منظور از «آفرینش انسان از عجله» در آیه 37 سوره ی انبیاء چیست؟

 
قبل از آنكه به توضیح پرسش بپردازیم لازم است آیه و ترجمه آن بیان شود:

خداوند در سوره انبیا آیة 37 می فرماید:«خلق الانسان من عجل سأوریكم آیاتی فلا تستعجلون؛(آری!) انسان از عجله آفریده شده، ولی عجله نكنید؛ من آیات خود را به زودی به شما ارائه می دهم»

قبل از آیه ی فوق، آیه ی به موضع گیری دشمنان و مشركان در برابر پیامبر اسلام ـ صلّی الله علیه و آله ـ پرداخته است. و اشاره می كند كه؛ هنگامی كه كافران تو را می بینند كاری جز مسخره كردن ندارند و ذكر خداوند رحمان را انكار می كنند. سپس به یكی دیگر از كارهای زشت این انسان های بی بند و بار اشاره كرده و می فرماید: «انسان از عجله آفریده شده است. مفسران در تفسیر كلمه«انسان» و «عجل» بیانات گوناگونی دارند؛ ولی پیداست كه منظور از انسان در اینجا، نوع انسان است(البته انسان های تربیت نیافته و خارج از قلمرو رهبری و رهبران الهی).

منظور از«عجل» شتاب و شتابزدگی است؛ «كان الانسان عجولا؛ انسان عجول است.»[1] در حقیقت تعبیر«انسان از عجله خلق شده»، یك نوع تاكید است. یعنی، آن چنان انسان عجول است كه گویی از عجله آفریده شده، و تار و پود وجودش از آن تشكیل یافته! است.

علامه طباطبایی ـ رحمة الله علیه ـ می فرماید:«انسان از عجله خلق شده است»؛ كنایه است از زیادی عجله انسان و بلوغ آن به نهایت درجه­اش، آنقدر كه گوئی، آدمی از عجله خلق شده و غیر از عجله چیزی نمی شناسد. مثل اینكه می گویند: فلانی همه اش خیر یا شرّ است این طور تعبیر بلیغ تر از این است كه بگوییم، چقدر فلانی عجول است و این كلام در مورد تعصب آمده و هم خواسته است نسبت به امر مشركین بی اعتنایی كند.[2]

و به راستی بسیاری از مردم عادی چنین اند هم در خیر عجولند و هم در شر، حتی وقتی به آنها گفته می شود اگر آلوده كفر و گناه شوید، عذاب الهی دامنتان را می گیرد. اما آنها می گویند: پس چرا این عذاب زودتر نمی آید. در پایان اضافه می كند: عجله نكنید من آیات خود را به زودی به شما نشان می دهم.[3]

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. تفسیر المیزان، علامه طباطبایی، ذیل آیه.
2. تفسیر نمونه، مكارم شیرازی، ذیل آیه.
3. مجمع البیان، طبرسی، ذیل آیه.

پی نوشت ها:
[1]. اسراء/ 1.
[2]. طباطبایی، تفسیر المیزان، ج 14، ص 436.
[3]. ر.ك: مكارم شیرازی، ناصر و همكاران، تفسیر نمونه، تهران، داراكتب الاسلامیه، ج 8، 1370، ج 13، ص 408؛ و طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، ترجمه همدانی، قم، انتشارات بنیاد علمی و فكری علامه، ذیل آیه فوق.

منبع : اندیشه قم