معرفی تفاسیر قرآن کریم

تفسیر سّدی کبیر

اثر ابومحمد، اسماعیل بن عبدالرحمان معروف به سدّی کبیر(1) (متوفای 128) از مردم حجاز و در کوفه می‌زیست. او مفسری عالیقدر و نویسنده‌ای توانا در تاریخ به ویژه درباره غزوات (جنگ‌های) صدر اسلام است. از تفسیر او به نام «تفسیر کبیر» یاد می‌شود و از منابع سرشار تفاسیر پس از وی است. جلال الدین سیوطی به نقل از خلیلی می‌گوید: «سدّی، تفسیر خود را با ذکر سندهایی از ابن مسعود و ابن عباس نقل کرده است و بزرگانی چون ثوری و شعبه از او روایت کرده‌اند. گرچه تفسیر گردآمده وی از طریق اسباط بن نصر روایت شده است که درباره‌اش برخی سخنان گفته شده؛ ولی تفسیر سدّی بهترین تفاسیر شناخته شده است.»(2)

تفسیر او پیوسته و شامل تمامی سوره‌ها و آیات قرآن است که در تفاسیر متأخر پراکنده شده به ویژه در تفسیر «جامع البیان» طبری و «الکشف والبیان» ثعلبی. فؤاد سزگین می‌گوید: «جمع آوری این تفسیر در یک جا و بیرون کشیدن آن از متون تفاسیر ناقل از وی کاری آسان است»(3) و این کار اخیراً با کوشش و تحقیق دکتر محمد عطا یوسف انجام گرفته و از تفسیر «الدّر المنثور» سیوطی و «تفسیر ابن کثیر» و قرطبی و شوکانی و غیره نیز استفاده کرده و به طور مستقل به چاپ رسیده است. (4)

پی‌نوشت‌ها:

1- منسوب به «سدّه»: پیشگاه در خانه و مسجد. وی در پیشگاه مسجد کوفه به فروش خِمار (روپوش) و مَقنعه (سرپوش) اشتغال داشت. به وی سدّی کبیر گویند. در مقابل "سدّی صغیر" محمد بن مروان کوفی. ر.ک: سمعانی، الانساب،ج 3، ص 238.

2- سیوطی، الاتقان، ج4، ص 208 .

3- تاریخ التراث العربی، مجلد اول، ج 1، ص 78 .

4- تاریخ تفسیر، ص 109 .

منبع:

کتاب تفسیر و مفسران، ج 2، محمدهادی معرفت