حدیث ثقلین

 حدیث به تعبیر دیگر احادیث ثقلین از روایات متواتر و مورد اتفاق شیعه و سنى است1. این روایت بیانگر استراتژى جاودان و پایدار یعنى راهبرد پیروى از قرآن و اهل بیت است. تأكیدات پیامبر(صلى‏الله‏علیه‏وآله) و نحوه سخن گفتن در این باره كمترین تردیدى بر كسى باقى نمى‏گذارد. با توجه به نقل گسترده این حدیث در منابع اهل سنت، به ذكر آن از همان منابع بسنده مى‏كنیم.<BR/> در صحیح مسلم آمده است پیامبر فرمود: اى مردم همانا من بشرى هستم كه نزدیك است پیك الهى مرا رسد و دعوت حق را اجابت كنم، پس در میان شما دو چیز گرانبها مى‏گذارم: «اول آنها كتاب خدا و دیگرى اهل بیتم».<BR/> در مسند احمد حنبل آمده است: «همانا من در میان شما دو جانشین قرار مى‏دهم كه یكى عظیم‏تر از دیگرى است: كتاب خدا، ریسمان كشیده شده ما بین آسمان و زمین و عترت خود یعنى اهل بیتم. این دو از یكدیگر جدایى‏ناپذیرند تا در كنار حوض كوثر بر من وارد شوند».<BR/> در صحیح ترمذى از پیامبر نقل شده است: «اى مردم در میان شما چیزى مى‏گذارم كه اگر به آن تمسك كنید هرگز گمراه نخواهید شد و آن عبارت است از: كتاب خدا و عترتم».<BR/> از این سخن پیامبر چنین نتیجه مى‏گیریم: <BR/> 1. گرانبها بودن اهل بیت‏<BR/> ابن حجر مكى مى‏نویسد: «رسول خدا قرآن و عترت را ثَقَلین نامید».<BR/> ثَقَل هر چیز گرانبها و پر ارج را گویند و كتاب و عترت این گونه‏اند زیرا هر یك از آن دو گنجینه علوم لدنى و اسرار و حكمت‏هاى الهى‏اند. از این رو پیامبر به آن دو فراخوانده و سفارش نموده است2. <BR/> 2. عصمت و حجیت اهل بیت‏<BR/> قرار دادن قرآن و اهل بیت در كنار یكدیگر و تأكید بر لزوم پیروى و انفكاك‏ناپذیرى آن دو آشكارا بر عصمت اهل بیت دلالت دارد؛ چرا كه قرآن كتاب معصوم خداست و ابتلا به هر گناه و آلودگى انفكاك و جدایى از قرآن مى‏باشد و هماهنگى و انطباق كامل با كتاب معصوم الهى مساوى با عصمت است.<BR/> استاد توفیق ابو اعلم نویسنده و دانشمند مصرى مى‏نویسد: «پیامبر(صلى‏الله‏علیه‏وآله) اهل بیت خود را به كتاب عزیز خداوند مقرون ساخته است. كتابى كه هرگز در او باطل نفوذ نخواهد كرد و هرگز از یكدیگر جدا نخواهند شد. واضح است كه صدور هر نوع مخالفت با احكام دین افتراق و جدایى از قرآن محسوب مى‏گردد، در حالى كه پیامبر خبر از عدم جدایى این دو داده است. از همین‏رو حدیث دلالتى آشكار بر عصمت اهل بیت دارد و پیامبر كه این حدیث را در مواقف بسیارى ذكر كرده در پى این هدف است كه امت خود را صیانت كرده و آنان را سفارش به استقامت بر تمسك به این دو نموده تا در امور مختلف اعم از اعتقادات و فروع به ضلالت و گمراهى گرفتار نشوند»3.<BR/> آیةاللَّه مكارم شیرازى نیز بر آن است كه: «اهل بیت معصومند زیرا جدایى‏ناپذیر بودن آنها از قرآن از یك سو و لزوم پیروى بى‏قید و شرط از آنان از سوى دیگر، دلیل روشنى بر معصوم بودن آنها از خطا و اشتباه و گناه است. چرا كه اگر آنها گناه یا خطایى داشتند از قرآن جدا مى‏شدند و پیروى از آنان مسلمانان را از ضلالت و گمراهى بیمه نمى‏كرد و این كه مى‏فرماید با پیروى از آنان در برابر گمراهى‏ها مصونیت دارید دلیل روشنى بر عصمت آنهاست»4. <BR/> 3. پایندگى تا قیامت‏<BR/> جدایى‏ناپذیرى تا حوض كوثر نشانگر این است كه پیامبر در صدد تعیین یك استراتژى جاودانه و دائمى براى امت بوده و نشانگر آن است كه همواره هادیان و پیشوایانى از اهل بیت در میان وجود دارند.<BR/> ابن حجر آورده است: «این حدیث نشانگر وجود كسانى از اهل بیت همراه قرآن است كه همچون قرآن شایستگى تمسك و پیروى تا قیامت را دارا باشند»5.<BR/> آیةاللَّه مكارم شیرازى نیز مى‏نویسد:<BR/> «این به خوبى نشان مى‏دهد كه در تمام طول تاریخ اسلام فردى از اهل‏بیت وجود دارد و همان گونه كه قرآن همیشه چراغ هدایت است آنها نیز همیشه چراغ هدایتند. پس باید كاوش كنیم و در هر عصر و زمان آنها را پیدا كنیم»6. <BR/> 4. لزوم پیروى از هر دو<BR/> این كه پیامبر فرمود تا به آن دو چنگ زنید گمراه نخواهید شد و برخى از دیگر تعابیر آن حضرت لزوم پیروى از هر دو را نمایان ساخته و هر حركت و شعارى كه به گسست آن دو انجامد را انحرافى و ضلالت بار معرفى مى‏كند.<BR/> علامه مناوى مى‏گوید: «در این حدیث اشاره بلكه تصریح به این است كه قرآن و عترت دو قلویى را مى‏مانند كه رسول خدا آن دو را پس از خود معرفى فرموده و از امت خواسته است كه به خوبى با آن دو برخورد نموده و آنها را بر خود مقدم دارند و در دین خود به آنها چنگ زنند»7.<BR/> 5. كیستى اهل بیت‏<BR/> پیامبر در مواقع مختلف اهل بیت و امامان ایشان را معرفى كرده‏اند عمرخطاب از پیامبر پرسید: آیا باید به همه اهل بیت تمسك كنیم؟<BR/> پیامبر فرمود: «خیر، بلكه به اوصیاى اهل بیتم، اول آنها برادر و وزیر و وارث و خلیفه‏ام در میان امت و آن كسى كه ولى هر مؤمنى است (امام على‏(علیه‏السلام))، پس از او فرزندم حسن و بعد از او فرزندم حسین است، آنگاه نه نفر از فرزندان حسین یكى پس از دیگرى»8.<BR/> بنابراین حدیث فوق به خوبى ولایت و لزوم تبعیت از اهل‏بیت‏(علیهم‏السلام) و در رأس آنان امیرمؤمنان‏(علیه‏السلام) را اثبات و آنان را براى همیشه بزرگترین مرجع دینى در كنار قرآن و همسنگ و همسوى و همراه آن معرفى مى‏كند.

---

منبع :پرسمان/معارف