تبیان، دستیار زندگی

پشت پرده سیاه شبکه ماهواره‌ای «جم»

دوربین مستندسازی جوان برای اولین بار حقایقی را از پشت پرده شبکه «جم» بر ملا کرد.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
 
ماهواره
به گزارش تبیان به نقل از فرارو، تصاویری كه آرش سجادی حسینی در مستند «دوربرگردان» از فعالیت شبكه «جم» به تصویر كشیده است، به قول خودش یك مرصاد فرهنگی بوده؛ روایتی مخفیانه از زندگی رقت‌بار هنرمندانی كه با وعده پول و شهرت به «جم» پیوسته‌اند. در آستانه رونمایی از این مستند که محصول بسیج صداوسیما است، سجادی حسینی درباره مستندش توضیحات بیشتری داده است.
خیلی دیر سراغ موضوع «جم» نرفته‌اید؟
این مستند یك‌سال است كه آماده رونمایی است، ولی بنا به مصالحی تا امروز رونمایی نشده است. «جم» امروز كه بی‌اعتبار شده است را نمی‌شود با «جم» پارسال كه این مستند ساخته شد مقایسه كرد. آن زمان در تركیه كودتای نافرجامی شده بود و ما نگران كسانی بودیم كه هر چند انسان‌های موجهی نبودند و با یك رسانه معاند همكاری داشتند، اما باز هم ایرانی بودند و زمانی در ایران جزو همكاران ما بودند. در این مستند سراغ زندگی آنها در تركیه و همكاری‌شان با جم و چگونگی زندگیشان رفتیم.
یعنی در روزهای كودتا برای اینكه بدانید چه بر سر هنرمندان همكار با «جم» آمده، به تركیه رفتید؟
بله، آنها رفته بودند كه از شرایط بد مالی و بی‌پولی نجات پیدا كنند و از گرفتاری‌هایی كه دچارش بودند دور شوند و در آن شرایط معلوم نبود چه بر سرشان خواهد آمد.
در آن روزهای كودتا رفتن به تركیه ریسك بزرگی محسوب می‌شد، می‌شود گفت خطر كردید!
به هر حال سفر به كشوری كه آن زمان درگیر كودتا بود و هنوز هم با وجود گذشت بیش از یك‌سال، شرایط ویژه در این كشور حكمفرماست کاری مخاطره‌آمیز بود. طبق این شرایط ویژه می‌توانند هر كس را بدون دلیل تا سه‌ماه بازداشت كنند بدون اینكه از محل نگهداری وی كسی با خبر شود و تازه می‌توانند مدت بازداشت وی را بیش از سه‌ماه نیز تمدید كنند. در آن شرایط فیلمسازی به عنوان یك خارجی به این كشور رفته‌است و قصد ساخت مستند دارد، شرایط واقعاً حساس بود.
فكر نمی‌كنید اگر در آن شرایط دولت تركیه به فعالیت‌تان حساس می‌شد، امكان بازداشت‌تان هم وجود داشت؟!
بله، دقیقاً، خیلی سخت می‌شد در آن شرایط ثابت كرد كه برای ساخت مستند درباره یك موضوع دیگر به آن كشور رفته‌ایم! احتمالاً هم در صورت بازداشت چندین روز طول می‌كشید تا قانع شوند كه اصلاً موضوع سفر و تولید مستند، كودتا نبوده است.
در روزهای كودتای تركیه، اولین برخوردتان با «جم» و كارمندانش چطور پیش آمد؟
واقعیتش این است كه من «جم» را خیلی خوب می‌شناختم. دلیلش هم این است كه یكی از اولین نفراتی بودم كه برای همكاری با من صحبت كردند و پیشنهاد ساخت یك سریال به من دادند، ولی به محض اینكه فهمیدم چه شیادانی در آنجا كار می‌كنند و چه شارلاتان‌هایی هستند و می‌خواهند چه موجی به راه بیندازند به ایران بازگشتم.
پیشنهاد همكاری با «جم» چه موقع به شما ارائه شد؟
تقریباً چهار سال پیش بود و شش‌ماه بعد از آن ملاقات بود كه «جم» شروع به تبلیغات گسترده برای جذب هنرمندان كرد و متأسفانه خیلی‌ها را جذب كرد.
خب آن روز كه برگشتید همین موضوع را به دیگران هم می‌گفتید!
در بازگشت به ایران دقیقاً شبیه گنگ خواب دیده شده بودم، یعنی چیزهایی كه دیده بودم را نمی‌دانستم چطور به بقیه بگویم كه باور كنند با موجی كه «جم» به راه خواهد انداخت آنهایی كه شنا بلند نیستند، غرق می‌شوند.
وقتی دوباره به تركیه رفتید و با «جم» مواجه شدید، چقدر تغییر كرده‌ بود؟
در زمان كودتا وقتی به «جم» رفتم، شبكه‌ای با 600 كارمند بود كه بیشترشان را از طریق آگهی و این جور مسائل جذب كرده بود.
در مستند با كارمند‌های «جم» مصاحبه داشتید؟
خیلی از آنها در این مستند برای اولین‌بار درباره شرایط زندگی‌شان در تركیه و كار در «جم» صحبت می‌كنند.
چطور راضی شدند از شرایط كار برای «جم» صحبت كنند؟
به هر حال بسیاری از این افراد به خاطر نبود مدیریت صحیح فرهنگی در كشور كه نتوانسته است شرایط را برای توزیع مناسب و عادلانه كار برای هنرمندان درجه 2 و 3 مهیا كند، مجبور شدند به تبلیغات «جم» در ایجاد یك مدینه فاضله اعتماد كنند و از كشور بروند. كسانی كه فكر می‌كردند با آزادی‌های ظاهری كه در تركیه وجود دارد به قبله آمالشان رسیده‌اند، ولی در همان یكی، دو هفته اول متوجه اشتباه‌شان شده بودند. با این وجود مدیریت شبكه «جم» كاری كرده بود كه آنها هیچ راه بازگشتی برای خودشان متصور نشوند و همه پل‌های پشت سرشان را خراب شده ببینند. برای همین تلاش می‌كردند تا ظاهر را حفظ كنند و همه چیز را در ظاهر خوب جلوه دهند.
چه چیز از شرایط كاری در «جم» بیشتر در نظرتان پر رنگ بود؟
می‌شود گفت «جم» نوعی برده‌داری نوین ایجاد كرده بود. برده‌ای فرهنگی كه حتی نمی‌شود نام آن را استخدام نامید چون بعضاً تا شش‌ماه هم حقوق آنها را پرداخت نمی‌كردند و در شرایط رقت‌باری كه ایجاد كرده بودند، هر گونه سوء‌استفاده‌ای از آنها می‌كردند. افراد وادار می‌شدند كه تن به هر كاری بدهند و حتی برای اینكه گشنه نمانند مجبور می‌شدند بروند ماهیگیری كنند و با خوردن ماهی زنده بمانند.
گفته می‌شود فیلمبرداری به صورت مخفیانه بود، آیا منظور از مخفیانه همین گفت و گو‌هاست‌؟!
بله، حرف‌هایی كه در این مستند گفته‌اند را به هیچ وجه در گفت‌و‌گو‌های عادی نمی‌زدند، اما وقتی به آنها نزدیك شدیم و خبری از دوربین و مصاحبه رسمی نبود، تازه درد دلشان شروع می‌شد و می‌نالیدند.
افرادی كه با آنها صحبت شده است، الان كه متوجه تولید مستند شده‌اند، واكنشی نشان نداده‌اند؟
از وقتی تیزرهای مستند پخش شده، شروع به واكنش كرده‌اند، از صبح مداوم دارند تماس می‌گیرند و می‌گویند ماجرا چیست؟ چه چیزی شده‌؟ و چه چیزی قرار است پخش شود؟
چه جوابی به آنها داده‌اید؟
گفتم بالاخره باید یك جایی جلوی افرادی ایستاد و نگذاشت كه آب به آسیاب دشمن بریزند. به آنها می‌گویم تولید این فیلم یك مرصاد فرهنگی بوده است برای آنهایی كه دارند نامردی می‌كنند! جالب است كه هنوز فكر نمی‌كنند كارشان وطن فروشی است.
منبع: فرارو