شوینده ها-جلسه هفتم

اهداف:
· آشنایی با روش های پخت صابون

مواد مورد نیاز:
· لخته صابون
· هیتر
·  آب
· اسید بوریک
· بوراکس

مقدمه:
لخته صابون را یک بار دیگر به خوبی هم بزنید، مخلوط چوبی خود را بتکانید و درب ظرف را بگذارید و منتظر بمانید.
 بعد از 15-20 دقیقه صابون را بررسی کنید. اگر مواد از هم جدا شده باشند، فقط آن را به هم بزنید و درب را دوباره ببندید. هر 20 تا 30 دقیقه یا بیشتر صابون را چک کنید.
در عرض 3-4 ساعت یا بیشتر، این صابون پخته می شود، مراحل تبدیل آن طی می شود که شامل مراحل مختلفی است، نگران نباشید، اگر نتوانستید یک مرحله را نبینید، گاهی اوقات یک مرحله کوتاه را از دست خواهید داد. این مراحل می تواند شامل موارد زیر باشد:
 · تیکه ای شدن
·تشکیل حباب های کوچک
·پوره ای شدن
·تشکیل خمیر کشسان جامد
· تشکیل کرم نرم
·تشکیل کرم شفاف
هر 30 دقیقه یا بیشتر در هر مرحله هم زدن را ادامه دهید. این کار دشوار است (یا حتی به نظر غیرممکن می آید) که تا مرحله تشکیل خمیر کشسان هم بزنید- سعی کنید تا جایی که می توانید هم بزنید. باهم زدن شما، حالت پوره ای مانندی تشکیل می شود که رفته رفته خمیری می شود. به نظر می رسد که این حالت دیگر تغییری نمی کند اما در عین ناباوری مراحل پایانی طی می شود و ماده حالت کرمی به خود می گیرد و ابتدا مانند وازلین مات و خامه ای و در نهایت به وازلین شفاف تبدیل می شود.
روش کار: 
آزمایش روی صابون:
بعد از گذشت سه الی 4 ساعت، صابون نرم تر شده و شفاف شده است، حال وقت آن است که آزمایش کنید تا ببینید آیا به اندازه کافی پخته شده است یا خیر. دو گرم آب جوش و یک گرم از صابون را در ظرفی . با هم مخلوط کنید و کمی آن را تکان دهید تا صابون به طور کامل در آب حل شود. این فرایند حل شدن حدود چند دقیقه به طول می انجامد. هنگامی که به طور کامل حل شد (چندین دقیقه) بررسی کنید تا ببینید که چقدر محلول حاصل نسبت به ابتدای فرایند حل شدن شفاف است. اگر محلول حاصل کمی کدر باشد، بعد از گذشت مدت زمان اندکی شفاف می شود اما اگر خیلی کدر باشد یا حالت شیری داشته باشد، به این معنی است که صابون را به اندازه کافی نپخته اید یعنی زمانی که صرف هم زدن کرده اید کم بوده است یا اینکه در اندازه گیری مواد اشتباهی صورت گرفته است.
مخلوط صابون مایع را رقیق کنید
اگر مخلوط آزمایشی با سرد شدن باز هم شفاف باقی ماند، یعنی کارتان را درست انجام داده اید. اما اینجا جایی است که باید کمی صبر و شکیبایی داشته باشید. 40 گرم از آب مقطر باقی مانده را بردارید و آن را بجوشانید. این آب را به خمیر صابون اضافه کنید. کمی آن را با یک قاشق یا همزن هم بزنید.
حرارت را قطع کنید. درب ظرف را بگذارید و منتظر بمانید.
 بعد از گذشت مدت زمانی - یک ساعت یا بیشتر، آن را کمی بیشتر هم بزنید. در حال حاضر باید کمی نرم تر شده باشد، اما احتمالا هنوز هم بسیار کرمی و غلیظ است. درب را ببندید و کمی بیشتر صبر کنید.
 وقتی در کار ساخت صابون کمی مهارت پیدا کردید متوجه می شوید که بهتر است زمان شروع به کار را موقعی تنظیم کنید که این مرحله به شب نزدیک باشد که بتوانید درب ظرف را بگذارید و بگذارید یک شب تا صبح استراحت کند. اما اگر میخواهید نقش فعالتری داشته باشید، فقط منتظر باشید و کار هم زدن را مرتب انجام دهید. همزن می تواند به این روند کمک کند چرا که برخی از قطعات بزرگتر خمیر صابون را با خرد کردن از بین ببرد، اما هیچ چیز بیشتر از صبر کردن دراین مرحله مهم نیست.
صابون مایع را خنثی کنید
صابون مایع علاوه بر قلیاهای مختلف و پخت متنوع صابون، صابون مایع بسته به نوع صابون جامدی که طبق آن فرموله شده است، متفاوت است. اگر اکثر دستورالعمل ها را از طریق محاسبه ی قلیا انجام دهید، خواهید دید که به نظر می رسد که قلیا بسیار زیاد است! در واقع، دستورالعمل های صابون مایع معمولا با حدود 10٪ اضافی قلیا تشکیل می شود. این به منظور اطمینان از این است که تمام روغن ها به صابون تبدیل می شود. قلیای اضافی در این مرحله خنثی می شود.
 پس از حل شدن کامل صابون در آب ، وقت آن است که صابون را خنثی کرده و اسانس مورد نظرتان را اضافه کنید.
هیتر را روشن کنید و مخلوط را به دمای 180 درجه سانتی گراد برسانید.
در یک ظرف جداگانه، محلول خنثی کننده را درست کنید. شما می توانید 20٪ محلول اسید بوریک یا 33٪ بوراکس را تهیه کنید. برای اسید بوریک، 8 گرم آب جوش و 2 گرم اسید بوریک مصرف کنید. برای بوراکس، از 3 گرم بوراکس در 6 گرم آب جوش استفاده کنید. مهم است که خوب آن را حل کنید و مطمئن شوید که آب هنوز خیلی گرم است. همانطور که این مخلوط خنک می شود، بوراکس یا اسید بوریک شروع به رسوب می کنند - و به خوبی با صابون شما مخلوط نمی شود!
حدود 3/4 گرم از محلول خنثی سازی برای هر کیلوگرم از خمیر صابون استفاده کنید (فقط به خمیر اضافه کنید، نه به آب اضافه شده). بنابراین، برای این دستور که حدود 2.8 کیلوگرم خمیر است، ما قصد داریم 2 گرم از محلول خنثی کننده را اضافه کنیم. استفاده از خنثی کننده بیش از حد (به خصوص محلول اسید بوریک) می تواند موجب کدر شدن محلول شود.
به آرامی خنثی کننده را به مخلوط صابون دوباره حرارت دیده اضافه کنید و خوب هم بزنید. ابتدا یک گرم اضافه کنید و کمی به آن زمان دهید. سپس یک نیم گرم دیگر اضافه کنید. سپس، اگر هنوز کدر نشد، نیم گرم دیگر را هم اضافه کنید.
بدین ترتیب صابونی که ساخته اید در حالت خنثی می باشد. البته منظور از خنثی این نیست که در محدوده پی اچ بالای 7 نیست، بلکه بدان معناست که پی اچ آن به پوست دست آسیب نمی رساند و منجر به سوزش و یا حس نامطلوب نمی باشد. مرحله ی خنثی سازی بسیار مهم و حیاتی است به طوری که اگر این مرحله را حذف کنیم عملا صابون ساخته شده خاصیت مناسبی نداشته و ضد عفونی کنندگی آن همراه با التهاب است. دقت کنید که اگر کاغذ پی اچ مناسب دارید می توانید برای خنثی کردن سود اضافی استفاده کنید. جالب آن است که برخی از صابون های امروزه و مدرن به جای پی اچ بازی، دارای خاصیت اسیدی هستند به ویژه صابون هایی که برای نواحی حساس بدن یا صورت هستند. این صابون ها با میکروب هایی که در محیط های مخاطی و قلیایی رشد می کنند به خوبی مبارزه می کنند و محیط مناسب آنها را برای رشد و تکثیر از بین می برند. بنابراین محدوده ی پی اچ در صابون ها بسیار اهمیت دارد و بنا بر این اساس کارایی مطلوب آنها نیز تغییر می کند.

شما عزیزان می توانید برای انجام این پروژه به طرح درس های ذیل مراجعه فرمایید:
شوینده ها، جلسه اول
شوینده ها، جلسه دوم
شوینده ها، جلسه سوم
شوینده ها، جلسه چهارم
شوینده ها، جلسه پنجم
شوینده ها، جلسه ششم
شوینده ها، جلسه هفتم
شوینده ها، جلسه هشتم
شوینده ها، جلسه نهم
شوینده ها، جلسه دهم
شوینده ها، جلسه یازدهم


بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان
- تهیه: مینا رزقی و شایان فروزنده دل
تنظیم: محبوبه همت