تجویز پروبیوتیک‌ها در بیماری‌های زنان

پروبیوتیک واژه یونانی به معنای برای زندگی می‌باشد. از اثرات مفید پروبیوتیک‌ها می‌توان به درمان در اسهال، عدم تحمل لاکتوز، عفونت‌های تنفسی و عفونت‌های ادراری و تعدیل سیستم ایمنی، اثرات ضد سرطان، اثرات ضد دیابت، و اثرات قلبی- عروقی مانند کاهش کلسترول و فشارخون اشاره کرد.
همچنین پروبیوتیک‌ها سبب کاهش مقاومت به انسولین در افراد مبتلا به دیابت بارداری می‌گردد. تأثیرات مهم باکتری‌های اسیدلاکتیک در میکروبیوم واژینال در حدود 100 سال است که پیشنهاد شده است. در دستگاه تناسلی خانم‌ها بالغ بر 50 میکروارگانیسم مفید وجود دارد که فلور طبیعی واژن را تشکیل می‌دهند و بخش غالب آنها لاکتوباسیل‌ها می‌باشند.
این باکتری‌ها در حفظ توازن فیزیولوژیکی دستگاه ادراری - تناسلی و تقویت سیستم ایمنی نقش مؤثری دارند. به طور طبیعی در واژن بین باکتری‌های خوب و بد تعادل وجود دارد و عمدتاً جمعیت باکتری‌های خوب غالب است. عفونت باکتریایی (BV: bacterial vaginosis) بر اثر عدم توازن تعداد باکتری‌ها در واژن زنان رخ می‌دهد. این عفونت بر اثر تغییر در محیط اکولوژی فلور واژن اتفاق می‌افتد.
عفونت باکتریال زمانی اتفاق می‌افتد که فلور میکروبی واژن از لاکتوباسیل‌های محافظ به باکتری‌های پاتوژن تغییر می‌کند که شامل Gardnerella vaginalis و Mycoplasma bominis است. با جایگزینی این باکتری‌ها افزایشی در pH واژن رخ می‌دهد و به سطح بیش از 5/4 می‌رسد. واژینیت باکتریایی شایع‌ترین عفونت باکتریال در خانم‌هایی است که در سنین باروری هستند. 10 تا 26 درصد زنان باردار در ایالت متحده آمریکا متحمل BV می‌گردند.
عواملی که ریسک ابتلا به BV را بالا می‌برد عبارتست از، دوش واژینال، استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری داخل رحمی، مقاربت جنسی متعدد و کشیدن سیگار و همچنین عواملی که فلور میکروبی محیط واژن را تغییر می‌دهد شامل مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای ضد قارچ، مصرف داروهای هورمونی، مقاربت جنسی، استفاده مکرر از استخر، دوران یائسگی. مطالعات بالینی نشان داده است که BV منجر به ایجاد عوارض جانبی بارداری مانند زایمان زودرس ناشی از پارگی کیسه آمونیتیکی جنین و اندومتریت پس از زایمان می‌گردد.
زنان با عفونت‌های فوقانی دستگاه تناسلی مانند بیماری‌های التهابی لگن، اندومتریت، عفونت‌های بعد از جراحی و عفونت‌های گردن رحم بیشتر مستعد داشتن فرزندانی با وزن کم می‌باشند. همچنین عفونت‌های BV ریسک ابتلای زنان به HIV را افزایش می‌دهد.
تمامی کسانی که متحمل BV می‌گردند به دنبال راهکاری برای درمان و رهایی از عود مجدد هستند. چندین روش برای درمان BV تاکنون پیشنهاد شده است. از این موارد می‌توان به استفاده خوراکی و واژینال مترونیدازول و کلیندامایسین اشاره کرد. در 30 درصد از زنانی که تحت درمان با آنتی‌بیوتیک قرار گرفته بودند احتمال عود را آنها 1 ماه پس از درمان وجود داشت.
اخیراً توجه زیادی به استفاده از پروبیوتیک‌ها در درمان و پیشگیری از BV به وجود آمده است. پروبیوتیک‌ها سبب حفاظت میزبان در برابر عوامل پاتوژن از طریق مکانیسم‌های مختلف می‌گردد. این مکانیسم‌ها شامل رقابت برای جایگاه اتصال و مواد غذایی، کاهش pH با تولید یکسری مواد ضد میکروبی مانند اسیدلاکتیک، پراکسید هیدروژن و باکتریوسین، تجزیه پلی آمین‌ها و تولید یکسری سورفکتانت‌ها با خاصیت ضد چسبندگی بر علیه عوامل پاتوژن می‌باشد.
پروبیوتیک‌ها می‌توانند به صورت خوراکی یا واژینال یک راه بسیار مؤثر برای افزایش محتوای لاکتوباسیلوس در محیط واژن است. فرم خوراکی لاکتوباسیل برای عفونت‌های تناسلی- ادراری، باید این توانایی را داشته باشد که ساختار خود را به طور کامل حفظ کند تا به ناحیه مقعد برسد و از طریق پوست مقعدی در مجرای واژن کلونیزه شود.
شواهد آزمایشگاهی نشان می‌دهد که لاکتوباسیل‌ها توانایی‌های مختلفی در چسبیدن به سلول‌های اپیتلیال واژن را دارند. مصرف مکمل‌های پروبیوتیکی، با کمک به بازسازی فلورمیکروبی دستگاه ادراری-تناسلی بانوان اثرات محافظتی متعددی را در بدن اعمال می‌کنند. این اثرات شامل پیشگیری و کمک به درمان عفونت‌های ناشی از عوامل بیماری‌زا می‌باشد.

عملکرد پروبیوتیک‌ها در محیط واژن

مواجه با بیماری‌های عفونی اداری- تناسلی خانم‌ها جهت افزایش اثرات آنتی‌بیوتیک‌ها و ضد قارچ‌ها در پایان دوره آنتی‌بیوتیک‌ها و یا ترکیبات ضد قارچ جهت بازگرداندن تعادل فلور طبیعی واژن و پیشگیری از عود مجدد عفونت‌های ادراری - تناسلی (باکتریال و قارچی) در خانم‌ها دوران یائسگی جهت کاهش خشکی و افزایش ترشحات واژن

تجویز پروبیوتیک‌ها در بیماری‌های زنان

در مطالعات متعدد بالینی استفاده از پروبیوتیک‌های حاوی لاکتوباسیل نتایج مثبتی را روی درمان عفونت‌های باکتریال و قارچی واژن داشته است. پروبیوتیک‌ها به تنهایی و یا همراه با آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند در درمان این عفونت‌ها به کار روند. در کارآزمایی‌های بالینی مصرف پروبیوتیک‌های واژینال از 7 تا 14 روز و مصرف پروبیوتیک‌های خوراکی از 1 تا 6 ماه توانسته است به درمان و پیشگیری از عود مجدد این عفونت‌ها کمک کند.
پروبیوتیک‌ها در کاهش عفونت‌های باکتریال واژن در خانم‌های باردار که یکی از عوامل مهم زایمان زودرس است بسیار مؤثر است. در یک مطالعه مروری نشان داده شد که پروبیوتیک‌ها باعث کاهش 81 درصدی عفونت‌های باکتریال واژن در خانم‌های باردار شده است.

عفونت‌های ادراری

پروبیوتیک‌ها در پیشگیری از عفونت‌های ادراری می‌تواند مؤثر واقع شود و همچنین باعث کاهش مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها و در نتیجه کاهش مقاومت آنتی‌بیوتیکی می‌شوند. مصرف 1 تا 6 ماه پروبیوتیک‌ها می‌تواند از عفونت‌های ادراری راجعه در خانم‌هایی که به صورت مکرر دچار این عفونت‌ها می‌گردند، مؤثر باشد.
فلور میکروبی رکتوم و واژن می‌تواند به سمت مجاری ادراری حرکت کرده و کلونیزاسیون رخ دهد. در حال حاضر دو فراورده لاکتوفم و لاکتوواژ را از محصولات پروبیوتیکی برای سلامت بانوان داریم. لاکتوفم به صورت خوراکی مصرف می‌شود که راحتی بیشتری را برای بیمار به همراه دارد.
زمانی که پروبیوتیک‌ها به صورت خوراکی استفاده می‌شوند توانایی مهاجرت از روده به منطقه واژن را از طریق میاندوراه و پوست مقعد دارند و لاکتوواژ، فرم واژینال این فراورده سبب کلونیزاسیون سریع‌تر (3 روز) پروبیوتیک‌ها در واژن می‌گردد و اثرات مطلوب پس از دوره کوتاه مصرف حاصل خواهد گردید.

---

منبع: زندگی آنلاین - دکتر حسین ایمانی؛ متخصص تغذیه