مشك آن است كه خود ببوید

ما شیعیان باید اعتراف كنیم كه بیش از دیگران درباره كسی كه افتخار نام پیروی او را داریم ظلم و لااقل كوتاهی كرده‏ایم ، اساسا كوتاهیهای ما ظلم است . ما نخواسته و یا نتوانسته‏ایم علی را بشناسیم ، بیشتر مساعی ما درباره تنصیصات رسول اكرم ( ص ) درباره علی علیه السلام و سب و شتم‏ كسانی است كه این نصوص را نادیده گرفته‏اند بوده است نه درباره شخصیت عینی مولا علی. غافل ازاینكه این مشكی كه عطار الهی بحق معرف اوست خود بوی دلاویزی دارد و بیش‏ از هر چیز لازم است مشامها را با این بوی خوش آشنا كرد یعنی باید آشنا بود و آشنا كرد، معرفی عطار الهی به این منظور بوده كه مردم با بوی خوش‏ آن آشنا شوند نه اینكه به گفته عطار قناعت ورزند و تمام وقت خویش را صرف بحث در معرفی وی كنند نه آشنائی با او. آیا اگر نهج البلاغه از دیگران می‏بود با او همین گونه رفتار می‏شد؟ كشور ایران كانون شیعیان علی (علیه السلام) است و مردم ایران فارسی زبانند شما نگاهی‏ به شرحها و ترجمه‏های فارسی نهج البلاغه بیافكنید و آنگاه درباره كارنامه‏ خودمان قضاوت كنید.

بطور كلی اخبار و احادیث شیعی، و همچنین دعاهای شیعی، از نظر معارف‏ الهی و همچنین از نظر سایر مضامین، با اخبار و احادیث و دعاهای‏ مسلمانان غیر شیعی، قابل مقایسه نیست، مسائلی كه در اصول كافی یا توحید صدوق یا احتجاج طبرسی مطرح است، در هیچ كتاب غیر شیعی مطرح‏ نیست . آنچه در كتب غیر شیعی ، در این زمینه مطرح است احیانا مسائلی‏ است كه میتوان گفت قطعا مجعول است زیرا بر خلاف نصوص و اصول قرآنی‏ است و بوی تجسیم و تشبیه می‏دهد . «هاشم معروف حسنی» در كتابی كه به‏ نام «دراسات فی الكافی للكلینی و الصحیح للبخاری» تالیف كرده ، مقایسه مختصری میان صحیح بخاری و كافی كلینی از نظر روایات مربوط به الهیات به عمل آورده‏ است .

در نهج البلاغه یك بخش از بخشهای اساسی آن ، مسائل مربوط به الهیات و ماوراء الطبیعه است . در مجموع خطبه‏ها و نامه‏ها و كلمات قصار در حدود چهل نوبت درباره این مطالب بحث شده است ، البته بعضی از این موارد جمله‏های كوتاهی است . ولی غالبا چند سطر و احیانا چند صفحه است .

بحثهای توحیدی نهج البلاغه را شاید بتوان اعجاب انگیزترین بحثهای آن‏ دانست ، بدون مبالغه این بحثها با توجه به مجموع شرائط پدید آمدن آنها در حد اعجاز است .

بحثهای نهج البلاغه در این زمینه مختلف و متنوع است ، قسمتی از آنها از نوع مطالعه در مخلوقات و آثار صنع و حكمت الهی است، در این قسمت‏ گاهی نظام كلی آسمان و زمین را مطرح می‏كند. گاه موجود معینی را، مثلا «خفاش» یا «طاووس» یا «مورچه» را، مورد مطالعه قرار می‏دهد و آثار آفرینش یعنی دخالت تدبیر و توجه به هدف را در خلقت‏ این موجودات ارائه می‏دهد. ما برای اینكه نمونه‏ای از این قسمت به دست‏ داده باشیم بیان آن حضرت را در مورد «مورچه» نقل می‏كنیم

در خطبه 177 چنین آمده است: « آیا در مخلوق كوچك او دقت نمی‏كنند؟ چگونه به خلقتش استحكام‏ بخشیده و تركیبش را استوار ساخته، به او دستگاه شنوائی و بینائی عنایت‏ كرده و استخوان و پوست كامل داده است؟ . . . در مورچه با این جثه كوچك و اندام لطیف بیندیشید، آنچنان كوچك است‏ كه نزدیك است با چشم دیده نشود، و از اندیشه غائب گردد، چگونه با این جثه كوچك روی زمین می‏جنبد و بر جمع روزی، عشق می‏ورزد، و دانه را به لانه خود حمل می‏كند، و در انبار نگهداری می‏نماید، در تابستانش برای‏ زمستانش گرد می‏آورد، و هنگام ورود اقامت زمستانی، زمان بیرون آمدن را پیش بینی می‏كند، اینچنین موجودی، اینچنین‏ روزیش تضمین شده و تطبیق داده شده است ، خداوند منان هرگز او را از یاد نمی‏برد، ولو در زیر سنگ سخت باشد، اگر در مجرای ورودی و خروجی‏ غذا و در ساختمان شكم او و گوش و چشم او، كه در سرش قرار داده شده تفكر و تحقیق كنی و آنها را كشف كنی سخت در شگفت خواهی رفت».

ادامه دارد...

برگرفته از سیری در نهج البلاغه استاد مرتضی مطهری با اندكی تصرف.

مطالب مرتبط:

نهج البلاغه كتابی شگفت

فراتر از هر شاهكار