بهره گیری از اصل اختصار

لفظ به منزله کالبد و معنا به منزله روحی است که در آن دمیده می شود، زمانی از جمع بین آن دو موجودی سازوار پدیدار می گردد که تناسب کامل بین آنها برقرار باشد. رابطه بین لفظ و معنا سه حالت ذیل را پدید می آورد:
۱. هرگاه لفظ با معنا برابر باشد مساوات است.
۲. هرگاه لفظ بیشتر از معنا باشد حشو است.
۳. هرگاه معنا بیشتر از لفظ باشد ایجاز است و ایجاز در صورتی که به رسایی معنا صدمه ای وارد نسازد جزء محسنات بدیعیه به شمار می رود.
در میان سه حالت مزبور ایجاز در مرتبه ای برتر قرار داشته و باعث امتیاز ویژه گفتار می شود.
قرآن کریم با رعایت این اصل در سرتاسر آیات خود از اصل ایجاز و اختصار بهره برده است، استاد معرفت اختصار را یکی از ویژگی های بیانی قرآن دانسته می نویسند:
«ویژگی سوم از ویژگی های بیانی قرآن آن است که انبوهی گران از مطالب و مسایل گوناگون را در کوتاه ترین عبارت ها و گزیده ترین کلمات بیان می کند، به گونه ای که چه بسا مطالب و محتوا چندین برابر واژه ها و عبارت ها است، قرآن مالامال از این امر است.» [1]
آیات کوتاه «وَمَا جَعَلَ عَلَیکمْ فِی الدِّینِ مِنْ حَرَجٍ» [2] و «لَن یجْعَلَ اللّهُ لِلْکافِرِینَ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلًا» [3]
 از نمونه های روشن مدعا می باشند، زیرا دهها حکم و نظرگاه فقهی، اخلاقی و اجتماعی از آیات فوق در نظام فردی و اجتماعی قابل برداشت می باشد.

ــــــــــــــــ
پی نوشت ها:
[1] التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب، ج 1، ص 108
[2] حج/ 78
[3] نساء/ 141.

منبع: پایگاه اطلاع رسانی حوزه