تبیان، دستیار زندگی

ارتباط تقدیر انسانها در شب قدر و اختیار انسان

اینكه مى‏گویند: در شب قدر همه مقدرات تقدیر مى‏شود؛ بدین معنا است كه قالب معین و اندازه خاص هر پدیده، به طور روشن اندازه ‏گیرى مى‏شود. البته این اندازه‏ گیرى، بر اساس شرایط و موانعى است كه پیش مى ‏آید و با ملاحظه اختیار و قابلیت انسان شكل مى‏گیرد.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
5
شب قدر

با توجه به مقدمه یادشده، رابطه شب قدر و تعیین سرنوشت بندگان و كردار اختیارى آنان، روشن می شود. قدر؛ یعنى، پیوند و شكل گرفتن هر پدیده و هر حادثه با سلسله علل خود و در شب قدر، این پیوند به دقّت اندازه‏گیرى می شود؛ یعنى: اولاً، براى امام هر زمان این پیوند معلوم و تفسیر می شود. ثانیاً، رابطه این پدیده‏ها با علل خود روشن می گردد.
از یك سو خداوند متعال، بر اساس نظام حكیمانه جهان، چنان مقدّر كرده است كه بین اشیاء، رابطه‏اى خاص برقرار باشد. براى مثال بین عزت و دفاع از كیان و ذلّت و پذیرش ستم... هر كس از كیان خود دفاع كند، عزیز می شود و هركس تسلیم زور و ستم شود، ذلیل می گردد! این تقدیر الهى است. مثال دیگر اینكه بین طول عمر و رعایت بهداشت و ترك بعضى از گناهان (مثل قطع صله رحم و دادن صدقه)، رابطه وجود دارد. بر این اساس هر كس طول عمر می خواهد، باید در این قالب قرار گیرد. آن‏كه این شرایط را مهیا كرد، طول عمر می یابد و آن كه در این امور كوتاهى كرد، عمرش كوتاه می گردد. پس در افعال و كردار اختیارى بین عمل و نتیجه - كه همان تقدیر الهى است رابطه مستقیم وجود دارد.
انسان تا زنده است، جاده‏اى دو طرفه در برابرش قرار دارد: یا با حسن اختیار، كمیل بن زیاد نخعى می گردد و یا با سوء اختیار حارث بن زیاد نخعى، قاتل فرزندان مسلم می شود؛ دو برادر از یك پدر و مادر: یكى سعید و دیگرى شقى.
پس تقدیر الهى؛ یعنى، آن كه با حسن اختیار خود به جاده مستقیم رفت، كمیل می شود و آن‏كه با سوء اختیار خود، به بیراهه گناه و انحراف پا گذاشت، حارث می گردد.
از سوى دیگر در شب قدر، معین می شود كه هر انسان، بر اساس انتخاب و اختیار خود، كدام راه را انتخاب خواهد كرد و با توجه به دعاها، راز و نیازها و تصمیم‏ها، قابلیت چه نعمت‏ها و یا حوادثى را خواهد داشت.
پس بین تقدیر الهى و اختیار آدمى، هیچ منافاتى وجود ندارد؛ زیرا در سلسله علل و شرایط به ثمر رسیدن كار و ایجاد حادثه، اراده آدمى یكى از علل و اسباب است. آن‏كه با حسن اختیار خود، كردار نیك انجام می دهد یا مخلصانه دعایى می خواند، نتیجه آن را در این جهان می بیند و آن‏كه بر اثر سوء اختیار گناهى مرتكب می شود، نتیجه تلخ آن را می چشد.
پس اینكه در شب قدر، امور بندگان - اعم از مرگ و زندگى، ولادت و زیارت و... تقدیر می شود، همگى با حفظ علل و شرایط و عدم موانع است و «اختیار» یكى از علت‏ها و شرایط آن به شمار می آید. به این جهت سفارش شده، در آن شب به شب زنده دارى و عبادت و دعا بپردازید، تا این عمل در آن شب خاص - كه از هزار شب برتر است شرایط نزول فیض الهى را فراهم آورد.
نكته آخر اینكه خداوند می داند، هر چیزى در زمان و مكان خاص، به چه صورت و با توجّه به كدام شرایط و علل تحقق می یابد و می داند كه فلان انسان‏با اختیار خود، كدام كار را انجام می دهد. فعل اختیارى انسان، متعلق علم خداوند است كه در شب قدر، حدود آن مشخص می شود. این امر با اختیار منافات ندارد و حتى بر آن تأكید می كند؛ براى مثال معلم كاردان و مجرب، به خوبى‏می داند كدام یك از دانش‏آموزانش، به دلیل تلاش فردى و استعداد لازم، با رتبه بالا قبول می شود و كدام یك به دلیل تلاش یا استعداد كمتر، در حد متوسط نمره می آورد و یا تجدید می شود. علم معلم، از راه دانش او به علت‏ها است و نفى كننده تلاش دانش‏آموزان نیست. در شب قدر همه كردار اختیارى انسان، اندازه‏گیرى و قالب بندى می شود. خداى عالم به علت‏ها، بر اساس نظم موجود در میان اشیاى این جهان، برنامه‏ریزى می كند و «اختیار» انسان یكى از علت‏هاى مؤثر است. از این جهت تأكید شده است: شب نوزدهم، بیست و یكم و بیست و سوم ماه مبارك رمضان را به عبادت، دعا و شب‏زنده‏دارى مشغول باشیم، تا این اعمال خیر، زمینه آمادگى و توان برتر ما شود و بتوانیم فیض الهى را درك كنیم. اگر عنصر اختیار در میان نبود و هر چه ما می كردیم در سرنوشت ما تأثیر نداشت، هیچ دلیلى بر این همه تأكید بر شب‏زنده‏دارى و عبادت نبود.
(لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، كد: 19/500009)


منبع : پرسمان دانشجویی

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.