آمین بعد از حمد
چرا شیعیان بعد از سوره حمد ، آمین نمی گویند ؟
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
تاریخ : چهارشنبه 1396/11/11 ساعت 11:25
صولاً بر اساس نظر اهل بیت ( علیهم السلام ) آمین گفتن پس از خواندن سوره حمد ، موجب بطلان نماز می شود ؛ زیرا آمین گفتن ، كلام آدمی است و دلیلی بر استحباب آن در نماز وجود ندارد . مذاهب دیگر فقهی ، آن را از سنت های نماز و مستحب می دانند و به انجام آن بسیار اهتمام میورزند .
بعضی فتواهای امامیه در این باره چنین است :
1 ـ شیخ مفید می فرماید : « پس از خواندن حمد نباید آمین گفت . » (المقنعه ، ص 14)
شیخ طوسی می فرماید :
« گفتن آمین موجب بطلان نماز می شود ، چه پنهانی و چه آشكار ، چه قبل از پایان حمد و چه بعد از آن ، برای مأموم و امام در هر حال . » (الخلاف ، ج 1 ، ص 332)
علاّمه حلّی هم می فرماید :
« آمین در آخر حمد نزد امامیه ، حرام است و با گفتن آن ، نماز باطل می شود . » (تذكرة الفقهاء ، ج 1)
فتوای عامه را در این باره از زبان نووی می خوانیم :
1 ـ رأی ابوحنیفه آن است كه امام « آمین » را بلند و مأموم آهسته بگوید .
2 ـ از مالك دو روایت رسیده است . یكی مثل رأی ابوحنیفه است و دیگر آن كه اصلاً در نماز گفته نشود .
3 ـ رأی شافعی آن است كه مأموم به حدی بگوید كه تنها خودش بشنود ، ولی كلام دیگری از او نقل شده است كه باید بلند بگوید .
4 ـ رأی احمد بن حنبل آن است كه برای نمازگزاران مستحب است آمین را به جهر ( بلند ) بگویند . (المجموع ، ج 3 ، ص 373)
نكته مسلّم ، توقیفی بودن عبادت است ؛ یعنی باید مقدار و كیفیت آن به اذن شارع باشد و خروج از آن اندازه ، بدعت و تشریع محرّم به شمار می آید . ابن قدامه حنبلی می گوید :
« عبادت توقیفی است و هیچ جزء یا شرطی از آن با قیاس یا علت تراشی ثابت نمی شود ، به ویژه در نماز . » (المغنی ، ج 1 ، ص 506)
این سخن رسول الله ( صلّی الله علیه وآله و سلَّم ) را از یاد نبریم كه فرمود : این نماز صلاحیت ندارد كه چیزی از كلام انسان ها به آن افزوده شود . (صحیح مسلم ، ج 1 ، ص 381) بنابراین ، اهل سنت كه جزء اضافی ( یعنی تأمین و آمین گفتن پس از حمد ) را مستحب می شمرند ، باید دلیلی برای آن اقامه كنند .
اهل بیت ( علیهم السلام ) كه نزدیك ترین افراد به پیامبر اكرم ( صلّی الله علیه وآله و سلَّم ) هستند ، به چنین سنتی فرمان نداده ، بلكه آن را نفی كرده اند . كلینی به سند خود از امام صادق ( علیه السلام ) نقل می كند :
« هر گاه پشت سر امام جماعت مشغول نماز بودی ، هنگامی كه امام از خواندن حمد فارغ شد ، بگو : الحمد لله ربّ العالمین و آمین مگو . » (وسائل الشیعة ، ج 4 ، ص 752)
در روایت دیگری از محمد حلبی نقل شده است كه از امام صادق ( علیه السلام ) پرسیدم :
« هنگامی كه از فاتحة الكتاب فارغ شوم ، آمین بگویم ؟ حضرت فرمود : هرگز . » (همان)
امام باقر ( علیه السلام ) نیز به گونه ای دیگر به ترك این سنت ناپسند فرمان می دهد . زراره از امام باقر ( علیه السلام ) نقل می كند كه فرمود :
« هرگز هنگامی كه از خواندن حمد فارغ شدی ، آمین مگو و اگر خواستی بگو : الحمد لله رب العالمین . » (همان)
اهل سنت برای اثبات مدعای خود ، به روایاتی متوسل شده اند كه همگی خدشه پذیرند و نمی توانند چنین عمل مستحب مؤكدی كه با این شدت در صفوف جماعت خود اجرا می كنند ، اثبات كنند . بعضی از این روایات از ابوهریره نقل شده است . وی می گوید كه رسول خدا ( صلّی الله علیه وآله و سلَّم ) فرمود : هرگاه امام به « ولا الضّالّین » رسید ، بگویید : آمین. همچنین نقل می كند : هنگامی كه پیامبر ( صلّی الله علیه وآله و سلَّم ) آمین می گفت ، تمام كسانی كه پشت سر او بودند ، آمین می گفتند ، به حدی كه صدای ضجّه در مسجد بلند می شد . (النیابة ، ج 2 ، ص 250)
این روایات از ابوهریره نقل شده كه متهم ترین راویان حدیث است . ذهبی نقل می كند كه عمر بن خطاب ، ابوهریره را از نقل حدیث منع كرد ، حتی او را با تازیانه كتك زد و به او گفت :
« زیاد از پیامبر نقل حدیث كرده ای . . . اگر دست از نقل حدیث از پیامبر برنداری ، تو را به قبیله ات ( دوس ) تبعید خواهم كرد یا به سرزمین قرده خواهم فرستاد . » (سیر اعلام النبلاء ، ج 2 ، ص 433)
اهل سنت در روایاتی دیگر ، آمین گفتن را از امام علی ( علیه السلام ) نقل می كنند ، چنان كه ابن ماجه به سند خود از علی ( علیه السلام ) نقل می كند كه فرمود : از رسول خدا ( صلّی الله علیه وآله و سلَّم ) شنیدم كه بعد از « ولا الضّالین » ، آمین گفت . (سنن ابن ماجه ، ج 1 ، ص 278) باید دانست در سند این روایت ، عمید بن عبدالرحمن بن ابی لیلی وجود دارد كه حافظه اش جداً ضعیف است . (شرح سنن ابن ماجه ، ج 2 ، ص 136) شعبه هم می گوید : من كسی بدحافظه تر از ابن ابی لیلی ندیدم . (علل الدار ، قطنی ، ج 3 ، ص 186) همچنین در سند این حدیث ، ابن عدی هست كه ابوحاتم در حق او می گوید :
« او شیخی است كه به حدیثش احتجاج نمی شود . » (تهذیب التهذیب ، ج 2 ، ص 190)
با این ضعف سند ، چگونه می توان آن را مستند یك حكم فقهی قرار داد ؟
اهل سنت از ابی داوود نیز روایت نقل كرده اند كه در حدیثی به سندش از ابی زهیر نقل می كند كه پیامبراكرم ( صلّی الله علیه وآله و سلَّم ) فرمود :
« دعای خود را به آمین ختم كنید ؛ زیرا در این صورت ، به اجابت نزدیك تر است . » (سنن ابی داود ، ج 1 ، ص 246)
در سند این حدیث هم ابومصبح مقرائی قرار دارد كه مجهول است . پس سند حدیث ناتمام است . (عون المعبود ، ج 4 ، ص 151)
بدین ترتیب ، می بینیم كه همه روایات وارد شده در این باب كه در ان ها ذكری از تأمین و آمین گفتن آمده است ، اشكال سندی دارد . همچنین از نظر دلالت هم اضطراب دارند ؛ زیرا برخی از آنها چنان كه نمونه ای یاد شد ، مربوط به آمین گفتن بعد از فاتحة الكتاب در نماز نیست و اصلاً ذكری از نماز در آن روایات نشده است . تنها مطلبی كه این گونه روایات دارند ، آمین گفتن پس از دعا است .
منبع : پرسمان
این مطلب صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانهای بازنشر شده و محتوای آن لزوما مورد تایید تبیان نیست .