكر یكى از آنها بسنده مى‏شود: جهت آگاهى بیشتر بنگرید: محمد حسن قدردان ملكى، جهنم چرا؟، قم: بوستان كتاب.
دوزخ چیزى جز تجسّم عینى كردار انسان نیست. كیفر اخروى مانند كیفرهاى دنیوى، امرى قراردادى و اعتبارى نیست؛ بلكه حقیقتى تكوینى و قهرى است كه از ناحیه خود انسان دامنگیر او شده و او شعله‏هاى آن را برمى‏افروزد. كیفرهاى اعتبارى قابل وضع و رفع است، اما كیفر تكوینى باطن خود عمل است و عمل و كیفر دو روى یك سكه‏اند. در چنین رابطه‏اى وجود عمل سوء، مساوى با وجود كیفر است و بین آن دو فاصله‏اى نیست. از این رو قرآن مى‏فرماید:
«وَ مَن جاءَ بِالسَّیئه فَكُبَت وُجوُههم فِى النّار هَل تُجزون إِلاّ ما كُنتم تَعمَلون»؛ نمل (27)، آیه 90.؛ «آنان كه كردار بد همراه خویش بیاورند، به رو در آتش افكنده مى‏شوند. آیا پاداشى جز آنچه عمل مى‏كردید خواهید داشت؟»
در آیه دیگر آمده است: «یا أَیُّها الَّذِین كَفَروُا لا تَعْتَذِروُا الیَوم إِنَّما تُجْزُون ما كُنتم تَعمَلون»؛ تحریم (66)، آیه 7.؛ «اى كسانى كه كافر شده‏اید! امروز پوزش نخواهید. همانا پاداش كردارتان را مى‏بینید». خداوند براى آنان ابزار سوخت و سوزى غیر از اعمال‏شان فراهم نكرده است؛ بلكه وجود ستمگر خود هیزم و ماده آتش‏زاى جهنم است: «وَ أَما القاسِطُون فَكانُوا لِجَهنَّم حَطَبا»؛ جن (72)، آیه 15.. این بشر ملحد و ستمگر است كه آتش جهنم را مى‏افروزد و تنورش را گرم مى‏سازد. بنابراین، باید از خدا در رابطه با چنین آتشى پروا داشت: «فَاتَّقوا النّار الَّتى وَقوُدها النّاس و الحِجارَة»؛ بقره (2)، آیه 24..
قرآن به حقیقت و بدون ارتكاب مجاز و استعاره مى‏فرماید: «إِنَّ الَّذِینَ یَأْكُلُونَ أَمْوالَ الْیَتامى‏ ظُلْماً إِنَّما یَأْكُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ ناراً»؛ نساء (4)، آیه .؛ «در حقیقت كسانى كه اموال یتیمان را از سر ظلم و ستم مى‏خورند، جز این نیست كه در شكم‏هاى خود آتش مى‏خورند».
در واقع خداوند انسان را به عنوان موجودى مختار آفریده است كه مى‏تواند با كنش خوب خود، بهشتى جاودان بیافریند و همواره با آن زیست كند و یا جهنمى سوزان بسازد و در جهنم كرده‏هاى خویش، خود را بسوزاند؛ بلكه بالاتر از این انسان با سوء رفتارش، از خود وجودى جهنمى مى‏سازد و خود جهنم خویش مى‏شود. از همین رو بین عذاب و انسانى كه اصالت انسانیت خویش را از دست داده و به شیطانى جهنمى تبدیل شده، انفكاك محال است.
البته باید توجه داشت كه جهنم، تنها براى كسانى است كه همه راه‏هاى خوشبختى و ابواب سعادت چون توبه، شفاعت و مغفرت واسعه الهى را به روى خود بسته‏اند و هیچ عاملى نمى‏تواند، بین آنان و كردار بدشان فاصله بیندازد و كسى كه به چنین مرحله‏اى رسیده، خود آتش خویش را برافروخته است؛ بلكه خود و به دست خویش، آتش وجود خویش گشته و فاصله بین او و آتش محال است و مانند این است كه بین شخص و خودش جدایى افتد جهت آگاهى بیشتر بنگرید:
الف. معادشناسى (مجموعه چلچراغ حكمت)، حمیدرضا شاكرین، تهران، كانون اندیشه جوان.
ب. معادشناسى، محمد حسن قدردان قراملكى..
اما درباره مهربانى خدا و مقایسه آن با مهربانى مادر گفتنى است: مهربانى مادر نیز جلوه‏اى از مهربانى خدا است كه در نهان مادرها نهاده شده است به ودیعه. به طور یقین مهربانى كه خداوند نسبت به بندگان دارد و مهلتى كه نسبت به خطاكاران مى‏دهد، بسیار بیشتر است.
اما نكته مهم آن است كه رحمت و مهربانى خداوند، همراه با حكمت و عدالت است.

---

منبع:پرسمان