توهینی اجتماعی به شعور ملّت

در گفتگوها، به ویژه با اعضای جامعه‌ی هنری، اغلب به بهانه‌ای حرف را می کشند به موضوع «ما حق نداریم قضاوت کنیم»، در فیلم‌ها و سریال‌های نیز همین‌طور، این جمله مرتب و مکرر و گسترده، در صفحات اجتماعی و پیامک‌ها منتشر و القا می‌گردد. جالب آن که در برنامه‌ها، اگر یادشان هم برود، مجری بحث را به سمتی می‌کشاند که طرف مقابل بگوید: "ما حق قضاوت نداریم"، بعد مجری نیز چند بار بر آن تأکید می‌کند!
به نظر می آید که مسئله اتفاقی و ساده نیست و چون من (ما) و ذهن من مخاطب است، پس باید حساس و بصیر باشیم.

زود قضاوت نکنید!
اگر فقط بگویند: «زود قضاوت نکنید»، حرف صحیحی است، انسان نباید با عجله و بدون علم و یقین قضاوت کند؛ اما عده ای پا را فراتر گذاشته و با تقلید از این شعار در غرب، می‌گویند: «اصلاً قضاوت نکنید»، و این یک دروغ فریبنده‌ای بیش نیست؛ چرا که بدون قضاوت کردن زندگی میسر نیست و امکان ندارد.
کدام کار فردی یا اجتماعی انسان، بدون "قضاوت" یا داوری انجام می‌گیرد؟
کار قوه‌‌ی «اختیار و انتخاب» چیست؟ آیا به غیر از قضاوت و داوری می‌باشد؟ آیا مقدمه‌ی هر گزینشی، داوری و قضاوت نیست؟
از انتخاب دین، ملیت و مواضع کلان گرفته، تا انتخاب یک شبکه‌ی تلویزیونی یا اینترنتی و انتخاب یک فیلم برای دیدن و ...، همه بر اساس قضاوت و داوری صورت می‌گیرد.
آیا دانش آموزان یا دانشجویان، بدون قضاوت و داوری از یک سطح علمی به سطح دیگری می‌ روند و یا متوقف می‌ شوند؟
آیا ازدواج، انتخاب شغل، شناخت دوست و دشمن، شناخت فایده و ضرر و ...، بدون داوری و قضاوت ممکن می‌باشد؟
آیا مسابقات ورزشی، یا سایر مراسم گزینشی (جهت اهدای جایزه اسکار، نوبل، سیمرغ و ...)، بدون داوری و قضاوت انجام می‌شود؟

توهین به شعور ملت

شعارهایی چون: ما حق قضاوت نداریم، یا حق نداریم قضاوت کنیم، یا قضاوت کار آدم‌ ها نیست، فقط خدا قاضی است و ...؛ توهین آشکاری به عقل و شعور آدمی (و مخاطبین) است. این شعار یعنی: ای مردم بی‌ فکر، بی‌ منطق، بی‌ جهت، بی‌ هدف و بی‌ تفاوت... و در نهایت بی‌ تصمیم و بی‌ مسئولیت باشید – منفعل، همیشه راضی، خود کم‌ بین، تحقیر شده و به استثمار درآمده باشید – نافهم باشید، فقط نگاه کنید، نظاره‌گر باشید، اما هیچ‌گاه قضاوت نکنید.
این بحث در "عرصه‌ نظری"، با مقدماتی چون: خوب و بد نداریم – ارزش و ضد و ارزش نداریم – حُسن و قبح نداریم - مفهوم کلّی نداریم ... و در نتیجه «حق و باطل نداریم» شروع شد و بالتبع در "عرصه‌ی عملی" به: آدم خوب و بد نداریم – کار خوب و بد نداریم – نظام سیاسی خوب و بد نداریم - ظلم و ظالم و مظلوم نداریم و ... رخ نمود و امروز نتیجه‌ی آن بیان می‌ شود که «ما حق قضاوت و داوری نداریم!»

بیشتر بخوانیم: گناهکار را ملامت نکنید اگر می خواهید خود را بُکشید، این کار را بکنید! 6 مانع اصلی معرفت خدا

اسلام با چه قضاوتی مخالف است؟

اسلام تعلیم داده که بدون علم قضاوت نکنید، یا از روی ظنّ (گمان) قضاوت نکنید که برخی از این گمان‌ها گناه است؛ 1 ... در حقیقت در بیان قرآن کریم و اسلام نهی بر مطلق قضاوت بیان نشده، بلکه شروط قضاوت را بیان کرده است.
در بیانی نیز داریم که امام علی ‏(علیه السلام) فرمودند: قضاوتی که با تکیه به ظن و گمان باشد، عادلانه نیست. 2
اگر قرار است «قضاوت و داوری» به صورت مطلق درست نباشد که باید نه تنها تمامی دادگاه‌های جهان را تعطیل کنند، بلکه امتحانات درسی، مسابقات ورزشی، فستیوال‌های هنری، مجامع علمی و حتی شورای امنیت و دادگاه بین‌الملل و ... را برچینند، چرا که «کارشان فقط قضاوت است و دیگر هیچ».

درست قضاوت کنیم
فراموش نکنیم که ما در انتخاب هایمان؛ چه انتخاب إله و معبود باشد، چه انتخاب محبوب و معشوق باشد – چه انتخاب راه و روش زندگی (دین) باشد ... و چه انتخاب یک مسکن، یک لباس یا ... همه بر اساس "قضاوت" انتخاب می‌شوند.
بنابراین باید گفت: به هنگام ضرورت داوری و قضاوت، عدل و قسط را رعایت کنید و درست قضاوت کنید، اگر چه حتی به ضرر خود یا خویشان‌ و نزدیکانتان باشدد. 3

نقش هر کس در قضاوت دیگران

فرض کنید: کسی با یا قیافه‌ی ناهمگون با فرهنگ دینی و ملی، پوشش عجیب و قریب و نامناسب، ادبیات و لحن گفتاری بسیاری سخیف زننده و ...، در جمعی حاضر شود و بگوید: « نه! لطفاً زود قضاوت نکنید، شاید من یکی از عرفای عصر حاضر و مقربین درگاه الهی باشم»!
این چنین نیست؛ هم ظاهر مهم است، هم باطن مهم است، هم پرهیز از مظانّ اتهام. لذا پیامبر اعظم صلوات الله علیه و آله فرمودند: «إتّقوُا مِن مَواضِعِ التُّهَم – از مواضع اتهام پرهیز کنید» - و امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: « مَنْ وَضَعَ نَفْسَهُ مَوَاضِعَ التُّهْمَةِ فَلَا یَلُومَنَّ مَنْ أَسَاءَ بِهِ الظَّنَّ – هر که خود را مواضع اتهام قرار دهد، نباید بدگمان به خویش را ملامت نماید. 4
پی نوشت ها:

1- آیه 36 اسراء و 12 حجرات
2- نهج البلاغة، حکمت ۲۲۰
3- النساء،  135
4- نهج البلاغه، حکمت 151

---

منابع:
سایت ایکس شبهه
سایت پرسمان
سایت حوزه