استدراج در نعمت

 آنچه در اینجا مهم و تأثیرگذار است واكنش انسان در برابر نعمت هاست. اگر وفور نعمت باعث غفلت و دور شدن انسان از خداوند و دل سپردگی به متاع دنیا و اعراض از آخرت و یا موجب طغیان و سركشی انسان گردد، این به گونه ای قرار گرفتن در مسیر استدراج است و تداوم مستمر آن به هلاكت می انجامد. خداوند در قرآن كریم می فرماید: «إِنَّ اْلإِنْسانَ لَیَطْغی‏ أَنْ رَآهُ اسْتَغْنی‏» «حقا كه انسان همین كه خود را بی نیاز پندارد سركشی می كند».(سوره علق، آیه 6 و 7).
اگر وفور نعمت موجب شد كه انسان در خود احساس بی نیازی، استغناء داشته باشد او در حقیقت با سوء اختیار خود در دام سنت استدراج قرار گرفته است. اما اگر نعمت الهی موجب غفلت و دوری انسان از خداوند نشد بلكه حالت خضوع و كرنش انسان در برابر خداوند افزونتر شد و به انجام كارهای نیك مبادرت ورزید، این نشانه رحمت و مهربانی افزون خداوند است.
شاهد بر بیان فوق روایت امام صادق(ع) می باشد. سماعه بن مهران می گوید: از امام صادق(ع) درباره آیه «سنستدرجهم من حیث لا یعلمون» سؤال كردم، حضرت فرمودند: مراد از استدراج در آیه، آن است كه بنده خدا گناهی مرتكب می شود و در پی آن، نعمت جدیدی به او عطا گردد كه وی را مشغول كرده و از استغفار از گناه، باز دارد.(به نقل از «تفسیر راهنما»، ج 6، ص 360، اكبر هاشمی رفسنجانی، دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم).
بنابراین اینكه نعمتی رحمت یا استدراج تلقی شود، منوط به واكنش و عكس العمل انسان در برابر آن نعمت دارد.
اگر برخورداری از آن نعمت انسان را از استغفار از گناهان گذشته بازداشت و موجب غفلت و دوری انسان از خداوند شد، این از سنت استدراج است.

---

منبع :پرسمان/معارف