تعامل با ادیان از نظر قرآن کریم

تعامل با ادیان از نظر قرآن کریم چگونه می باشد بیان کنید؟
تعامل میان ادیان تنها در بستر شناخت عقلانی و فطری امكان پذیراست
خداوند در آیه «لا اكراه فی الدین» در سوره بقره تصریح می كند كه: تعامل بین ادیان در بستر شناخت و معرفت شكل می گیرد و نمی توانیم كسی را مجبور كنیم تا به دینی گرایش پیداكند. استاد مطهری معتقد بود این آیه انشایی است و نه دستوری و به معنای این است كه اكراه در دین و كسی را به پیروی قلبی از دینی مجبوركردن، شدنی نیست. در تعامل میان ادیان، دینی موفق تر خواهدبود كه دارای منطق قویتر و با فطرت انسانی مطابق باشد.

محكمات قرآن؛ اساس تعامل بین ادیان

تعامل با ادیان باید با تمسك به محكمات قرآن انجام شود. استناد به مشابهات در جاهلیت كه رشد فكری در حدنازل بود انجام می شد ولی امروز باید صاحبان فكر ومنطق این كار بزرگ را انجام دهند. خداوند در سوره عنكبوت می فرماید""با اهل كتاب جدال نكنید مگر از طریق احسن""، این آیه ما را به جدال احسن با اهل كتاب رهنمون می كند، حداقل یك بخشی از تعامل با ادیان كه گفتگو هست را در قالب جدال احسن معرفی می كند. این نحوه جدال با ادیان را در زمان خود پیامبراعظم(ص) نیز مشاهده می كنیم. در شان نزول آیه مباهله در سوره آل عمران كه گروهی از مسیحیان نجران با پیامبر اكرم(ص)مناظره و مباحث كردند، محور گفتگوها برخی از مطالبی بود كه قرآن در ارتباط با حضرت عیسی(ع) آورده و با اعتقادات مسیحیان متفاوت است بنابراین هدفشان این بود كه با تمسك به بعضی از آموزه های قرآنی و اسلامی كه در ارتباط با عیسی(ع) بود،عقاید خود را به نحوی ثابت كنند. پیامبر اعظم(ص) با این افراد وارد بحث شد و آیاتی از قرآن كه راجع به مخلوق بودن و بندگی حضرت عیسی(ع) بیان شده بود را برای آنان خواندندتا اختلاف نظر بین آنها برطرف شود. تعامل، متفاوت از تقابل و تمسك به متشابهات است. به عنوان نمونه سخنان پاپ بندیكت شانزدهم در تمسك به متشابهات قرآن بود. او به یك عمل و چند آیه قرآن استناد كرد و اسلام را با همین چند آیه معرفی كرد كه این كار برای ما مسلمانان نسبت به سایر ادیان راحت تر است.
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان بر لزوم انجام تعامل بر پایه محكمات قرآن تأكید می كندو می فرماید: نمی توان عمل خلفا و عمل حاكمان را در یك دوره زمانی خاص به حساب دین گذاشت بلكه در بحث تعامل باید به محكمات و اصول مسلم ادیان استناد كرد. استناد به مشابهات در جاهلیت كه رشد فكری در حدنازل بود انجام می شد اما اینگونه سخنان در زمان حاضر خریدار ندارد و امروز باید صاحبان فكر ومنطق این كار بزرگ را انجام دهند. اصل دین مبین اسلام در میان همه پیامبران مشترك است اما در هر دوران با توجه به شرایط به شكلی خاص مطرح شده است. بنابراین اساس تعامل ادیان باید براساس محكمات هردین باشد، به طور مثال سخنان اخیر پاپ در اهانت به مسلمانان با تمسك به متشابهات صورت گرفت و عملكرد خلفای اسلامی را به كل اسلام و پیامبر(ص) نسبت داد. ما هم اگر بخواهیم در مورد مسیحیان با تمسك به متشابهات بحث كنیم دستمان بازتر است و جنایات كلیسا در دوران تفتیش عقاید نمونه آشكار آن محسوب می شود. همان طور كه ما نباید جنایات كلیسا را به حساب دین مسیح و حضرت عیسی(ع) بگذاریم آن ها هم نباید عملكرد خلفای عباسی و اموی را به پای اسلام بنویسند.

آخرالزمان؛ عصر معرفت و دوری ازخرافات

امام صادق(ع) می فرمایند: دین حق در زمان قائم (عج) تحقق پیدا می كند"". هر دینی كه با فطرت انسانها سازگاری داشته باشد در نهایت پیروز است. در شرایط درست ادیان می توانند تعامل صحیحی با یكدیگر داشته باشند كه تحقق كامل آن در آخرالزمان فراهم می شود و در چنین شرایطی كه تعصبات جاهلی از بین می رود دیگر نمی شود بسیاری از خرافات را به خورد مردم داد. متشابهات و محكمات تنها مخصوص قرآن نیست، بلكه احادیث پیامبر(ص) و ائمه و متون مقدس سایر ادیان را نیز شامل می شود، روز گاری خواهد رسید كه باید تنها برپایه محكمات با دیگران سخن گفت و تمسك به متشابهات ارزشی نخواهدداشت و آن دوره (مطابق احادیث امامان معصوم) با قیام امام زمان(ع) ایجادمی شود. اعتقاد مسیحیان به خدایی حضرت عیسی(ع) با استناد به واژه هایی مانند؛ روح و كلمه در قرآن، نمونه ای دیگر از استناد مسیحیان به متشابهات می باشد. اگرچه مسیحیان خواستند با تمسك به این كلمات حضرت عیسی(ع) را خدا معرفی كنند، اما آیات محكم قرآن به صراحت حضرت عیسی(ع) را مخلوق و بنده خدا می داند.
منطق قرآنی «لاَ نُفَرِّقُ بَیْنَ أَحَدٍ مِّن رُّسُلِهِ» مصداق حرمت ادیان الهی است و بر این اساس هیچ جدایی میان پیامبران الهی نیست از همین رو موحدان باید با اتحاد خویش به اعتراض و مقابله با كفر و ناراستی بپردازند. در زمان حكومت رسول اكرم(ص) اقلیت های دینی از حقوق یكسانی با مسلمانان برخوردار بودند و تأمین امنیت آنان به عهده حكومت اسلامی بود. خداوند در آیه 90 و 91 سوره مباركه «نساء» به این موضوع اشاره می كند. خداوند در این آیه صراحتاً می فرماید حتی اگر كافرانی كه با شما جنگیدند حاضر به صلح شدند، شما (مسلمانان) سلاح را كنار بگذارید و از جنگ و تجاوز بپرهیزید زیرا در اندیشه اسلام، هیچ گاه مسلمانان آغازگر جنگ نیستند. هیچ جهادی در اسلام بر ضد پیروان سایر ادیان الهی نبوده و در هیچ یك از سخنان پیامبر و امامان شیعه نیامده است كه به دلیل ترویج و گسترش اسلام به جنگ با سایر پیروان بپردازید كه آیه ششم سوره مباركه «توبه» دلیلی بر این مدعاست. البته حكومت های بنی امیه و بنی عباس به نام اسلام اعمالی را در ضدیت با ادیان دیگر انجام دادند كه مورد تأیید هیچ مسلمان راستینی نیست. به عقیده مورخان اعم از مسلمان و غیرمسلمان، پیشروی اسلام از لحاظ جغرافیایی، پیشروی بر اساس اخلاق و معنویت بود نه قدرت شمشیر به طوری كه در حكومت 23 ساله پیامبر(ص) و 10 جنگ انجام شده در این ایام فقط 150 مشرك كشته شدند.

سیره امام علی(ع) در تعامل با پیروان سایر ادیان الهی

امام علی(ع) تمام حقوق متعلق به مسلمانان را در قبال پیروان سایر ادیان نیز رعایت می كرد حتی حقوقی كه برای آنان ناشناخته بود و توسط اقلیت ها مطالبه نمی شد كه برخی از آن ها در نهج البلاغه ذكر شده است و با اندكی تأمل در آن می توان به دیدگاه مساوی آن حضرت درباره پیروان ادیان الهی پی برد. پیامبر(ص) زمانی مبعوث شدند كه عرب جاهلیت با كوچك ترین بهانه به خونریزی و جنگ می پرداختند اما ایشان رأفت و شفقت حتی با غیرمسلمانان و مشركان را منطق حكومت خود می دانستند كه عیادت آن حضرت از پیرمرد یهودی كه خاكروبه بر سر پیامبر می ریخت از جمله رفتارهای ماندگار ایشان در تاریخ است. اشارات قرآن كریم و تجلیل خداوند از اشخاصی همچون حضرت عیسی(ع)، حضرت موسی(ع) و حضرت مریم(س) اوج اندیشه اسلام درباره مقدسات ادیان دیگر می باشد. با توجه به آیه 285 سوره مباركه «بقره»، هیچ جدایی و فاصله بین پیامبران ادیان الهی نیست از همین رو موحدان باید با اتحاد خویش به اعتراض و مقابله با كفر و ناراستی بپردازند.

ساحت های تعامل ادیان

تعامل ادیان می تواند در دو ساحت «زندگی مسالمت آمیز با پیروان سایر ادیان» و «گفت و گوی میان ادیان در بحث حقانیت» صورت گیرد. در ساحت نخست به طور قطع از دید اسلام زندگی مسالمت آمیز پیروان سایر ادیان در كنار مسلمانان به رسمیت شناخته شده است و ساحت دوم نیز موضوعی است كه باید با تمسك به محكمات مورد گفت وگو قرارگیرد.

---

منبع:پرسمان