علل جذب مسلمانان به داعش؟

 دانشجوی محترم ضمن تشكر از تماس مجدد شما با این مركز ، در پاسخ به سوال شما لازم است بگوییم اولا كثرت یا قلت جمعیت و یا توانمندی و عدم توانمندی یك مكتب و مرام برای جذب مردم به سمت خود به هیچ وجه نه نشانه حقانیت آن مكتب است و نه نشانه عدم حقانیت آن ، ثانیا داعش محصول مدت زمان محدودی كه از عمر آن می گذرد نمی باشد بلكه محصول فرایندی است كه از بیش از دویست سال گذشته در شبه جزیره عربستان و تحت حمایت انگلستان آغاز به كار كرد و در گذر زمان تحولات فراوانی را از سر گذراند و گروه های فراوانی در دل خود پروراند تا اینكه در نهایت به شكل گروه های تروریستی همچون القاعده ، طالبان ، داعش ، جبهه النصره ، سپاه صحابه و سایر گروهك های سلفی-تكفیری فعلی نمود و بروز پیدا كرد . بر این اساس داعش محصول یك فرایند عمیق ، گسترده و نیز برنامه ریزی پیچیده ای است كه بخشی از طراحی و اجرای آن را همان هایی بر عهده دارند كه داعش مدعی مبارزه با آنان است همچون نظام سلطه كه تحلیل آن نیازمند تحقیقات مفصل و گسترده است ، اما در این میان آنچه برای ما حائز اهمیت است این است كه گروه داعش كه چندان از عمر شكل گیری آن نمی گذرد با چه شگردهایی توانسته است هزاران نفر از مردم كشورهای مختلف به ویژه زنان و مردان اروپایی را به خود جذب نماید ؟
پاسخ به این سوال نیز نیازمند تحقیقات وسیع و گسترده است چرا كه آنچه مسلم است این است كه انگیزه هایی كه باعث جذب هواداران به سمت این گروه خطرناك وتروریستی می شود انگیزه های یكسانی نمی باشند بلكه عوامل متعددی در این مساله دخالت دارد كه برخی از آنها عوامل مخلصانه ، معتقدانه و دینی است و برخی دیگر عوامل غیر دینی كه مهم ترین آنها عبارتند از :
1 – عوامل دینی مخلصانه : این عامل یكی از مهم ترین عوامل جذب و گرایش به سمت گروه های تروریستی و تكفیری است و بخش مهمی از بدنه و نه راس این گروهك با چنین انگیزه ای جذب گروه شده اند ، با این توضیح كه این گروهك با نفوذ در میان ملت های مختلف و به ویژه ملت هایی كه اطلاعات دینی اندكی نسبت به اسلام دارند ، توانسته است چهره غلطی از اسلام ناب محمدی را به آنان القاء نماید و آنان را به این باور غلط برساند كه آنچه تحت عنوان تعالیم سلفی بدان اعتقاد پیدا می كنند همان اسلام ناب است كه با گرایش به آن ، انسان می تواندبه فلاح و رستگاری ابدی برسد و در این مسیر هر اقدامی كه منجر به كشته شدن وی گردد شهادت تلقی شده و مستقیم وی را به بهشت ابد و بهره مندی از نعمت های الهی هدایت خواهد كرد و چون در این تعالی تصاویر غلطی از اسلام ، سنت رسول الله و حوادث تاریخی ارائه می شود كه باعث می شود تا چنین تصور شود كه وحشی گری هایی كه امروزه به نام اسلام صورت می گیرد دنباله همان سنت نبوی در مبارزه با كفار و منافقان باشد لذا آنها نیز این اقدامات خود را در قالب پیروی از سنت اسلام اصیل و سلف صالح ، توجیه كرده و دست به هر جنایتی می زنند بدون اینكه بدانند آنچه به آنان به عنوان سنت سلف صالح القا می شود سرابی بیش نبوده و حتی ظواهر و نصوص قرآن با آن مخالف می باشد . (به عنوان مثال برای آشنایی با مخالفت اعتقادات و عملكرد داعش با ظواهر اسلام رك : تكفیری ها و معمای بی پاسخ مقابله با صهیونیست ها ، سید روح الله لطیفی ، اندیشه قم ، http://www.andisheqom.com/public/application/index/viewData?c=77&t=news ) در این میان نكته مهم و قابل توجهی كه وجود دارد این است كه بسیاری از هواداران داعش به ویژه آنان كه گوی سبقت را در جنایت از دیگران ربوده اند از سرزمین هایی برخاسته اند كه دهها سال خلا دینی در میان آنها موجود بوده است ؛ سرزمین هایی همچون قفقاز و آسیای مركزی كه دهها سال بود تحت سلطه رژیم كمونیستی هرگونه تظاهر و آموزه های دینی در آنها ممنوع بود و آموزه های دینی كم كم به فراموشی سپرده شده بود ، اما با فروپاشی نظام شوروی ، نوعی عطش عمومی برای بازگشت به دین و معنویت پیدا شد كه به دلیل پر شدن این خلا ها از طریق جریان های تندروی سلفی ، عملا زمینه برای معرفی غلط اسلام برای مردم این مناطق فراهم شد و به همین دلیل است كه فرماندهان جنایتكاری با اسامی شیشانی ، قفقازی ، آذری و امثال اینها در میان سلفی ها فراوان به چشم می خورد كه بی باكانه دست به هر جنایتی بر علیه انسان های بی گناه می زنند و آن را به نام اسلام واقعی توجیه می كنند . همچنین بخش دیگری از تروریست هایی كه با انگیزه های دینی واقعی دست به جنایت می زنند در سرزمین هایی همچون اروپا و آمریكا زیسته اند كه در اثر آلوده شدن به دنیا پرستی و فقر دین و معنویت ، دچار خلا دین و معنویت شده اند و برای گسست از این خلا به دنبال راهكارهایی بوده اند كه یا به صورت تصادفی و یا به صورت برنامه ریزی شده ، جریان های تكفیری همچون داعش در مسیر راه آنان قرار گرفته و اسلام غلط را به آنان معرفی كردند و در نتیجه آنان نیز با اعتقاد تمام و به خیال اینكه آنچه آموخته اند اسلام واقعی است به منظور رسیدن به رستگاری ابدی ، در بازی خطرناك گروهك هایی همچون داعش وارد شده و نقش آفرینی می كنند .
عامل سومی كه بخش های مهمی از كسانی را كه امروزه هوادار داعش شده اند به این سمت جذب كرده است بحث فقر ، عقب ماندگی و پیشینه استعمار در مناطق مختلف دنیاست كه نوعی سرخوردگی در میان ملت های این مناطق به وجود آورده و باعث شده است تا عكس العملی منفی در قبال مظاهر تمدن در درون آنها شكل بگیرد و با توجه به اینكه گروهك های سلفی – تكفیری در این مسیر به لحاظ اعتقادی با آنان همنوا و همجهت تلقی می شوند لذا جذب این گروهك ها شده اند ، چنانكه انگیزه شكل گیری گروهك بوكوحرام ، سرخوردگی از مظاهر تمدن غربی می باشد كه این مساله از نام این گروهك كه به معنای «حرام بودن تمدن غرب» می باشد كاملا مشهود است . نكته جالب توجه این است كه برخی تحلیل گران در تحلیل اصل فعالیت جریان های سلفی همچون وهابیت نیز مساله سرخوردگی از تمدن غرب و پیدایش افكاری مبنی بر لزوم بازگشت به سلف صالح و طرد هر گونه مظاهر دنیای جدید را در پیدایش این تفكر ، چه در عربستان ، چه در مصر ، چه در شبه قاره هند و چه در سایر مناطق عالم اسلام ، موثر می دانند و همین عامل ، امروزه نیز در بسیاری از مناطق جهان اسلام به ویژه مناطقی كه تحت سیطره رژیم های مستبد و حامی منافع نظام سلطه هستند باعث ایجاد نوعی سرخوردگی شده كه راهكار رهایی از آن نیز بازگشت به آموزه های سلف و طرد آنچه به عنوان جدید ، تجدد و مدرن نامیده می شود معرفی می گردد و با توجه به اینكه وهابیت در این مسیر سردمدار چنین تفكری بوده است لذا با جذب این نیروها به سمت خود ، به جهت دهی افكار آنان پرداخته و با تعالیم منحرف كننده خود ، لبه تیز عداوت آنان را به جای اینكه به سمت دشمنان واقعی آنان نشانه بگیرد به سمت كسانی سوق می دهد كه هیچ عداوت ذاتی با آنان ندارند همچون مسلمانان و به جای اینكه برای رفع سرخوردگی این گروه از مسلمانان از روش های معقول و مناسب همچون احیای تمدن اسلامی با الگوگیری از عقلانیت اسلامی استفاده شود ، روش های سلبی و خشونت آمیز آن هم نسبت به بی گناهان ، به آنان آموزش داده می شود .
در همین راستا باید به بخشی از علل جذب زنان و دختران به سمت گروه های تروریستی تكفیری نیز اشاره كرد كه علت اصلی آن ، معرفی غلط اسلام و احكام آن است تا جایی كه این زنان و دختران ناخواسته و نادانسته ، اما به تصور اینكه در مسیر دین قدم بر می دارند و با نیت خالص ، در آلودگی هایی همچون جهاد نكاح شریك گروهك های تكفیری همچون داعش می شوند ، هر چند در این زمینه انگیزه های دیگری هم مطرح است كه در ادامه اشاره خواهد شد .
در نتیجه چنین عواملی ، افراد فراوانی به دلیل بی اطلاعی از اسلام و با تصور اینكه آنچه به آنان به عنوان اسلام معرفی می شود اسلام اصیل است در راستای پر كردن خلاهای دینی و معنوی كه سالها با آن مواجه بودند و یا در راستای مقابله با عوامل سرخوردگی و عقب ماندگی خود ، خالصانه در صف گروهك های تكفیری همچون داعش قرار می گیرند و دست به جنایت هایی می زنند كه با نص دین و قرآن مخالف می باشد . در واقع بر اساس این انگیزه ، آنان جاهلانی همچون خوارج هستند كه به دلیل جهالت به تصور اینكه در مسیر درست و حق قدم می زنند در چاه ضلالت و انحراف می افتند تا جایی كه دیگر گوشی برای شنیدن و عقلی برای تعقل برایشان باقی نمی ماند و به همین دلیل فتنه این گروه برای جهان اسلام ، خطرناكترین فتنه ها تلقی می شود .
2 – انگیزه های غیر دینی :
علاوه بر انگیزه های دینی و خالصانه ای كه البته عمدتا در میان بدنه گروهك های تروریستی و تكفیری همچون داعش وجود دارد باید انگیزه های دیگری را نیز نام برد كه در جذب بخش مهمی از نیروها به سمت این گروهك نقش مهمی داردكه مهم ترین این انگیزه ها عبارتند از :
الف – ماموریت سازمانی ، به این معنا كه بخشی از نیروهای داعش ، در واقع نیروهای نظامی و افسران اطلاعاتی و عملیاتی كشورهای حامی این گروهك ها هستند كه در پوشش عضویت در این گروهك نقش فرماندهان نظامی ، اطلاعاتی و عملیاتی این گروهك را بر عهده دارند و تلاش می كنند تا هرگز شناخته نشوند اما عمدتا پس از كشته شدن در درگیری های غافلگیر كننده ، ماهیت آنان نیز كشف می شود كه نظیر چنین افرادی در سوریه ، فراوان به چشم می خورد .
ب – انگیزه های مادی به ویژه فقر و بی كاری ، چنانكه حیدرالعبادی نخست وزیر عراق نیز به این موضوع اشاره كرده (واحد مركزی خبر ، http://www.iribnews.ir/NewsText.aspx?ID=389656 ) و نتایج مطالعات دانشگاه زوریخ نیز آن را تایید می كند (خبرگزاری فارس ، http://af.farsnews.com/world/news/13931201000194 ) و شواهد فراوان دیگری نیز بر این مساله وجود دارد تا جایی كه منصف المرزوقی رئیس جمهور تونس كه كشورش بیشترین نیروهای تروریستی تكفیری را در میان داعشی ها دارد در تحلیل این موضوع فقر و بیكاری گسترده در این كشور را عامل این مساله عنوان می كند (جام جم آنلاین ، http://press.jamejamonline.ir/Newspreview/1694961578985944759 )
ج – فساد و فحشاء گسترده كه هر چند ظاهرا با اقدامات و برنامه های این گروهك ها تعارض دارد ، اما واقعیت این است كه وجود همین مساله باعث جذب بخش مهمی از زنان به ویژه از كشورهای اروپایی و نیز جوانان بوالهوس به سمت این گروهك شده است ، در واقع مهم ترین توجیه این زنان این است كه آنچه باعث مقید شدن انسان به پرهیز از فسادو فحشاء می باشد تقیدات مذهبی و اخلاقی است و در شرایطی كه خود مذهب و اخلاق (یعنی مذهب داعشی ها) نه تنها به انسان مجوز انجام كارهایی می دهدكه در حال

---

ت عادی فحشاء نامیده می شود بلكه حتی توصیه به این كار كرده و آن را نوعی عبادت و جهاد عنوان می كند لذا دلیلی برای عدم همراهی با این گروهك و ارتكاب فحشاء به ظاهر مشروع وجود ندارد ، ضمن اینكه برخی زنان و یا حتی مردان نیز بدون كوچكترین انگیزه دینی صرفا با توجه به فراهم بودن بسترهای فساد و فحشاء در میان این گروهك ها به آنها ملحق می شوند كه در مباحثی همچون كنیز گرفتن زنان شیعه و ایزدی و حتی زنان اهل سنت و یا عمل به جهاد نكاح بیش از همه ایفای نقش می كنند .(در این زمینه رك : جام نیوز ، http://www.jamnews.ir/detail/News/419279 )
د – سوء استفاده از داعش به منظور رسیدن به قدرت كه این مساله به طور مشخص در مورد بقایای حزب بعث در عراق و نیز برخی مخالفان دولت سوریه صادق است ، در واقع از منظر این عامل ، بخش مهمی از هواداران داعش ، نه با انگیزه واقعی همراهی با این گروهك ویا اهداف و شعارهای آنها بلكه صرفا به منظور استفاده از نقش تخریبی این گروهك از آنان سوء استفاده می كنند و در صورت پیروزی احتمالی هرگز میان این دو سازگاری وجود نخواهد داشت ، چنانكه به عنوان مثال بقایای حزب بعث عراق كه به لحاظ مرام و مسلك ضد دین و مذهب می باشند و یا دختر صدام كه حتی از نظر ظاهر نیز با معیارهای داعشی ها مطابقتی ندارد ، خود را حامی داعش معرفی كرده و در كنار آنان در حال جنگ با دولت مركزی عراق هستند كه چنین اقدامی صرفا یك تاكتیك فریبنده می تواند تلقی شود كه در نهایت به ضرر خود داعشی ها تمام خواهد شد .
علاوه بر آنچه گفته شد داعشی ها در جذب هوادارانشان شگردهای دیگری هم دارند كه نیازمند تحقیقات مفصل است همچون استفاده از فضای مجازی ، استفاده از بازی های رایانه ای ، ساخت كلیپ ها و نماهنگ های مهیج ، سوء استفاده از برخی روایات و تفسیر برخی از آیات قرآن به نفع خود ، سوء استفاده از فضای قبایلی برخی مناطق و جذب روسای قبایل كه خود به خود و بدون هیچ منطقی سایر افراد قبیله را به سمت این گروه جذب می كند و دهها شگرد و عامل دیگر كه باید در جای خود مورد بحث و بررسی تحلیل گران قرار گیرد .

---

نام سایت:پرسمان/اندیشه سیاسی