آزادی بیان را آزاد کنید

 
یکی از دغدغه های دنیای امروز آزادی اندیشه و عقیده و بیان است. آدم های امروزی خصوصا جوان ها به جهت آنکه استدلال طلب شده اند نمی توانند بپذیرند که یک نفر یا یک جریانی ادعا کند که تمام حقیقت را می گوید و مالک آن است و یا توقع داشته باشد بدون ارائه دلیل حرفش به کرسی بشیند.
آزادی بیان نه به صورت مطلق در همه جهات انسانی و حیوانی بلکه به صورت عقلانی و منطقی آن کاملا مطابق با اسلام نیز هست و دین اسلام هیچ کس را به حکم  «لا إِکْراهَ فِی الدِّینِ»[1] مجبور به پذیرش اسلام هم نمی کند.
همچنین انسان آزاد آفریده شده و جبر و زور در پذیرش فکر و اندیشه را بر نمی تابد و انسان زمانی به کمال می رسد که با انتخاب خودش مسیر حقیقت را بر گزیند و در آن گام بردارد و نه اینکه کسی بخواهد به زور فردی و یا افراد جامعه را به سمتی سوق دهد.

آزادی بیان در اسلام

«الَّذِینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُوْلَئِكَ الَّذِینَ هَدَاهُمُ اللَّهُ وَأُوْلَئِكَ هُمْ أُوْلُوا الْأَلْبَابِ» [2]
قرآن می فرماید آنانکه به سخنان و اقوال متفاوت گوش می دهند و از بین آن ها بهترین قول و نظر را انتخاب می کنند خداوند هدایتشان می کند. واضح است که اگر دراسلام آزادی بیان بی معنا بود گوش کردن به اقوال مختلف نصیحتی لغو و بی فائده می شد و حال آنکه قرآن عاری از سخن لغو است و اساسا گوش کردن نظرات متفاوت و انتخاب بهترین آن ها مضمون آزادی بیان و عقیده است.
سیره معصومین هم مملو از مصادیق آزادی بیان و عقیده است.
حضرت باقر(علیه السلام) از حضرت عیسی نقل می کنند: «کلام حق را گرچه گوینده آن اهل باطل باشد، بگیرید، ولی کلام باطل را گرچه گوینده آن اهل حق باشد رد کنید.شما منتقدان سخن باشید. چه بسا ضلالت و گمراهی که بوسیله آیه‌ای از کتاب خدا تزیین شده باشد همانطور که ممکن است مس با نقره ناخالص مخلوط شده باشد، نگاه به آندو یکسان است (درظاهر قابل تشخیص نیست) ولی کسانی که با بصیرت و دقت در آن نگاه کنند به آن آگاهی می‌یابند.»[3]

بیشتر بخوانیم: آیا در اسلام آزادی بیان وجود دارد؟ آزادی بیان؛ سفارش امام علی(علیه‌السلام)

حکومت ها نترسند

اگر حکومتی با انگیزه های مختلف مانند مصلحت کشور جلوی آزادی بیان را بگیرد و اجازه سخن گفتن به مخالف را ندهد دیر یا زود کسانی که روزی فقط چند شبهه ذهنی داشتند تبدیل به اپوزوسیون شده و مقابل حکومت قد علم کرده و دست به آشوب می زند.
اما اگر با جوانی که نقدی بر شیوه حکومت و ریاست ها داشت بدرستی برخورد کنیم و اجازه بدهیم راحت حرف بزند و در مقابل به جای استفاده از ابزار سرکوب جواب منطقی در آستین داشته باشیم قطعا آن جوان دست به اغتشاش نخواهد زد.
شاید برخی از مسئولین از افزایش آزادی عقیده و بیان ترسند ولی باید بدنند آن چیزی که خیلی خطرناک است مانع آزادی شدن است چراکه این روش همانطور که تا به حال نشان داده تولید مخالف می کند و نه تقویت موافق.
البته همه این صحبت ها باعث نمی شود که دولت ها چارچوبی منطقی برای آزادی ها قرار ندهند. اگر قوانین شفافی وجود نداشته باشد افراد سود جو در لباس آزادی خواهی و به شکل جریان های فکری کاذب به فریب انسان ها خواهند پرداخت.

حق مطلق نداریم

یکی از مسائلی که موجب گسترش آزادی بیان و عقیده می شود توجه به ضعف های فکری و عقلی خودمان است. هیچ فرد و یا مکتبی را نمی توانیم پیدا کینم که بتواند ادعا کند همه حقائق عالم نزد من است.
اسلام  به عنوان دین متصل به وحی در اصل و ریشه مصون از خطاست و همچنین «تبیان لکل شی»[4] است و یا به بیان قرآن «إِنَّ الدِّینَ عِنْدَ اللَّهِ الْإِسْلام »[5] یعنی تنها دین اسلام است که نزد خداوند حجیت دارد.
اما از یک نکته نباید گذشت و آن اینکه ما در این برهه از زمان با اسلام متصل به وحی سر و کار نداریم بلکه ما هستیم و برداشت هایمان از دین، و همین برداشت هایمان است که صد ها فرقه و مذهب در اسلام به وجود آورده است. به همین دلیل نمی توانیم ادعا کنیم چون مسلمان هستیم بی نیاز از شنیدن هر نوع تفکر مخالفی هستیم.

پی نوشت ها:

[1] سوره بقره آیه 256
[2] سوره زمر آیه 18
[3]بحار الانوار ج۲، ص۹۶، ح۳۹
[4] برگرفته از آیه 89 سوره نحل
[5]سوره آل عمران 19

---