آثار ایمان

آثار ایمان به خدا ، در وهله اول و آثار عقیده به توحید ویكتا پرستی، در مرحله بعد، در زندگی بشر، بی شمار است كه در این مقال ما به پاره ای از آثار توحید می پردازیم. قبل از شروع ؛ به دومقدمه زیر، توجه كنید :
مقدمه 1 :
نكته اول : «ایمان»، تنها یك «كلمه» نیست، بلكه یك «باور قلبی» است. باوری كه به زندگی انسان «جهت» می‌دهد و در «چگونه زیستن» او نقشی مهمّ دارد و محور ارزش‌گذاری برای اندیشه‌ها و عملكردهای مردم است.
خداوند متعال نیز در قرآن كریم هرگاه ایمان را مطرح می‌‌سازد، به دنبال آن «عمل» را نیز بیان می‌‌دارد تا نمود عینی ایمان را در عمل گوشزد كند .بنابراین ایمان زبانی و یا اعتقاد صرف، ایمان نیست مگر آن‌كه به لوازم آن چیزی كه بدان معتقد شده‌ایم، ملتزم شویم و آثار آن را بپذیریم .
در نتیجه؛ درك فوائد ایمان، زمانی معنا پیدا كه انسان علاوه بر آنچه كه به زبان می آورد و باور قلبی دارد، به آنچه كه خداوند دستور داده نیز عمل نماید نه اینكه تنها به ایمان زبانی و یا باور قلبی اكتفا نموده و از طرفی نیز در انتظار چشیدن فوائد ایمان باشد .
نكته دوم : ایمان دارای مراتبی می باشد كه هر كسی بنا به اعتقاد و عملی كه انجام می دهد به این مراتب دست پیدا می كند . بنابراین ملاك شناختن فوائد ایمان به خدا ویكتا پرستی ؛ افراد و اشخاص نمی باشند چراكه چه بسا افرادی داعیه ایمان داشته باشند اما عملا در پائین ترین مراتب ایمان قرار گرفته و از ثمرات و فوائد ایمان ( كه در اینجا به برخی از آنها اشاره می كنیم ) كمترین بهره را در زندگی خود نبرده باشند .
مقدمه 2 :
توحید درجاتی دارد (همچون توحید ذاتی و صفاتی و افعالی و توحید در عبادت و...)
و توحید ذاتی یعنی شناختن ذات حق به وحدت ویگانگی، حال اگر كسی به چنین شناختی برسد می یابد كه:
- خدا اجزائی ندارد و لذا به هیچ موجودی نیازمند نیست و همه به او نیاز دارند، [1]
- او مبدء و خالق اشیاست [2]و موجودات همه از اویند و به او برمی گردند [3]
- پس در مرتبه وجود خدا ،موجودی نیست [4] و او با همه اشیاست و اشیاء با او نیستند [5]
- و خداوند از صفات مخلوقین منزه است [6]
اكنون درپاسخ به پرسش شما،یكتا پرستی وایمان به خدا نتایج بسیاری دارد كه بعضی از آن عبارتند از:
الف ) فوائد و آثار جسمی:
ایمان به خدا در زندگی انسان از مهمترین فوائد ایمان تضمین سلامت جسمانی یكی از مهمترین فوائد ایمان به خدا سلامتی جسمانی می باشد . چرا كه كسیكه به خداوند متعال ایمان دارد دستورات بسیار متعددی را كه برای سلامتی بندگان خود در زندگی روزمره بیان نموده عمل می نماید (7)

ب ) فوائد روحی و فكری ایمان به خدا در زندگی انسان:
تاثیری كه ایمان به خدا بر فكر و روح انسان می گذارد خود دارای فوائد متعددی می باشد كه بخشی از آنها شامل موارد ذیل می باشد .
1- آرامش روحی:
مراد از آرامش روحی مومن این نیست كه كسانیكه ایمان به خدا دارند با مشكلات مواجه نمی شوند و یا اینكه این افراد به راحتى همه گردنه هاى زندگى را به راحتى طى می كنند ؛ چراكه زندگى انسان همواره مملو از مشكلات، فراز و نشیب ها و موانع است. اما كسانیكه ایمان واقعی به خدا دارند علیرغم همه مشكلاتى كه سر راه آنها وجود دارد با آرامش كامل روحی بدون هیچ ترس و ناراحتی مشكلات را از سر راه خود برداشته و فراز و نشیب هاى زندگى را طى می كند تا به سر منزل مقصود برسند. و به همین دلیل چنین افرادی هرگز دچار بیماری‏های روحی و روانی كه معمولاً افراد بی ایمان گرفتار آن می‏شوند، نخواهند شد.
خداوند متعال در آیه 62 سوره بقره در خصوص آرامش ایمان آورندگان به خدا می فرماید : ... من ءامن باللَّه و الیوم الأخر ... و لا خوف علیهم و لا هم یحزنون.
كسانیكه ایمان به خدا و روز قیامت دارند ... هیچ ترس و ناراحتی بر آنها نیست . (8)
اما اینكه چه رابطه بین ایمان به خدا و آرامش انسان وجود دارد آن را باید در ویژگی مومنان جستجو نمود كه در اینجا فقط به چند مورد اكتفا می نمائیم .
اول اینكه : كسانیكه به خدا ایمان دارند ؛ او را به عنوان قدرتی بی منتها دوست و یاور خود می دانند كما اینكه خداوند متعال در آیه 257 سوره بقره وعده داده : الله ولی الذین آمنوا یخرجهم من الظلمات الی النور . خداوند یاور مومنان است و آنها را از تاریكی به روشنایی می برد .
دوم : كسانیكه به خدا ایمان دارند، بر او توكل می كنند زیرا قرآن، سوره طلاق/ 3 مى‏فرماید: وَ مَنْ یَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ هر كس بر خدا توكل كند، خدا او را كافى است .
سوم : كسانیكه به خدا ایمان دارند، نتایج امور را به او واگذار می كنند .
افرادیكه به خدا ایمان دارند با تكیه و اعتماد بر خداوند پس از انجام امور نتیجه كارشان را به او واگذار می كنند و اگر آن كار به نتیجه مطلوب نرسیده یقین دارند كه حتما خداوندیكه دوست و یاور آنها می باشد این مساله را به صلاح بنده وی نمی دانسته لذا از این جهت آرامش دارند كه اگر چه كارشان به نتیجه نرسیده اما ضرری متوجه آنها نشده چراكه حتما خداوند این امر را به صلاح فرد نمی دانسته.
چهارم : كسانیكه به خدا ایمان دارند، به قضای الهی راضی می باشند.
پنجم : كسانیكه به خدا ایمان دارند، در برابر امر خدا تسلیم می باشند .(9)
2- ایمان به خدا سطح خواسته های انسان را ارتقاع می دهد:
ایمان به خدا مقاصد و آرمانها و خواسته هایی از ما را كه به حكم طبیعت و غریزه بر محور فردیت و خودخواهی است از ما می گیرد و در عوض مقاصد و آرمانهایی به ما بر محور عشق ، و علاقه معنوی و روحانی به ما می دهد و در رسیدن انسان به مقاصد و آرمانها و در پیمودن راه بسوی آن مقاصد و اهداف مدد می دهد .
3- خوش بینى:
یكى ازاثار ایمان به خدا ، خوش بینى به جهان خلقت و هستى است. ایمان به تلقّى انسان از جهان شكل خاصى مى دهد، به این نحو كه آفرینش را هدفدار و هدف را خیر و تكامل و سعادت معرفى مى كند. طبعاً این طرز تلقّى از جهان دید انسان را نسبت به نظام كلى هستى و قوانین حاكم بر آن خوش بینانه مى سازد.
حالت فرد باایمان در كشور هستى، مانند حالت فردى است كه در كشورى زندگى مى كند كه قوانین و دستورهاى حكومتى آن كشور را صحیح و عادلانه مى داند، به حسن نیت گردانندگان اصلى كشور نیز ایمان دارد و قهراً زمینه ترقّى و تعالى را براى خودش و همه افراد دیگر فراهم مى بیند و معتقد است: تنها چیزى كه ممكن است موجب عقب ماندگى او بشود تنبلى و بى تجربگى خود او و انسان هایى مانند اوست كه مانند او مكلف و مسؤولند. از نظر چنین شخصى، مسؤول عقب ماندگى او خودش است، نه تشكیلات كشور و هر نقصى وجود دارد از آنجاست كه او و امثال او وظیفه و مسؤولیت خویش را انجام نداده اند. این اندیشه طبعاً او را با خوش بینى و امیدوارى به حركت و جنبش وا مى دارد و براى غلبه بر مشكلات، از هیچ تلاشى فروگذار نیست.
اما یك فرد بى ایمان در كشور هستى، مانند فردى است كه در كشورى زندگى مى كند كه قوانین كشور را فاسد و ظالمانه مى داند و چاره اى جز پیروى ندارد. درون چنین فردى همواره پر از عقده، كینه و اضطراب است. او هرگز به فكر اصلاح خودش نمى افتد. چنین كسى هرگز از جهان لذت نمى برد و جهان براى او همواره مانند یك زندان هولناك است و سبب بروز اضطراب در وجود او مى شود. قرآن كریم مى فرماید: «و مَن اَعرض عَن ذكری فاِنَّ له معیشةً ضنك» ( هركس از توجه و یاد من رو برگرداند، زندگى سخت و پر از فشارى خواهد داشت. آرى، ایمان است كه زندگى و شرایط سخت و پر پیچ و خم آن ر در درون جان ما و براى ما آسان مى كند و مانع فشار عوامل روحى و اضطراب آور مى شود.
4- امیدوارى:
فرد با ایمان با ابزار خوش بینى و در پرتو روشن دلى، به نتیه مطلوب تلاش هاى خود امیدوار است. در منطق فرد باایمان، جهان نسبت به تلاش هاى او بى طرف و بى تفاوت نیست، بلكه دستگاه آفرینش حامى افرادى است كه در راه حق و حقیقت و درستى و عدالت و خیرخواهى تلاش مى كنند: «ان تَنصُروا اللّهَ یَنصُركُم» (محمد: 7); اگر خدا را یارى كنید (در راه حق گام بردارید) خداوند شما را یارى مى كند. اجر و پاداش نیكوكاران هرگز هدر نمى رود: «اِنَّ اللّهَ لا یُضیعُ اَجرَ المُحسنین» (توبه: 90); فرد با ایمان به كمك خداوند امیدوار است و در بحران هاى زندگى و براى دست یابى به اهدافش دست یارى به سوى خدا دراز مى كند و این امید به خدا مانع از ابتلا به اضطراب مى شود.
5- اطمینان خاطر:
از دیگر فوائد ایمان به خدا اطمینان خاطر است. انسان فطرتا جویای سعادت خویش است و از تصور رسیدن به سعادت غرق در مسرت می گردد و از فكر یك آینده شوم و مقرون به محرومیت لرزه بر اندامش می افتد و سخت دچار دلهره و اضطراب می گردد. آنچه مایه سعادت انسان می شود دو چیز است: 1- تلاش 2- اطمینان به شرایط محیط. موفقیت یك دانش آموز معلول دو چیز است: 1- سعی و تلاش خودش 2- مساعدت و آمادگی محیط. در مورد مدرسه و تشویق و ترغیب و تقدیر اولیاء مدرسه، یك دانش آموز پرتلاش و كوشا اگر به محیطی كه در آنجا درس می خواند و معلمی كه آخر سال نمره می دهد اعتماد نداشته باشد و نگران یك رفتار غیر عادلانه باشد، در تمام ایام سال دلهره و اضطراب سراپای وجودش را می گیرد. ایمان مذهبی به حكم اینكه به انسان به یك انسانی كه یك طرف معامله است نسبت به جهان كه طرف دیگر معامله است، اعتماد و اطمینان می بخشد، دلهره و نگرانی نسبت به رفتار جهان را در برابر انسان زایل می سازد و به جای آن به او آرامش خاطر می دهد.
6- هدف دار شدن زندگی و نجات از پوچی:
یكی دیگر از آثار پربركت ایمان به خدا هدفمند بودن در كارهاست. زیرا مؤمن می‌داند كه به خودی خود به وجود نیامده و خداوندی حكیم او را به صحنه گیتی آورده و برای هدف بس بزرگی كه همانا عبودیت و بندگی پروردگار و جانشینی او در زمین است، خلق شده است و می‌داند كه باید از رفتار و گفتارش حساب بكشد،‌ قبل از اینكه روز حساب فرا برسد و می‌داند كه باید كار كند تا زندگی كند نه اینكه زندگی كند تا كار كند. چون حساب و كتاب در راه است و روزی از خرد و درشت و كوچك و بزرگ پرسیده می‌شود،‌ لذا باید در تمام مراحل زندگی مواظب باشد و كاری نكند كه فردای بدون بازگشت در حضور پروردگار شرمنده باشد.
7- احساس عزت و غلبه:
كسى كه دلش با حق تعالى پیوند خورده است، ممكن نیست كه ترس و بیم داشته باشد.چراكه او با همه كاره عالم سروكار دارد، پس، از چه بترسد؟ مؤمن همیشه خود را غالب مى‏داند، چون با موجودى پیوند دارد كه همه عوالم وجود مسخر او هستند. درآیات قرآن صفت «عزت» اختصاصا براى مؤمن به كار رفته است. عزت حالتى است براى روح كه خویش را غالب مى‏بیند. چه كسى مى‏ترسد؟ آنكه خود را مغلوب مى‏نگرد. آنگاه كه از جنود نفس كه دشمنان درونى‏اند شكست خورد، از همه موجودات بیرونى نیز مى‏ترسد.
امام صادق (ع) در این زمینه فرموده‏اند: ان المؤمن من یخافه كل شى‏ء. و ذلك انه عزیز فى دین الله. و لا یخاف من شى‏ء و هو علامة كل مؤمن. (بحار الأنوار ج‏64 ص 305 ) همانا همه موجودات از مؤمن مى‏ترسند، زیرا كه او به دین عزت یافته است ( یعنى محكوم هواهاى نفسانى نیست ) و از چیزى نمى‏هراسد و این نشانه هر مؤمنى است. این اثر ایمانى موجب مى‏شود كه اهل دنیا در تاریخ همواره از اولیاى الهى در اضطراب و رعب باشند( آثار فردى و اجتماعى ایمان -أیت الله مجتبى تهرانى)
8- وقت شناسی ونظم:
از دیگر فوائد ایمان به خدا این است كه انسان را وقت شناس و منظم می نماید كسانیكه به خدا ایمان داردند ازاوقات خویش درراه بهتر عبادت كردن خداوند واستفاده ی بیشتراز لحظات زندگی وسرعت گرفتن درانجام اعمال صالح بهره می برند به همین دلیل درنظم بخشیدن به زندگی خود بسیار كوشا هستند . ازهیچ دقیقه ای درراه رسیدن به اهداف عالی خود صرف نظر نمی كنند وبه برنامه ریزی برای ساعات خویش اهتمام می ورزند . امیرالمؤمنین علیه السلام دروصایای آخرین خود ، ابتدا همه مردم را به تقوای الهی وپس از آن به نظم درامورشان توصیه می كنند واین اهمیت منظم بودن را می رساند .
همچنین علی علیه السلام درحكمت 382 (نهج البلاغه فیض الاسلام ) درتوصیف مؤمنین می فرمایند: للمؤمنین ثلاث ساعات : فساعة یناجی منها ربه وساعة یرم معاشه وساعة یخلی بین نفسه وبین لذتها فیما یحل ویجمل مؤمن سه ساعت دارد : ساعتی كه درآن با پروردگارش راز ونیازمی نماید وساعتی كه درآن معاش خود را اصلاح می كند وساعتی كه بین خویش وبین لذتی كه حلال ونیكوست ،آزاد گذارد.
9- نترسیدن از غیر خدا:
از آنجا كه انسان مؤمن به واسطه ایمان، با خداوندی كه همه امكانات و قدرت‏ها در اختیار اوست پیوند می‏یابد، از هیچ موجودی به غیر از خدا نمی ترسد و به عكس تمامی موجودات در مقابل او كرنش می كنند در روایتى دیگر، همین مضمون با تعبیرى دیگر آمده است. امام صادق (ع)فرمودند: إِنَّ الْمُؤْمِنَ یَخْشَعُ لَهُ كُلُّ شَیْ‏ءٍ حَتَّى هَوَامُّ الْأَرْضِ وَ سِبَاعُهَا وَ طَیْرُ السَّمَاء همانا همه موجودات در برابر مؤمن فروتن هستند حتى درندگان و پرندگان. (بحار الأنوار ج‏64ص 71 )
10- تاثیر در دیدگاه و نگرش در تمامی ابعاد زندگی:
كسی كه به خدا ایمان دارد همه چیز را در این دنیا خلاصه نمی كند بلكه علاوه بر این دنیا به دنیایی فراتر از جهان هستی نیز اعتقاد دارد تمامی اعمال و رفتار خود را بر همین اساس تنظیم می نماید به عنوان نمونه قیافة مرگ در چشم فرد با ایمان با آنچه در چشم فرد بى ایمان مى نماید، عوض مى شود. از نظر چنین فردى دیگر مرگ، نیستى و فنا نیست انتقال از دنیایى فانى و گذرا به دنیایى باقى و پایدار، و از جهانى كوچكتر به جهانى بزرگتر است مرگ منتقل شدن از جهان عمل و كشت است به جهان نتیجه و محصول. از این رو چنین فردى نگرانیهاى خویش را از مرگ، با كوشش در كارهاى نیك كه در زبان دین «عمل صالح» نامیده مى شود برطرف مى سازد.
11- ایجاد سلامت روانی و رفع ناراحتی های روح و روان:
زندگی بشر خواه ناخواه، همچنانكه خوشیها، شیرینی ها، به دست آوردنی ها و كامیابی ها دارد، رنج ها، مشكلات، شكست ها، تلخی ها و ناكامی هایی هم دارد كه بسیاری از آنها قابل پیشگیری یا برطرف كردن است.بدیهی است كه بشر موظف است با طبیعت پنجه نرم كند و تلخی ها را به شیرینی تبدیل نماید.اما پاره ای از حوادث جهان قابل پیشگیری و یا برطرف ساختن نیست، مثلا پیری.انسان خواه ناخواه به سوی پیری گام برمی دارد و چراغ عمرش رو به خاموشی می رود. به علاوه اندیشه مرگ و نیستی نیز خود به نوعی، انسان را رنج می دهد.ایمان به خدا در انسان تلخی ها را شیرین می گرداند. انسان با ایمان می داند هر چیزی در جهان حساب معینی دارد و اگر عكس العملش در برابر تلخی ها به نحو مطلوب باشد، اگر هم خود این شكست ها غیرقابل جبران باشد، به نحوی دیگر از طرف خداوند متعال جبران می شود.پیری به حكم اینكه پایان كار نیست و به علاوه یك فرد باایمان، همواره فراغت خویش را با عبادت و انس با ذكر خدا پر می كند، مطبوع و دوست داشتنی می گردد.
از نظر فرد مومن، مرگ، نیستی و فنا نیست بلكه انتقال از دنیایی فانی و گذر به دنیایی باقی و پایدار و از جهانی كوچكتر به جهانی بزرگتر است، مرگ منتقل شدن از جهان عمل و كشت است به جهان نتیجه و محصول. از این رو چنین فردی نگرانی های خویش را از مرگ، با كوشش در كارهای نیك كه در زبان دین، “عمل صالح” نامیده می شود، برطرف می سازد.
از نظر روانشناسان مسلم و قطعی است كه اكثر بیماری های روانی كه ناشی از ناراحتی های روحی و تلخی های زندگی است، در میان افراد غیرمذهبی دیده می شود.افراد مذهبی به هر نسبت كه ایمان قوی و محكم داشته باشند، از این بیماری ها مطلوبترند از این رو یكی از عوارض زندگی عصر ما كه در اثر ضعف ایمانهای مذهبی پدیدآورده است، افزایش بیماری ها و ناراحتی های روانی و عصبی است.
12- ایجاد صبر و بردباری در برابر مشكلات:
ایمان به خدا در انسان نیروى مقاومت مى‏آفریند و تلخیها را شیرین مى‏گرداند. شكیبائى میوه یقین است، چه هر كه را یقین بعدل حق تعالى باشد داند كه بازاى هر مصیبتى و بلائى عوض و ثوابى باشد كه هر عاقلى كه آنها را با هم سنجد راضى شود بآن مصیبت از براى رسیدن بآن ثواب، و داند كه صبر ثواب او را مضاعف گرداند و جزع باعث نقص آن یا حبط آن گردد و با وجود علم باین امور البتّه صبر را اختیار خواهد كرد و راه جزع بخود نخواهد داد. حضرت علیه السلام درحكمت 109 بالاترین صفات یك مؤمن را حیا وصبر او می دانند ومی فرمایند : ولا ایمان كالحیاءوالصبر هیچ ایمانی مانند شرم وشكیبایی نیست (زیرا باین دو ایمان كامل می گردد) حضرت علیه السلام درحدیث شریفی می فرمایند : الصبر رأس الایمان. صبر به منزله سربرای پیكرایمان است. همچنین مشاهده كردیم كه حضرت علیه السلام ، اولین پایه ی ایمان را صبر برشمرده اند واین به دلیل اهمیت فوق العاده ی صبر است .آنچنانكه ایمان بدون صبرهیچ فایده ای ندارد، پس می توان گفت اساسی ترین وپرفضیلت ترین صفت مؤمنین، صبرآنها است .
13- ایمان آرزو را تولید می‌كند:
آرزو محصول ایمان است این ایماندار است كه از همه مردم خواسته‌هایش بیشتر و از مژده دادن و به فال نیك گرفتن بلندنظرتر است و از همه مردم از ناامیدی ‌و به فال بد گرفتن دورتر است. زیرا معنی ایمان باور داشتن به نیروی بالاتر است كه نظام هستی را تدبیر می‌كند و هیچ چیزی از او پنهان نیست و هیچ نیرویی او را عاجز و ناتوان نخواهد كرد، قدرتش در حصر نیاید و رحمتش تمام شدنی نیست. زیرا خداوندی قادر و مهر ورز است كه بی باوران را سخت مجازات می‌كند و شب و روز، توبه گناه كاران را پذیراست.
14- راحتی وجدان:
كسی كه به خدا ایمان دارد ؛ به خاطر خدا و از ترس عاقبت وخیم نافرمانی و گناه، سنجیده عمل می‌كند و كاری نمی‌كند كه خدا و خلق خدا را از خود برنجاند و هر كاری كه می‌كند، به خاطر خدا و هر كاری كه نمی‌كند باز به خاطر خداست و بایدها و نبایدها را از دین و فرمان خدا و رسول می‌گیرد. به همین خاطر دارای وجدانی آسوده و راحت است.

ج : فوائد مادی
یكی از مهمترین فوائد مادی ایمان به خدا این است كه ایمان مایه نزول بركات می باشد .
بشر همواره در برنامه‏ریزی‏های خود برای برطرف كردن مشكلاتی نظیر فقر و كمبودها، به عوامل و ریشه‏های طبیعی آنها بیشتر توجه و برای آنها برنامه‏هایی پیش‏بینی می‏كند. اما قرآن كریم در كنار عوامل طبیعی، افق بالاتری در مقابل شر می‏گشاید و از علل برتر دیگری یاد می‏كند كه نمی‏توان با علم و تجربه هرگز به آن رسید. بر اساس مضمون این آیات، یكی از راه‏های مهم برخورداری از بركات الهی، ایمان به خداوند است.
در سوره اعراف می‏خوانیم: «چنانچه مردم شهر و دیار ایمان آورده و به تقوا و پرهیزكاری روی آورده بودند، قطعا بركاتی از آسمان و زمین برایشان می‏گشودیم» و در مورد اهل كتاب هم می‏ فرماید: «اگر آنان به تورات و انجیل و آنچه از سوی پروردگارشان به سوی ایشان نازل شده عمل می‏كردند، قطعا از بالای سرشان (بركات آسمانی) و از زیر پاهایشان (بركات زمینی )برخوردار می‏ شدند».در مقابل این آیات، فراموشی یاد خدا عامل گرفتاری به سختی‏ها است. چنانچه در آیه‏ای چنین آمده است: «هر كس از یاد من روی گردان شود، زندگی سختی خواهد داشت».

د : فوائد معنوی :
1- گرایش به اخلاق
استحكام بنیان زندگی فردی ، خانوادگی و اجتماعی در گرو پایبندی به اخلاق می باشد اما همین اخلاق در گرو ایمان به خدا می باشد و بر اساس آموزه‏های دینی، كسانی كه ایمان بالاتری دارند، در عرصه تلاش برای كسب فضیلت‏های اخلاقی و محو رذیلت‏های اخلاقی، با انگیزه‏تر و جدی ‏تر هستند. و مهم‏ترین واساسی‏ترین ضامن دوام اخلاق ، ایمان است. در جوامع فاقد ایمان به مبدأ ومعاد، مفاسد اخلاقی فراوان است؛ چون غرایز انسانی در آنجا رهاست و انسان‏ها تسلیم خواست‏های نفسانی خود می‏شوند. به تعبیر قرآن، در این سرزمین‏ها مردم هوای نفس‏شان را معبود خود می‏دانند و به دستورهای آن عمل می‏كنند
2- لذت معنوى
یكى دیگر از آثار ایمان به خدا ، برخوردارى بیش تر از یك سلسله لذت هاست كه «لذت معنوى» نامیده مى شود. انسان دوگونه لذت دارد: یك نوع لذت هایى است كه به یكى از حواس انسان تعلّق دارد و در اثر برقرارى ارتباط میان یك عضو با جهان خارج حاصل مى شود; مانند لذتى كه چشم از دیدن و گوش از راه شنیدن و دهان از راه چشیدن و لامسه از راه تماس مى برد. نوع دیگر لذت هایى است كه با عمق روح و جان آدمى مربوط است و به هیچ عضو خاصى مربوط نیست و تحت تأثیر برقرارى رابطه با یك ماده بیرونى حاصل نمى شود; مانند لذتى كه انسان از احسان و خدمت، یا از محبوبیت و احترام، و یا از موفقیت خود یا موفقیت فرزند خود مى برد كه نه به عضو خاصى تعلّق دارد و نه تحت تأثیر مستقیم یك عامل مادى خارجى است.
لذات معنوى از لذات مادى، هم قوى ترند و هم پایدارتر. لذت عبادت و پرستش خدا براى كسانى كه قدر آن را مى دانند از این گونه لذات است. عابدان عارف، كه عبادتشان همراه با حضور و خضوع و استغراق است، بالاترین لذت ها را از عبادت مى برند.
در زبان دین، از «طعم ایمان» و «حلاوت ایمان» یاد شده است. ایمان حلاوتى دارد فوق همه حلاوت ها، لذّت معنوى آن گاه مضاعف مى شود كه كارهایى از قبیل كسب علم، احسان، خدمت، موفقیت و پیروى از حس دینى ناشى گردد و براى خدا انجام شود و در قلمرو «عبادت» قرار گیرد.
3- داشتن تكیه گاه محكم:
از دیگر آثار ایمان به خدا آن است كه انسان با ایمان به خدا به « عروه الوثقی» یا همان ریسمان الهی چنگ می زند و خود را از تمامی مهلكه های دنیوی و خروی می تواند نجات دهد .
خداوند متعال در خصوص كسانیكه به خدا ایمان آورده اند می فرماید : لا إِكْراهَ فِی الدِّینِ قَدْ تَبَیَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَیِّ فَمَنْ یَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَ یُؤْمِنْ بِاللَّهِ فقد استَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقى‏ لاَ انْفِصامَ لَها وَ اللَّهُ سَمیعٌ عَلیمٌ (البقرة : 256)در قبول دین، اكراهى نیست. (زیرا) راه درست از راه انحرافى، روشن شده است. بنا بر این، كسى كه به طاغوت‏( بت و شیطان، و هر موجود طغیانگر) كافر شود و به خدا ایمان آورد، به دستگیره محكمى چنگ زده است، كه گسستن براى آن نیست. و خداوند، شنوا و داناست.
4- نشاط معنوی
از دیگر فایده های ایمان به خدا این است كه كسانی كه در مرتبه بالای ایمان به خدا قرار بگیرند دارای چنان نشاط معنوی می شوند كه هیچ لذتی نمی تواند جایگزین آن گردد و این مرتبه ای است كه بندگان الهی وفرشتگان مقرب وقتی به ایمان دست می یابند شیفته ی آن گشته واسیرش می گردند بطوریكه دیگر هیچ سستی وكاهلی درآنها راه پیدا نكرده و آنها همیشه به عبادت خداوند مشغول می شوند . ایمان هرگونه كسالت وتنبلی را از انسان دور می سازد .
درخطبه ی شریف 90 درقسمت مربوط به صفات ملائك می خوانیم :فهم اسراءایمان ، لم یفكهم من رقبته زیغ ولا عدول ولا ونی ولا فتور » فرشتگان اسیر وگرفتار ایمان هستند (بطوریكه ممكن نیست از آن دست كشیده وبرخلاف امر وفرمان الهی رفتار كنند) میل وعدول از حق وسستی وكاهلی ( در عبادت)آنها را از ایمان جدا ننموده است .
5- وسعت میدان دید ومعرفت:
ایمان سبب معرفت به خداوند متعال می گردد هرچه ایمان برتر وكاملتر باشد ، معرفت الهی درعمق جان بیشتر نفوذ خواهد نمود وخداوند آشكارتر وواضح تر خواهد گشت تا آنجا كه با چشم دل می توان خدا را دید وعالمانه به ذلت وجودش او را عبادت كرد .حضرت علیه السلام دربیان صفات ملائك ایمان به خداوند را باعث معرفت عمیق آنها دانسته است وفرموده : « ووصلت حقائق الایمان بینهم وبین معرفته » حقائق ایمان بین ایشان و معرفت و شناسایی پروردگار،وسیله گردیده است(نیكویی عقاید سبب شده تا حق تعالی را شناخته و پرستش نمایند)
مولای متقیان علی علیه السلام خود نمونه ای بارز برای مومنین و الگویی برای معرفت ایشان هستند. آن حضرت در جواب دعلب یمانی كه از ایشان پرسیده بود آیا پروردگار خود را دیده ای؟ فرمودند: آیا چیزی را كه نبینم می پرستم؟ و دوباره در جواب سوال او كه پرسید چگونه او را می بینی؟ فرمودند: دیده ها هرگز او را آشكار نمی بینند اما دلها با ایمان درست او را درمی یابند.
6- رحمت خدا
ایمان به آخرت، زمینه برخوردارى از رحمت الهى می گردد خداوند متعال در این باره می فرماید : و من الأعراب من یؤمن باللَّه و الیوم الأخر ... سیدخلهم اللّه فى رحمته إنّ اللّه غفور رّحیم. ( توبه / 99)
گروهى(دیگر) از عربهاى بادیه‏نشین، به خدا و روز رستاخیز ایمان دارند؛ و آنچه را انفاق مى‏كنند، مایه تقرّب به خدا، و دعاى پیامبر مى‏دانند؛ آگاه باشید اینها مایه تقرّب آنهاست! خداوند بزودى آنان را در رحمت خود وارد خواهد ساخت؛ به یقین، خداوند آمرزنده و مهربان است!
7- رستگارى‏
ایمان به خدا ، زمینه رستگارى می باشد. در سوره مجادله آیه 22 آمده است : لاتجد قوما یؤمنون باللَّه و الیوم الأخر یوادّون من حادّ اللَّه و رسوله ... أولئك حزب اللَّه ألا إنّ حزب اللَّه هم المفلحون ....
هیچ قومى را كه ایمان به خدا و روز رستاخیز دارند نمى‏یابى كه با دشمنان خدا و رسولش دوستى كنند، ....؛ آنها«حزب اللَّه»اند؛ بدانید«حزب اللَّه» پیروزان و رستگارانند.
8- قبول موعظه‏
از دیگر فوائد ایمان به خدا آن است كه كسی كه به او ایمان دارد ، زمینه پذیرش مواعظ در او فراهم می باشد . خداوند متعال می فرماید : .... ذلك یوعظ به من كان منكم یؤمن باللَّه و الیوم الأخر .... ( بقره / 232)
..... این دستورى است كه تنها افرادى از شما، كه ایمان به خدا و روز قیامت دارند، از آن، پند مى‏گیرند(و به آن، عمل مى‏كنند). .... (232)
9- رسیدن به مقام رضا و خشنودی از خدا:
از دیگر فایده های معنوی ایمان به خدا رسیدن به مقام رضا ( خشنودی از خدا ) می باشد. در سوره مجادله آیه 22 آمده است لاتجد قوما یؤمنون باللَّه و الیوم الأخر یوادّون من حادّ اللَّه و رسوله ... رضى اللَّه عنهم و رضوا عنه ....هیچ قومى را كه ایمان به خدا و روز رستاخیز دارند نمى‏یابى كه با دشمنان خدا و رسولش دوستى كنند، ؛ خدا از آنها خشنود است، و آنان نیز از خدا خشنودند؛ ....

و : فوائد اجتماعی ایمان به خدا:
قبل از بیان فوائد اجتماعی ایمان به خدا باید این نكته را متذكر شویم كه برای درك صحیح از فوائد اجتماعی ایمان زاویه دید ما از حوزه فردی به حوزه اجتماعی تغییر نماید به این معنا كه به هنگام تحلیل این مساله نباید به دنبال این باشیم كه اگر من به خدا ایمان داشته باشم در جامعه چه اتفاقی می افتد بلكه باید به مساله اینگونه نگاه كنیم كه اگر همه به خدا ایمان داشته باشند در جامعه چه اتفاقی می افتد و نتیجه آن چه می شود .با توجه به نكته ای كه گفته شد باید بگوئیم كه در صورتی كه همه افراد جامعه به خداوند متعال ایمان داشته باشند مدینه فاضله ای كه آرزوی تمامی پیامبران و اولیاء الهی بوده و می باشد تحقق پیدا می كند و این آرزوی هر انسانی است كه در چنین جامعه ای زندگی نماید .اما دلیل اینكه چگونه فایده و نتیجه ایمان به خدا در جامعه تشكیل مدینه فاضله می باشد باید مروری به ویژگی های مومنین كه در قرآن و روایات ذكر گردیده بیندازیم.
برخی از ویژگی های مومنین كه در قرآن ذكر گردیده به شرح ذیل می باشد
1- تأمین حوائج مادى دیگران (توبه/71، انفال/3)
2- امر به معروف و نهى از منكر (توبه/71، آل عمران/114)
3- تعاون و همیارى با برادران ایمانى (توبه/71)
4- تواضع با مردم (فرقان/63)
5- پیشى گرفتن در انجام امور خیر (مؤمنون/59)
6- عدم طرح دوستى با كافران (مجادله/22)
7- كوشش در امانتدارى (مؤمنون/8)
8- وفاى به تعهدها و قراردادها (مؤمنون/8)
علاوه بر آیات ذكر شده برخی از روایات نیز بر ویژگی های مومنین تاكید دارد كه به برخی از آنها نیز اشاره می نمائیم.
1- صداقت :
درحكمت« 450 » نهج البلاغه هم حضرت علی علیه السلام یكی از علامات ایمان درمؤمنین را همین راستگویی می دانند ومی فرمایند «علامة الایمان ان تؤثر الصدق حیث یضرك علی الكذب حیث ینفعك »
نشانه ی ایمان آن است كه اختیار كنی راست گفتن را جائیكه به تو زیان می رساند بردروغ گفتن جائیكه سود می دهد .
2- شاد بودن با شادی دیگران و ناراحت بودن با ناراحتی آنها پیامبر گرامی اسلام در این خصوص می فرماید : « مَثَلُ الْمُؤْمِنِ فِی تَوَادِّهِمْ وَ تَرَاحُمِهِمْ كَمَثَلِ الْجَسَدِ إِذَا اشْتَكَى بَعْضُهُ تَدَاعَى سَائِرُهُ بِالسَّهَرِ وَ الْحُمَّى‏ . نمونه مؤمنان در مهرورزى و دلسوزى به هم ، چون یك تن است كه اگر قسمتی از آن بیمار شود همه آن دچار بیخوابى و تب گردد. ». (بحار الأنوار ج‏58 ص 150 )
3- برخی دیگر از صفتهای مومنین از زبان امام صادق علیه السلام :
امام صادق علیه السّلام فرمود: مؤمن را سزاوار است كه داراى هشت خصلت باشد: 1- هنگام شدائد با وقار باشد، 2- هنگام بلا شكیبا باشد، 3- در فراوانى نعمت سپاسگزار باشد، 4- بآنچه خدا روزیش كرده قانع و خرسند باشد، 5- بدشمنانش ستم نكند، 6- بارش را بر دوستانش نیفكند 7- بدنش از او در رنج و مشقت باشد (از بسیارى عبادت و قضاء حوائج مردم) 8- مردم از ناحیه او در آسایش باشند، همانا علم دوست مؤمن است و بردبارى و زیرش و عقل امیر سپاهش (یعنى اعضاء و جوارحش بفرمان عقلش رفتار كنند) و مدارا برادرش و احسان پدرش باشد. ( اصول كافى-ترجمه مصطفوى، ج‏3، ص: 79 )

حال با بیان ویژگی های افراد تشكیل دهنده جامعه ای كه ایمان به خدا دارند به راحتی می توان به فوائد اجتماعی ایمان دست یافت كه در اینجا تنها به تعدادی از آنها اكتفا می شود
1- ایمان؛ محور وحدت و هم‏بستگی:
هنگامی كه اعضای تشكیل دهنده جامعه بر اساس مبانی ایمانی خود به یكدیگر محبت كرده و حوائج یكدیگر را برطرف می نماید و خود را در شادی و غم یكدیگر شریك می دانند این جامعه دارای وحدت و هم بستگی بود و می تواند خود را از تمامی آسیبها مصون و محفوظ دارد .
2- استقرار عدالت اجتماعى :
همانگونه كه گفته شد كسانی كه به خدا ایمان دارند به تعهدهای خود وفادار بوده ، به حق خود قانع ، و اهل امر به معروف و نهی از منكر می باشند كه این امور زیر بنای تشكیل جامعه ای عدالت محور فراهم می آورد .
3- دوری از فساد و انحرافات اجتماعى:
هنگامی كه افراد جامعه بر اساس ایمان به خدا اهل رعایت حقوق دیگران بوده و تمامی جوانب اخلاق را رعایت نمایند بطور طبیعی چنین جامعه ای از فساد و انحرافات اخلاقی بدور خواهد بود .
4- بهبود روابط اجتماعی
هنگامیكه كه انسانها قوانین و حدود و حقوق یكدیگر را محترم شمارند، عدالت را امری مقدس به حساب آورند، به یكدیگر مهر بورزند، هریك برای دیگری آن را دوست بدارد كه برای خود دوست می دارد و آن چیزی را كه برای خویش نمی پسندد، برای دیگران هم نپسندد، به یكدیگر اعتماد و اطمینان داشته باشند، هر فردی خود را مسئول اجتماع خویش بشمارد در اینصورت روابط اجتماعی در بالاترین سطح خود شكل گرفته و جامعه ای سالم، پویا بوجود خواهد آمد .
5- برقراری امنیت اجتماعی
از مهمترین دغدغه های بشری امنیت می باشد كه این امر مهم در سایه ایمان افراد جامعه به راحتی قابل تحقق است چرا كه همانگونه كه گفتیم كسانیكه به خدا ایمان دارند به حقوق خود پایبند بوده و با امر به معروف و نهی از منكر در تامین امنیت جامعه كوشا می باشند .

در پایان باید به این نكته نیز اشاره نمود یكی دیگر از راههای رسیدن به فایده ای ایمان به خدا این است كه انسان شرایط خلاء ایمان را مورد بررسی قرار دهد و ببیند در صورت نبود ایمان چه زیانهای مادی و معنوی و فردی و اجتماعی شامل افراد می شود به عنوان نمونه می بینیم آنجا كه جای ایمان خالی مانده است مانند برخی جوامع عصر حاضر تمام قدرت علمی صرف خود خواهی ها و خود پرستی ها ، افزون طلبی ها ، برتری طلبی ها ، استثمارها ، استبدادها ، نیرنگ ها و نیرنگ بازی ها شده است .
---------
پی نوشت :
[1]سوره فاطر،آیه 15.
[2]سوره رعد،آیه 16.
[3]سوره شوری، آیه 53.
[4]سوره واقعه ،آیه 4.
[5]سوره شوری، آیه 11 ـ سوره توحید، آیه 4.
[6]سوره صافات، آیه 18.
[7] همانگونه كه در دستورات دینی آمده مومنین توصیه به رعایت نظافت شده و از خوردن گوشت خوك ( كه امروزه با وجود مریضی آنفولانزای خوكی مضرات آن به وضوح معلوم گردیده ) و مشروبات الكلی و ... كه برای سلامت جسمانی انسان مضر بوده نهی شده اند .
[8] خداوند متعال در آیه 4 سوره فتح نیز می فرماید : هُوَ الَّذی أَنْزَلَ السَّكینَةَ فی‏ قُلُوبِ الْمُؤْمِنینَ لِیَزْدادُوا إیماناً مَعَ إیمانِهِمْ وَ لِلَّهِ جُنُودُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ كانَ اللَّهُ عَلیماً حَكیماً
او كسى است كه آرامش را در دلهاى مؤمنان نازل كرد تا ایمانى بر ایمانشان بیفزایند؛ لشكریان آسمانها و زمین از آن خداست، و خداوند دانا و حكیم است. 3- تقسم بندی عوامل آرامش در مومنین برگرفته از روایت امیر المؤمنین صلوات اللَّه علیه می باشد كه فرموده اند : ایمان چهار پایه دارد: 1- توكل بر خدا 2- واگذار كردن امر بخدا، 3- راضى بودن بقضاء خدا، 4- تسلیم بودن بامر خداى عز و جل.( اصول كافى-ترجمه مصطفوى، ج‏3، ص: 79)

منابعی در مورد تأثیر توحید، در فعالیتهای فردی و اجتماعی كه می توانید به آنها مراجعه فرمائید : (منبع: پایگاه حوزه)
1- مجموعه آثار، استاد شهید مرتضی مطهری، جلد
2، مقدمه‌ای بر جهان بینی اسلامی صفحه 43 تا صفحه 49.
2- الهیات و معارف اسلامی، تألیف استاد جعفر سبحانی صفحه 17 تا صفحه 25.
3- توحید در نظام عقیدتی و نظام ارزشی اسلام استاد محمد تقی مصباح.
4- تفسیر آیه الكرسی استاد محمد تقی فلسفی.