عزاداری مرسوم نزد اهل بیت(ع)

 

پاسخ:با سلام. شیوه‌های عزاداری معصومین و علما عبارت بوده است از: گریه – به سر و سینه زدن- نوحه سرایی كردن- رفتن به زیارت قبر امام- نذر و اطعام.

كیفیت عزاداری در عصر معصومین

در عصر امام باقر و امام صادق علیهما السلام (كه دولت اُمَوِی رو به ضعف گذارده بود و در نهایت به وسیلة نیروهای عباسیان برافتاد، دولت عباسی هم كه تازه روی كار آمده بود، هنوز مخالفتش را با شیعیان و خاندان پیامبر ـ ص ـ بروز نداده بود) مسئلة عزاداری امام حسین ـ ع ـ به عنوان یك مراسم مذهبی سالیانه رواج یافت. از روایت ابن‌قولویه برمی‌آید كه در زمان امام صادق ـ ع ـ مردم اطراف كوفه و نواحی دیگر اعم از زن و مرد برای زیارت قبر امام حسین ـ ع ـ و یارانش به كربلا می‌رفتند و به قرائت قرآن، ذكر مصائب و نوحه‌گری و مرثیه‌سرایی می‌‌پرداختند.[1] این روال در عصر سایر ائمه تا عصر غیبت امام زمان عجل الله تعالی فرجه ادامه یافت.

سینه زنی فردی

اصل این سنت بویژه در میان عرب‌ها رواج داشته است آن‌ها به هنگام وارد شدن مصیبت، دستها را به صورت ضربدری -به گونه ای كه كف دست‌ها به طرف صورت باشد- روی هم قرار داده و به نشانه عزا به سینه می‌زدند(كاری كه همكنون نیز در میان زنان عرب بسیار رواج دارد). برخی زنان حاضر در صحرای كربلا پس از مشاهده آن فجایع، با زدن بر سینه خود به عزاداری پرداختند. می‌توان چنین حدس زد كه: با به حركت در آمدن كاروان اسرای كربلا و اقامه عزا از سوی آنان در شهرها و اقامتگاه های بین راه و همراهی برخی از مردم با آنان این روش به مرور زمان به صورت یك سنت و شیوه در عزاداری امام حسین (ع) در آمد.

سینه زنی دسته جمعی

بر اساس منابع كهن تاریخی اولین سینه زنی دسته جمعی و خود جوش مردم را باید زمانی دانست كه به مردم مدینه اعلام كردند امام سجّاد ـ ع ـ همراه زنان اهل‌بیت ـ ع ـ به نزدیكی مدینه رسیده است. در این هنگام بود كه مردم مدینه یك‌پارچه به سوی كاروان امام روی آوردند، در حالی كه زنان به سر و صورت خود می‌زدند و ناله و شیون می‌كردند.[2] سینه زنی به مرور زمان به صورت موجود در آمده كه با انتخاب نوحه های سنگین حركات دست بر سینه می‌خورد.[3]

گریه، برپاداشتن مراسم عزاداری

امام صادق(ع) به زراره فرمود: «جدم على بن الحسین(ع) هرگاه حسین بن على(ع) را به یاد مى‏آورد، آن قدر اشك مى‏ریخت كه محاسن شریفش پر از اشك مى‏شد و بر گریه او حاضران گریه مى‏كرد. بحارالانوار، ج 45، ص 207.
عزادارى امام محمد باقر(ع)؛ امام باقر(ع) در روز عاشورا براى امام حسین(ع) مجلس عزا برپا مى‏كرد و بر مصایب آن حضرت گریه مى‏كردند. در یكى از مجالس عزا، با حضور امام باقر(ع) كمیت شعر مى‏خواند، وقتى به اینجا رسید كه:قتیل بالطف ...» امام باقر(ع) گریه زیاد كرده، فرمودند: «اى كمیت! اگر سرمایه‏اى داشتیم در پاداش این شعرت به تو مى‏بخشیدیم؛ اما پاداش تو همان دعایى است كه رسول خدا(ص) درباره حسان بن ثابت فرمودند كه همواره به جهت دفاع از ما اهل‏بیت(ع)، مورد تأیید روح‏القدس خواهى بود». مصباح المتهجد، ص 713.

قاعده كلی در زیارت سید الشهدا كه مورد تایید مراجع عظام می‌باشد این است:
1- باید خردمندانه باشد.
2- نسبت به موضوع مورد نظر اهانت به حساب نیاید.
به نظر می رسد در حال حاضر بهترین منبع در این زمینه كتاب زیر باشد:
گروهی از تاریخ پژوهان زیر نظر استاد مهدی پیشوایی، مقتل جامع سید الشهدا، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] ـ ابن‌قولویه، كامل‌الزیارات، ص539 ـ 538.
[2] . سید ابن‌طاووس، اَلْمَلْهُوف علی قَتْلَی الطُّفُوف، ص230ـ 227.
[3] . ر.ك: جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، ‌ ص256-257.

---

منبع : پرسمان