خون بهاى خدا

معناى «ثارالله» چیست؟ آیا اطلاق این كلمه به امام حسین (علیه‌السلام) ، ریشه قرآنى و روایى دارد؟

«ثار» از ریشه «ثَأر» و «ثُؤرة» به معناى انتقام و خونخواهى و نیز به معناى خون آمده است.براى «ثارالله» معانى و وجوه مختلفى ذكر شده كه هر یك تفسیر خاص خود را مى‌طلبد. در مجموع به این معنا است كه: خداوند، ولىّ دم آن حضرت است و خود او خون آن بزرگوار را از دشمنانش طلب مى‌كند؛ چرا كه ریختن خون سیدالشهدا در كربلا، تجاوز به حریم و حرمت الهى و طرف شدن با خداوند است. به طور كلى از آن جهت كه اهل بیت (علیهم‌السلام) «آل الله» هستند، شهادت این امامان، ریخته شدن خونِ متعلق به خداوند است.

اگر چه این واژه در قرآن نیامده است؛ لیكن مى‌توان آن را با آیات قرآنى این گونه توجیه نمود. خداوند مى‌فرماید: «مَن قُتِلَ مَظْلُومًا فَقَدْ جَعَلْنا لِوَلِیِّهِ سُلْطَنًا» ؛ «آن كس كه مظلوم كشته شده، براى ولى‌اش سلطه (و حق قصاص) قرار دادیم.» هر كسى (صرف نظر از مسلك و مذهبش)، اگر مظلومانه كشته شود، اولیاى دم او، حق خون‌خواهى دارند و از آنجا كه اهل بیت (علیهم‌السلام) ـ به ویژه امام حسین (علیه‌السلام) ـ مظلومانه و در راه ایمان و حق و خداوند كشته شده‌اند و جان به جان آفرین تسلیم كرده‌اند، در واقع «ولىّ دم» و خونخواه آنان، خود خداوند است . بنابراین «ثارالله» به این معنا است كه خون بهاى امام حسین (علیه‌السلام) ، متعلق به خدا است و او كسى است كه خون بهاى امام حسین (علیه‌السلام) را خواهد گرفت. این واژه حاكى از شدت همبستگى و پیوند سیدالشهدا (علیه‌السلام) با خداوند است كه شهادتش همچون ریخته شدن خونى از قبیله خدا مى‌ماند كه جز با انتقام‌گیرى و خون‌خواهى خدا، تقاص نخواهد شد.
اگر «ثار» به معناى خون باشد، قطعا مراد از «ثارالله» معناى حقیقى نیست؛ بلكه یك نوع تشبیه، كنایه و مجاز است. چون مسلّم است كه خدا موجودى مادى نیست تا داراى جسم و خون باشد؛ پس این تعبیر از باب تشبیه معقول به محسوس است؛ یعنى، همان گونه كه نقش خون در بدن آدمى نقش حیاتى است، وجود مقدس امام حسین (علیه‌السلام) نسبت به دین خدا چنین نقشى دارد و احیاى اسلام با نهضت عاشورا بوده است . شاید بتوان در این باره با نگاه عرفانى مستند به روایات نیز به نتیجه‌اى نورانى دست یافت. از امام على (علیه‌السلام) نیز به «اسدالله الغالب» و «یدالله» تعبیر شده است و در حدیث «قرب نوافل» از پیامبر صلى‌الله‌علیه‌و‌آله روایت شده است كه خداوند فرمود:
«ما تحبب الى عبدى بشى‌ء احب الىّ مما افترضته علیه و انه لیتحبب الىّ بالنافله حتى احبه فاذا احببته كنت سمعه الذى یسمع به و بصره الذى یبصر به و لسانه الذى ینطق به و یده التى یبطش بها و رجله التى یمشى بها اذا دعانى احببته و اذا سألتنى اعطیته»«بنده من به چیزى دوست داشتنى تر از واجبات، نزد من اظهار دوستى نمى‌كند و همانا او با نوافل نیز به سوى من اظهار دوستى مى‌كند. آن گاه كه او را دوست بدارم گوش او مى‌شوم كه با آن مى‌شنود و دیده او مى‌شوم كه با آن مى‌بیند و زبان او مى‌شوم كه با آن سخن مى‌گوید و دست او مى‌شوم كه با آن ضربه مى‌زند و پاى او مى‌شوم كه با آن راه مى‌رود. اگر به درگاه من دعا كند، او را دوست خواهم داشت و اگر از من درخواست كند به او عطا مى كنم» . از این روایت به خوبى آشكار مى‌شود كه اولیاى خداوند، «خلیفه» او بر روى زمین و مظهر افعال الهى‌اند. خداوند جسم نیست، اما آنچه را كه اراده مى‌كند انجام بدهد، از طریق دست اولیاى خود به ظهور مى‌رساند و كمكى را كه مى‌خواهد به سوى بنده‌اى بفرستد، با پاى اولیاى خود مى‌رساند. و خونى را كه مى‌خواهد از سوى خود براى احیاى دین خودش ریخته شود، از طریق شهادت اولیاى خودش ظاهر مى‌سازد. از این رو همان طور كه دست امام على (علیه‌السلام) دست قدرت خدا و «یدالله» است؛ خون امام حسین (علیه‌السلام) نیز خون خدا و «ثارالله» است .
این دلایل بسیار از این رو در زیارت عاشورا مى‌خوانیم: «السَّلامُ عَلَیْكَ یا ثارَ اللّهِ وَ ابْنَ ثارِهِ وَ الوِتْرَ المَوْتُورِ»؛ «سلام بر تو اى خون خدا و فرزند خون او! سلام بر تو اى یگانه دوران!» همان گونه كه مرحوم ابن قولویه در زیارت هفدهم و بیست و سوم امام حسین (علیه‌السلام) این فقره را نقل مى‌كند: «وَ اِنَّكَ ثارُ اللّهِ فِى الأَرضِ وَ الدَّمُ الَّذى لا یُدرِكُ تَرَتَهُ أَحَدٌ مِن أَهلِ الأَرضِ وَ لا یُدرِكُهُ اِلاَّ اللّهُ وَحدَهُ». همان گونه كه نقش خون در بدن آدمى نقش حیاتى است و بود و نبودش، مرگ و زندگى او را رقم مى‌زند، وجود مقدّس امام على و امام حسین (علیه‌السلام) نزد خدا و در دین او چنین نقشى دارند كه اگر آن حضرت نبود، اسلام نبود و اگر حسین (علیه‌السلام) نبود، اسلام و تشیّع نبود . آرى! تا یاد و نام سیّدالشّهدا (علیه‌السلام) زنده و بر سر زبان‌ها است، تا عشق حسین (علیه‌السلام) در دل‌ها مى‌تپد، تا آتش محبت و ولایت او در قلوب انسان‌ها مشتعل است، تا فریاد «یا حسین» بر بلنداى آسمان‌ها و زمین طنین انداز است؛ نام و یاد خدا زنده و پایدار است؛ چون او همه هستى خود را در راه خدا انفاق و ایثار كرد، سیماى ننگین ریاكاران و تحریف‌گران زمان را آشكار نمود و نقاب از چهره زشت آنها برداشت و اسلام ناب نبوى و علوى را بر مردم نمایاند. خون او شرافت «ثارالله» را گرفت .