پاسخ به شبهه ای در رابطه با ارث و میراث

پاسخ:
در پاسخ باید مقدماتی را بیان کنیم تا صورت مسئله و پاسخ آن به نحوه بهتری ترسیم شود:
۱. همانطور که بارها عرض کرده ایم احکام اسلامی را نباید با نگاه عاطفی و دلسوزانه نگریست، زیرا خداوند متعال، اهداف و مقاصد فراوانی را برای به احکام خویش در نظر گرفته است (که البته ما از آن ها بی اطلاعیم) اما چون ما انسانها ذهن محدودی داریم و تک‌بُعدی به قضایا نگاه می‌کنیم، صرفاً جنبه عاطفیِ قضیه را می نگریم؛ درست مانند مادر مهربانی که با وجود علم به اینکه فرزند او جنایتکار می باشد، اما از قاضی التماس و درخواست عفو و تبرئه پسرش را دارد؛ در حالیکه همه می دانیم این دلسوزی و مهربانی جای خود و حکم کلی قاضی که برای اهدافی چون امنیت و مانند آن تاسیس گردیده است، جای خود را دارد، و هیچ کس اعتراض نمی‌کند که به خاطر رضایت دل مادر یک جانی خلافکار را آزاد بگذارند.
۲. باید تمامی احکام اسلامی و قوانین دینی را در کنار هم نگاه کرد، زیرا خداوند متعال با انجام تمامی این احکام، سعادت را برای بشر تضمین کرده است؛ از این رو اگر در این حکم گمان میکنیم که به نوه های یتیم ظلم شده است، اما اسلام در احکام دیگری، کاملاً رعایت حال ایتام و نیازمندان را کرده است، از این رو تمامی احکام باید در کنار یکدیگر دیده و بررسی شود.
۳. در همین مسئله پدر بزرگ هنگامی که فرزندش فوت می‌کند و می بیند که نوه های او یتیم شده‌اند، می‌تواند هر مقدار از مال خود را تا پیش از فرا رسیدن مرگ به آنان ببخشد و این نه تنها هیچگونه ممانعتی از جانب اسلام و شریعت ندارد، بلکه به خاطر رعایت حال ایتام و نزدیکان بسیار اجر و محبوبیت نزد خداوند دارد.
۴. قانون ارث مانند سایر قوانین بشری یک حکم کلی است که باید در همه جا طبق قاعده رعایت شود و اگر قرار باشد که احکام و قوانین با سلایق شخصی و نگاههای عرفی مطابقت یابد، شاهد اختلافات فراوان خواهیم بود کما اینکه به خاطر اجرا نشدن احکام ارث در دین شاهد اختلافات گسترده میان ورثه می باشیم. (یکی از قوانین ارث «الأقرب یمنع الأبعد» است یعنی اگر طبقه نزدیکتر (مانند فرزندان) وجود داشته باشد، ارث به طبقه دورتر (نوادگان، برادران و ...) نمی رسد.)
۵. اگر قرار باشد به صرف یتیم بودن، ارث به همان اندازه یا بیشتر به آنان تعلق بگیرد، پس بر این اساس تمامی قواعد ارث باید تغییر کند به عنوان مثال اگر فرزندی کاملاً ثروتمند بود از ارث محروم گردد (زیرا نیاز مالی ندارد) و یا اگر برادران یا بستگان نزدیک و دور دیگری که یتیم و نیازمند بوده اند، ارث به آنان نیز اختصاص یابد که بطلان آن بسیار واضح است.
۶. قوانین اسلامی همانطور که گفته شد بر اساس اهداف و مقاصد فراوانی است که خداوند متعال نسبت به آن احاطه و علم دارد، از این رو اگر قرار باشد ذهن انسانی قدرت تشخیص اهدافِ احکام اسلامی را داشته باشد، دیگر نیازی به نزول دین نخواهد بود، زیرا انسان ها با همان فهم قاصر و سطحی خود مساله ای را در نظر می گیرند و بدان عمل می کنند و در نتیجه اختلاف سلایق و افکار به وجود می آید، این در حالیست که اهداف خداوند بسیار وسیع تر از حدس ها و گمان های انسانیِ ماست، از این رو در همین مسئله شبهه کنندگان گمان کرده اند که مسئله ارث برای تامین نیازهای مالی و دوری از فقر می باشد، در حالی که این تنها ممکن است یکی از وجوه این حکم باشد و اگر قرار باشد که به صرف بی نیاز شدن از فقر، ارث را تقسیم کنیم، می توانیم بگوییم که اگر پدری که فرزندان ثروتمندی داشته است نباید به هیچ کدام از آنها ارث برسد و این ارث باید به کودکان، فقرا و ایتام برسد تا از این ثروت بهره‌مند گردند، یا با وجود این همه فقیر و نیازمند چه الزامی است که ارث یک انسان به فرزندانِ ثروتمند او برسد؟ روشن است که اگر بخواهیم احکام الهی را به ذهن های سطحی و خطاکار انسانی تنزّل دهیم، نتیجه‌ای جز هرج و مرج و اختلاف سلایق نخواهیم داشت.
۷. اسلام همیشه امر به ازدواج کرده و همیشه این امر در اسلام مبارک است، از این رو بانویی که فرزندان یتیم دارد، هنگام ازدواج با مردی، نفقه خود و فرزندانش نیز به عمده آن مرد خواهد بود و از این طریق، کاملاً جبران می شود، هیچ گاه اسلام مجرد بودن را ترویج نمی کند که در این مسئله، فساد آن بسیار واضح است. 

---

منبع:
کانال پاسخ به شبهات