چراغ سبز به شیطان
«اتخذوا الشیطان لامرهم ملاکا و اتخذهم له اشراکا»؛ مردمی هستند که شیطان را تکیه‌گاه شئون حیاتی خود قرار دادند و شیطان هم آنان را در پلیدی و فریبکاری‌ها شرکای خود نموده است.»
مسئله قابل توجه در این فراز این است که حضرت علی علیه السلام در پاسخ به کسانی که در گناهان مرتکب شده خود؛ تقصیر را به گردن شیطان می‌اندازند می‌فرماید که انسان نخست به شیطان چراغ سبز نشان می‌دهد و دست بردگی به سوی او دراز می‌کند، سپس شیطان بردگی آنان را می‌پذیرد. شیطان زمینه را برای اهداف پلید خود مساعد می‌بیند که شروع به فریب دادن می‌نماید .
البته کار شیطان اغوا و فریب دادن انسان است ولی فعالیت او از آراستن خطاها و گناهان تجاوز نمی‌کند. او از طریق وسوسه، انسان را گمراه می‌کند. این موجود پلید هرگز مانند یک عامل جبری مردم را به گناه و سقوط نمی‌کشاند و چنانچه در قرآن کریم آمده است کار او وعده‌های دروغین و آراستن بی‌اساس می‌باشد. "خداوند انسان را به وسیله عقل و وجدان و پیامبران؛ از گمراهی‌های شیطان برحذر داشته است. سه وسیله - عقل، وجدان و پیامبر - قدرتی بیش از تحریکات و وسوسه‌های شیطان را دارا می‌باشند که به خوبی می‌توانند دغل‌کاری‌های شیطان را خنثی نمایند."(1) بنابراین، این شیطان نیست که انسان را با اجبار ، برده خود می‌سازد بلکه این خود انسان است که همه وسایل سه‌گانه را از کار می‌اندازد و دست بردگی به سوی شیطان دراز می‌کند و سپس آن موجود پلید را شریک زندگی خود می‌نماید.
در قرآن مجید آمده است که شیطان در روز قیامت به انسان‌های فریب خورده می‌گوید: «و قال الشیطان ... تلومونی و لوموا انفسکم ما انا بمصرخکم و ما انتم بمصرخی؛ من سلطه‌ای بر شما نداشتم جز این که من شما را خواندم و شما دعوت مرا پذیرفتید. مرا ملامت نکنید، خودتان را ملامت نمایید.» (ابراهیم/22)
مسئله قابل توجه در این فراز این است که حضرت علی علیه السلام در پاسخ به کسانی که در گناهان مرتکب شده خود؛ تقصیر را به گردن شیطان می‌اندازند می‌فرماید که انسان نخست به شیطان چراغ سبز نشان می‌دهد و دست بردگی به سوی او دراز می‌کند، سپس شیطان بردگی آنان را می‌پذیرد. شیطان زمینه را برای اهداف پلید خود مساعد می‌بیند که شروع به فریب دادن می‌نماید .
سینه‌هایی که لانه شیطان می‌گردد
«فباض و فرّخ فی صدورهم. و دبّ و درج فی حجورهم؛ این موجود پلید در درون سینه‌های آنان تخم گذارد و جوجه درآورد و حرکت کرد و تدریجاً در آغوش آنان نشست.»
دلی که جایگاه تجلی انوار الهی است با پیروی از شیطان سیاه و تجلی‌گاه وساوس و خیالات و توهمات شیطانی می‌شود.
شیطان، آنانی را که دنباله‌رو او شده‌اند را مرکبی برای راندن در لغزشگاه‌ها قرار داد و خطا و انحراف را در دیدگان آنان بیاراست، پس در زندگی رفتار کسی را پیش گرفتند که شیطان او را شریک خود نموده؛ و باطل را از زبانشان بیرون می‌آورد.
آنان دیروز انسان بودند و امروز شیطان گشته‌اند. دیروز انسان‌هایی بودند که راه و رسم انسانیت را داشتند و امروز رو به قهقرا گذارده‌اند و سد راه رهگذران کمال شده‌اند.
در قرآن مجید آمده است که شیطان در روز قیامت به انسان‌های فریب خورده می‌گوید: من سلطه‌ای بر شما نداشتم جز این که من شما را خواندم و شما دعوت مرا پذیرفتید. مرا ملامت نکنید، خودتان را ملامت نمایید.» (ابراهیم/22)
«فَنَظَرَ بِاعْیُنِهِمْ وَ نَطَقَ بِالْسِنَتِهِمْ فَرَكِبَ بِهِمُ الزَّلَلَ وَ زَیَّنَ لَهُمُ الْخَطَلَ فِعْلَ مَنْ قَدْ شَرِكَهُ الشَّیْطَانُ فِی سُلْطَانِهِ وَ نَطَقَ بِالْبَاطِلِ عَلَى لِسَانِهِ ؛ از راه چشمانشان مى‌نگریست و از زبانشان سخن مى‌گفت، به راه خطایشان افكند و هر نكوهیدگى و زشتى را در دیده‌شان بیاراست و در اعمالشان شریك شد، و سخن باطل خود بر زبان ایشان نهاد.»
نفوذ شیطان در وجود این انسان‌ها به حدی می‌رسد که به وسیله چشمانشان می‌‌نگرد و از طریق زبانشان سخن می‌گوید. همانطور که در روایات آمده است گوش، چشم، زبان و ... مومن، همگی خدایی می‌شود؛ در این فراز نیز گویا امیرالمومنین اشاره به این نکته دارند که گوش، چشم و زبان فرد گمراه و دور شده از خداوند، ابزار شیطان می‌شوند .
پی‌نوشت:
شرح نهج البلاغه علامه محمدتقی جعفری .
منبع:
نهج البلاغه، خطبه 7، ترجمه عبدالحمید آیتی .
سایت تبیان
مهری هدهدی
لینک مطلب مرتبط :
