آشنایی با اصطلاح اصولی دلالت نهی غیری بر فساد

دلالت نهی غیری بر فساد
بحث از دلالت نهی غیری بر فساد به معنی بحث از دلالت یا عدم دلالت نهی غیری بر فساد متعلق آن است و به دلالت نهی غیری بر فساد، اقتضای نهی غیری بر فساد نیز گفته می‌شود.

معنی دلالت نهی غیری بر فساد
دلالت نهی غیری بر فساد، مقابل دلالت نهی نفسی بر فساد بوده و منظور از آن، این است که اگر نهی غیری بر عبادت یا معامله ای تعلق گیرد، آیا بر فساد منهی عنه دلالت می‌کند یا نه. معنای نهی غیری آن است که نهی به طور مستقیم به منهی عنه تعلق نگرفته، بلکه به واسطه منع کردن از چیز دیگری،به آن تعلق گرفته است؛ برای مثال، اگر مولا به ازاله نجاست از مسجد امر نماید ـ بنابراین که امر به شی ء از ضدش نهی می‌کند ـ و مکلف، ازاله را ترک کند و به نماز بایستد و به این نماز که یکی از اضداد ازاله است نهی غیری تعلق بگیرد، آن گاه این پرسش طرح می‌شود که آیا این نهی غیری، بر فساد نماز دلالت می‌کند یا نه. میان اصولی‌ها در این باره اختلاف است؛ بیشتر آن‌ها مانند مرحوم " آخوند "  و " مظفر " معتقدند نهی غیری بر فساد منهی عنه دلالت نمی کند.

دیدگاه اصولیون در مورد دلالت نهی غیری بر فساد
در این که آیا نهی غیری ( نهی مقدمی ) مثل نهی نفسی، در بحث دلالت نهی بر فساد داخل است یا نه، میان مرحوم " میرزای قمی " و " آخوند خراسانی " اختلاف وجود دارد.

میرزای قمی
" میرزای قمی " می‌گوید: باید نهی غیری را از بحث کنار گذاشت، زیرا همان گونه که میان واجب نفسی و واجب غیری - از نظر عقوبت داشتن و نداشتن - فرق گذاشته شده، در اینجا هم میان نهی نفسی و غیری فرق گذاشته می‌شود؛ در نتیجه، نهی غیری از دایره بحث کنار می‌رود، چون نهیی که استحقاق عقوبت بر مخالفت آن مترتب نمی شود،معنا ندارد که داخل محل نزاع باشد.

آخوند خراسانی
مرحوم " آخوند " در پاسخ می‌گوید: بحث اقتضای نهی غیری بر فساد، به ترتب استحقاق عقوبت یا عدم ترتب استحقاق عقوبت بر نهی غیری ارتباطی ندارد؛ چنان که در بحث " اقتضای امر به شی ء نهی از ضد خاص را، " نهیی که متوجه ضد خاص می‌شود، نهی غیری بوده و معتقدان به دیدگاه اقتضا ( بنا بر مسلک مقدمیت ) دلالت آن را بر فساد پذیرفته‌اند و این مطلب از این حکایت دارد که نهی غیری داخل محل بحث است.

منبع: پایگاه اینترنتی ویکی فقه