بیعت امام سجاد(ع) با یزید

پاسخ: امام سجاد (ع) با شش خلیفه معاصر بود كه هیچ یك بااهل‏بیت (علیهم السلام) مهر نورزیدند . این خلفا عبارتند از : یزید بن معاویه
معاویه‏بن یزید
مروان بن حكم
عبدالملك بن مروان
ولیدبن عبدالملك
امام سجاد (ع) پس از شهادت پدر ، درایام اسارت و در شرایط‏ اختناق ، امامت را به عهده گرفت . این شرایط سخت تا پایان‏ امامت ایشان ادامه یافت .مسعودى نوشته است : حضرت سجاد (ع) امامت را به صورت مخفى و با تقیه شدید و درزمانى دشوار عهده دار گردید . به این جهت امام(ع) به تربیت‏ انسانهایى همت گمارد كه بتوانند با روشنگرى و توضیح معارف‏الهى مسیر اسلام راستین و تشیع سرخ علوى را استمرار بخشند[1].
«محمد بن مسلم زهرى‏» كه از دانشمندان دینى آن عصر به شمارمى‏آمد، در زمان حكومت «عبد الملك مروان‏» جذب دربار شد و تاآخر عمر با دربار بنى امیه همكارى نزدیك داشت. امام سجاد(ع)در نامه‏اى او را توبیخ و سرزنش كرد.
در این نامه امام(ع) می فرمایند: « تو در حالتى قرارگرفته‏اى كه هر كس از این وضع تو اطلاع یابد سزاوار است‏ به حال‏ تو ترحم كند... بدان كمترین چیزى كه كتمان كردى و سبكترین چیزى كه بر دوش‏گرفتى، این است كه وحشت ‏ستمگر را به آرامش تبدیل كردى و چون‏ به او نزدیك شدى و دعوت او را اجابت نمودى، راه گمراهى را براى‏ او هموار ساختى. آنگاه كه چیزهایى به تو دادند كه حق تو نبود، گرفتى و به‏ فردى نزدیك شدى كه هیچ حقى را به كسى باز نگردانده است وهنگامى كه تو را به خود نزدیك ساخت، هیچ باطلى را برطرف نكردى‏و كسى را كه دشمن خداست، به دوستى خویش گزیدى.
اینك از تمام منصبهاى خویش كناره‏گیرى كن تا به پاكان وصالحان پیشین ملحق شوى. نزدیكترین وزیران و قوى‏ترین یارانشان به قدرى كه تو فسادآنها را در چشم مردم صلاح جلوه دادى، نتوانسته‏اند به آنان كمك‏كنند.[2]
به هرصورت درباره بیعت امام سجاد علیه السلام با یزید باید به سراغ واقعه حره برویم چون واقعه حره باعث شد بسیاری از مردم مدینه یا بزور با یزید بیعت كردند یا از دم تیغ گذرانده شوند.
طبرى راجع به سرنوشت امام چهارم در این واقعه نوشته :چون یزید , مسلم بن عقبه را به مدینه گسیل داشت، به او چنین سفارش كرد كه على بن الحسین (ع ) در كار شورشیان دخالتى نداشته است. دست از وى بـاز دار و بـا او بـه نـیكى رفتار نما . چون على بن الحسین (ع) به نـزد مسلم رفت، به حضرت گفت : اهلا و مرحبا و سپس وى را بر مسند و جایگاه خویش نشاند و گـفـت : پـلیدكاران ( مردم مدینه ) نگذاشتند به كار تو رسیدگى كنم. امیرالمومنین یزید سفارش تو را به من كرده است . سپس دستور داد چارپاى او را زین كرده و او را با احترام به خانه اش روانه نمود[3] .
مولف كشف الغمه نیز آورده : مسلم بن عقبه على بن الحسین را حرمت نهاد و مـركـبـش را مـهـیا كرد و گفت : تو را ترسانیدیم ؟ على بن الحسین او را سپاس گفت و چون از خـانه اش بیرون رفت، گفت : این مرد علاوه بر خویشاوندى كه با رسول خدا (ص )دارد، صاحب خـیـرى است كه شرى در وى نیست . تنها در نقل هاى طبرى و در تاریخ یعقوبى به آمـادگـى امـام چـهارم براى بیعت با یزید اشاره شده است[4].
با توجه به قراین ذیل قطعا باید این نقل را مجعول و سـاخـتگى دانست و به همان نقل پیشین اعتماد نمود:

I. از آن جا كه حضرت پایان كار شورشیان را مى دید و آن را قیامى شیعى و با انگیزه هاى راستینى كه مورد نظر ائمه (ع ) بود نمى دید، از اول خـود را كنار كشید . با آنان همداستان نشد. بنابراین مسلم بن عقبه هم ماموریت آزار رسانى امام(ع) را نداشت.
II. دستور بیعت گرفتن از امام(ع) را هم از طرف یزید نداشته، بلكه دستور خوش رفتارى با او را از سوى یزید داشته است .
III. از سوى دیگر , پس از كشته شدن امام حسین (ع ) و اعتراض ها و رسـوایى كه به دنبال آن پیش آمد , یزید مایل نبود دستش دوباره به خون فرزند رسول خدا(ص) آغشته شود.
IV. به همین دلیل مسعودى مى نویسد : مسلم بن عقبه از مردم مدینه بیعت گرفت .هر كه نپذیرفت او را كشت مگر , على بن الحسین (ع ) را[5].

[1] اثبات الوصیه، ص‏167 ؛ مروج الذهب ،ج 2 ،ص 96
[2] تحف العقول، «سخنان امام زین العابدین(ع)
[3] طبرى ،ج 7، ص421
[4] همان، ص419 ؛ تاریخ یعقوبى ،ج 2 ،ص 223.
[5] مروج الذهب ،ج 2 ،ص 96 ؛ برای اطلاعانت بیشتر می توانید به كتاب: زندگانى على بن الحسین (ع)،سید جعفر شهیدى مراجعه فرمایید.