سال تحویل خوب برای سینمای ایران

سی و ششمین جشنواره فیلم فجر شامگاه پنجشنبه به‌طور رسمی با برگزاری مراسم افتتاحیه در برج میلاد برگزار شد. جشنواره فیلم فجر به نوعی سال تحویل سینمای ایران قلمداد می‌شود و همزمانی آن با آغاز جشن‌های انقلاب، شگون و شکوه آن را دوچندان می‌کند. جشنواره فیلم فجر امسال شروع خوبی داشت و افتتاحیه تقریبا بدون مشکل و حاشیه خاصی و با ریتم و ضرباهنگ و اجرای مناسب آغاز شد و در زمانی مناسب به پایان رسید. اگر فیلم‌های سودای سیمرغ هم همراهی کنند و انتظار اهالی سینما و تماشاگران را پاسخ دهند، این عیش سینمایی و فرهنگی کامل می‌شود.

بزرگداشت نجفی و نکوداشت معلم

بزرگداشت محمدعلی نجفی، کارگردان سریال فاخر و ماندگار «سربداران» و فیلم‌هایی چون گزارش یک قتل، زمین آسمانی، زاگرس و عشق طاهر هم یکی از بخش‌های مراسم افتتاحیه بود که با حضور منوچهر شاهسواری و ابراهیم حقیقی برگزار شد. نکوداشت زنده‌یاد علی معلم، منتقد و تهیه‌کننده سینما هم بخش دیگری بود که با حضور سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، ابراهیم داروغه‌زاده دبیر جشنواره، محمدمهدی حیدریان رئیس سازمان سینمایی و فرشته طائرپور برگزار شد و آذرمعماریان، امید معلم و ایمان معلم به همین مناسبت و ادامه راه علی معلم مورد قدردانی قرار گرفتند.

شوخی‌پذیر باشیم

یکی از زیبایی‌های مراسم و جشن‌های سینمایی دنیا، اجرای نمکین و شوخ و شنگ مجری هاست. بویژه این موضوع را در مراسم اسکار می‌بینیم و مجری‌ها شوخی‌های بانمکی با حاضران و فیلم‌ها می‌کنند، شوخی‌هایی که همه به شوخی بودن آنها آگاه هستند و نیش و کنایه گاه
تند و تیز مجری‌ها به هیچ کسی حتی مخاطب اصلی آن شوخی‌ها هم برنمی خورد. اما در کشور ما تقریبا هر چیزی باعث سوءتفاهم می‌شود و احدی کمترین مزاح و شوخی را برنمی تابد. آخرین مصداق این کم طاقتی و کم ظرفیتی در همین مراسم افتتاحیه خودش را نشان داد و شوخی احسان کرمی، مجری مراسم با اسم فیلم ابراهیم حاتمی‌کیا دردسرساز شد و به نوعی به او رساندند که غیرمستقیم عذرخواهی کند. اتفاقی که باعث شد کرمی در ادامه و تا پایان مراسم دست به عصا اجرا کند و قید شوخی با بقیه فیلم‌ها و سینماگران را بزند. کرمی با اسم به وقت شام و فیلم کوتاه وقت ناهار شوخی کرده بود و گفته بود چرا به وعده صبحانه در فیلم‌های امسال توجه نشده است!

سیمرغ‌های بیات

هنوز مشخص نشده چرا جوایز اقلام تبلیغاتی جشنواره فیلم فجر مثل عکس، پوستر و آنونس با گذشت یک سال به برگزیده‌ها اهدا می‌شود. این جوایز طبق آیین‌نامه جشنواره در مراسم افتتاحیه هر سال به فیلم‌های سال قبل می‌رسد. یعنی به عنوان مثال فیلم‌هایی مثل رگ خواب و خفه گی که در دوره قبلی شرکت داشتند، در افتتاحیه این دوره مورد داوری در بخش عکس و پوستر قرار می‌گیرند. درحالی که الان چنین وضعیتی باعث می‌شود به نوعی با سیمرغ‌های بیات و یک سال مانده‌ای روبه‌رو باشیم. بهتر نیست بحث اکران عمومی در این مورد در نظر گرفته نشود و جوایز اقلام تبلیغاتی مثل سایر بخش‌ها در اختتامیه هر سال جشنواره به برگزیده‌ها اهدا شود؟

بالاخره میلاد یا ملت؟

این که مسئولان جشنواره فیلم فجر، کاخ جشنواره را به پردیس سینمایی ملت انتقال داده‌اند، اما هنوز مراسم‌های افتتاحیه و اختتامیه را در برج میلاد برگزار می‌کنند، نشان می‌دهد که هنوز گره زلفشان با میلاد برقرار است! به هرحال در این هفت هشت دوره اخیر اهل سینما خاطراتی با برج میلاد دارند و انس و الفتی هم با همه کاستی‌ها و ضعف‌ها با آن مجموعه شکل گرفته است. ضمن این که یکی از اهداف این جابه‌جایی، جلوگیری از حضور افراد بی ارتباط با سینما بود که امسال و دست‌کم در مراسم افتتاحیه که باز این مساله وجود داشت و الی ماشاءا... افراد و کودکانی را می‌دیدیم که نه سینماگر بودند و نه اهل رسانه.

ناهماهنگی ناخوشایند

جشنواره فیلم فجر در نمایش‌های مردمی هم شروع خوبی داشت و چند فیلم در شب اول به سئانس‌های فوق‌العاده رسیدند. اما یک ناهماهنگی قابل اشاره‌ای وجود داشت و این که چرا اکران‌های مردمی تقریبا با مراسم مهم افتتاحیه همزمان شده بود؟ به همین دلیل شاهد بودیم که برخی سینماگران از جمله بهرام رادان، سیدروح ا... حجازی و پژمان بازغی به دلیل همین همزمانی ناچار شدند اواسط افتتاحیه، مراسم را ترک کنند و به سالن‌های اکران‌های مردمی بروند. درحالی که بهتر بود با برنامه‌ریزی جلوی این همزمانی را گرفت تا برخی چهره‌ها تا پایان در مراسم افتتاحیه حضور داشته باشند.

عمو اکبر، آکتور بامزه سینما

نمک اکبر عبدی تمامی ندارد، حتی وقتی در این چند سال اخیر در فیلم‌ها و نقش‌های ضعیف بازی می‌کند. نکته مهم این است که او واقف به تنزل این نقش‌ها و فیلم‌هاست و در شب بزرگداشتش در جشنواره فیلم فجر بدرستی به آن اشاره کرد و با طنازی به سینمای ایران و دست‌اندرکاران آن در این زمینه هشدار داد.

عبدی در شبی که روی فرم بود، روی صحنه آمد و لحظات مفرحی برای حاضران در سالن ایجاد کرد. شوخی‌های مدام او همان چیزی بود که مخاطبان از این کمدین بزرگ انتظار داشتند، منتهی او وظیفه‌اش در قبال مردم و سینما را هم از یاد نبرد و انتقادهایی که باید را هم مطرح کرد. او گفت: باید از شما مردم قدردانی کنم که وقتی فیلم مزخرف بازی کردم، هیچی نگفتید و فقط دیدید! من از مردم واقعا تشکر می‌کنم که این روزها خرج ما سینمایی‌ها را می‌دهند و می‌روند فیلم‌های درپیت سینمای ایران را می‌بینند و خرج ما درمی‌آید. این بازیگر همچنین از منوچهر اسماعیلی به نیکی یاد کرد و گفت: اسماعیلی، فرشچیان سینماست. سینما 50 درصد صدا و 50 درصد تصویر است. در فیلم «مادر» او به جای من درست مثل خودم حرف زد. البته در فیلم «مادر» جای چهار نفر یعنی من، جمشید آریا، محمدعلی کشاورز و محمود بصیری صداپیشگی کرد. در فیلم هزار دستان، دزد عروسک‌ها و... هم او معجزه کرد. او در واقع کاستی‌های من را با صدای مخملی خود پر کرده و حضورمن را دو برابر جلوه داد.

عبدی همچنین ضمن تسلیت ایام فاطمیه، برای عزت‌الله انتظامی، جمشید مشایخی، علی نصیریان، محمدعلی کشاورز، شهلا ریاحی، ناصر تقوایی و احمد پژمان آرزوی سلامت کرد. این بازیگر که شوخی‌های بیش از حدی با همسرش درباره همسر دوم به سبک سلبریتی‌ها کرده بود! به محض حضور همسرش روی صحنه به استقبال او رفت و بر دستان او بوسه زد که با تشویق حاضران روبه‌رو شد.

مسعود ده‌نمکی، محمدرضا فروتن، رسول صدرعاملی، بهرام بدخشانی و احمدرضا معتمدی چهره‌هایی بودند که برای بزرگداشت عبدی روی صحنه حاضر شدند.

با تشکر از دبیر

یکی از بهترین و مفیدترین بخش‌های مراسم افتتاحیه سخنرانی موجز ابراهیم داروغه‌زاده، دبیر سی و ششمین جشنواره فیلم فجر بود. در سال‌های گذشته رسم نانوشته ناخوشایندی وجود داشت که آن هم سخنرانی‌های طولانی و اطاله کلام دبیران محترم و دیگر مقامات و مدیران بود. امسال اما داروغه‌زاده بدون دفتر و دستک پشت تریبون قرار گرفت و خیلی کوتاه صحبت کرد. رفتار او به عنوان الگو باید برای دبیرهای دوره‌های بعدی و هر سخنرانی در چنین مراسمی تجویز شود! آقای دبیر گفت: جشنواره ملی فجر که هر سال می‌بینیم باشکوه‌تر برگزار می‌شود، در واقع ادای دین به انقلاب و آرمان‌های آن مثل عدالت و حق‌مداری است. همان طور که سینما حقش را به نظام ادا می‌کند، امیدوارم ما هم در خدمت نظام باشیم. من مراسم افتتاحیه را به روح شهدای هشت سال دفاع مقدس که از ایران و آرمان‌های انقلاب دفاع کردند، تقدیم می‌کنم. جای آنها خالی است، ولی یاد آنها در اذهان ما جاودان خواهد بود.

در ادامه این رعایت وقت و احترام به حاضران، محمدمهدی حیدریان رئیس سازمان سینمایی که اصلا صحبت نکرد و دکتر سیدعباس صالحی هم به نسبت برخی وزرای قبلی سخنرانی کوتاهی داشت. وزیر ارشاد هم در بخشی از صحبتش گفت: ماه بهمن برای ما یادآور دو چیز است؛ جشن انقلاب اسلامی ایران و جشن سینمای ایران. من این ایام را به خانواده نجیب و بزرگ سینما تبریک می‌گویم. سینمایی که در چهار دهه گذشته فرصتی ساخت برای بلند آوازه ساختن نام ایران با فیلم‌های فراوانی که ساخته شد.

منوچهر اسماعیلی؛ مرد هزارصدا

شاید لقب هزارچهره را بارها شنیده‌اید که درباره بازیگران بزرگی به کار می‌رود که قابلیت ایفای نقش‌های فراوان را دارند؛ مثلا در سینمای دنیا از سر الک گینس بازیگر فیلم‌های پل رودخانه کوای، قاتلین پیرزن، لورنس عربستان و جنگ ستارگان به عنوان بازیگر هزارچهره نام می‌برند و در ایران از بازیگری مثل اکبر عبدی به دلیل گریم‌خور بودن صورتش و توانایی او در بازی در کاراکترهای مختلف. اما عنوان «هزارصدا» قطعا برازنده اعجوبه‌ای به نام منوچهر اسماعیلی است؛ دوبلور و صداپیشه‌ای بی مانند که در طول فعالیت هنری‌اش، صداهای مختلف و نقش‌گویی‌های بی‌بدیلی از خود به یادگار گذاشته است.

نوشتن از صدای اسماعیلی، نیاز به حافظه‌ای شنیداری دارد و حتما باید طنین صدای جادویی او نیز این واژه‌ها را همراهی کند. اسماعیلی به جای آنتونی کوئین در «محمد رسول‌الله»، همفری بوگارت در «گنج‌های سیرا مادره»، ژرار دپاردیو در «دانتون»، الک گینس در «لورنس عربستان» و بسیاری دیگر از بازیگران طرازاول تاریخ سینما حرف زده است. او همچنین به جای بسیاری از ستاره‌های سینمای ایران هم گویندگی کرده؛ شاید درخشان‌ترین جلوه هنرنمایی او در فیلم «مادر» باشد که در آن به جای چهار بازیگر، محمدعلی کشاورز، اکبرعبدی، محمود بصیری و جمشید هاشم‌پور حرف زد.

بزرگداشت اسماعیلی در مراسم افتتاحیه جشنواره فیلم فجر، یکی از باشکوه‌ترین لحظات تاریخ این رویداد بود. بویژه این که مسئولان جشنواره کار ارزشمندی انجام دادند و از برخی همکاران خوش صدای این چهره هم دعوت کرده بودند؛ پرویز بهرام، حسین عرفانی، منوچهر والی زاده، ناصر ممدوح و .... البته ابوالحسن تهامی که همراه با سعید راد برای تجلیل از اسماعیلی روی صحنه آمد.

شمایل اسماعیلی در ترکیب با صدای آسمانی او، به کلمه «وقار» تجسمی عینی می‌بخشد و به اینها بیفزایید فروتنی این چهره را که وقتی روی صحنه آمد به خود می‌لرزید. اسماعیلی گفت: در همه فیلم‌ها به شما سلام کردم، امشب جواب من را دادید. جا دارد من هم به سهم خودم از علی معلم یاد کنم که یک سال از مرگ او می‌گذرد و به همسر و خانواده محترم او تسلیت می‌گویم. حال خوشی ندارم و بعد از دیدن این صحنه‌ها، قبول کنید که توان ایستادن ندارم.

سعید راد در بخشی از صحبتش درباره اسماعیلی گفت: او به جای من در فیلم‌های بزرگی مثل عقاب‌ها صداپیشگی کرد. اسماعیلی را با کلمه نمی‌شود ستایش کرد و عناوین عالیجناب و سرور خیلی برای او کم است. برای منوچهر اسماعیلی به خاطر قدمت و شکوهش یک دقیقه بایستید و دست بزنید.

تهامی هم درباره همکارش گفت: استاد منوچهر اسماعیلی از نوابغ کار هنری ایران هستند. از آغازی که پا به هنر یا فن دوبلاژ گذاشتند من افتخار داشتم 60 سال در کنار او باشم و از او بیاموزم. دو هنرمند بزرگ جهانی ویلیام هولدن و آنتونی کوئین وقتی به ایران آمدند، با شنیدن صدای اسماعیلی روی چهره خودشان شگفت‌زده شدند. اسماعیلی به دوبله ایران شخصیت داد و اولین کسی بود که قدر هنرش را می‌دانست و خودش و هنرش را ارزان نمی‌فروخت.

---

منبع: جام جم