پیامبر(صلی الله علیه و آله) پیش از بعثت چه دینی داشتند؟

بى شك پیغمبر گرامى اسلام (صلی الله علیه و آله) قبل از بعثت، از یكتاپرستى دور نشد، از هر نوع شرك پاك بود و هرگز بر بت سجده نكرد. تاریخ‏زندگى او نیز به خوبى این معنى را منعكس مى‏كند، بدان گونه كه در نوجوانى وقتى بحیرا او را به لات و عزّى قسم داد، محمد(صلی الله علیه و آله) آن دو را مبغوض‏ترین چیز براى خود برشمرد (دلائل النبوه، بیهقى، ج۲، ص۳۵).
از امیرمؤمنان (علیه السلام) درباره رسول خدا (صلی الله علیه و آله) سوال شد كه :
آیا بتى را - حتى براى یك بار - عبادت كرده است؟ حضرت فرمود: نه . سوال شد: آیا خمر نوشیده است؟ فرمود: نه (سبل الهدى و الرشاد، ج۲، ص ۲۰۰).
ابن اسحاق میگوید:
«رسول خدا)ص( در حالى به جوانى رسید كه خداوند او را مراقبت كرده و از پلیدهاى جاهلى حفاظت مى‏كرد زیرا اراده آن داشت تاكرامت رسالت به او دهد».( سیره ابن اسحاق، ص ۷۸ و ر.ك: السیره النبویه، ابن هشام، ج ۱، ص ۱۸۳)
اما درباره آیین او پیش از نبوت چند نظر وجود دارد :
۱. برخی او را پیرو آئین مسیح(علیه السلام) می‏دانند، چرا كه قبل از بعثت پیامب(صلی الله علیه و آله) آئین رسمى و غیر منسوخ آئین او بوده است.
۲. برخی او را پیرو آئین ابراهیم(علیه السلام) مى‏دانند، چرا كه او «شیخ الانبیاء» و پدر پیامبران است و در بعضى از آیات قرآن، آئین اسلام به عنوان‏آئین ابراهیم معرفى شده است(حج، آیه ۷۸). گرایش حنیفى از گرایش‏هاى شناخته شده در مكه بود و به ویژه در میان بنى هاشم و دیگر تیره‏هاى‏قریش افرادى خود را ابراهیمى مذهب مى‏دانسته‏اند و گفته ابن اسحاق كه پیامبر پیش از بعثت بر دین قومش بود را مى‏توان در این‏راستا تفسیر كرد.( سیره رسول خدا، رسول جعفریان، ص ۲۵۳)
۳. بعضى نیز گفته اند مى‏دانیم آئینى داشته است اما آیین او بر ما روشن نیست!
۴. اینكه پیامب(صلی الله علیه و آله) شخصاً برنامه خاصى از سوى خداوند داشته كه بر طبق آن عمل مى‏كرده‏است و در حقیقت این آئین مخصوص‏خودش بوده است، و این آیین تا زمانى كه اسلام بر او نازل گشت، ادامه داشت.
شاهد این سخن حدیثى است كه در نهج البلاغه‏آمده‏است كه می گوید: «و لقد قرن الله به صلى الله علیه و آله من لدن ان كان فطیما اعظم ملك من ملائكته یسلك به طریق المكارم ومحاسن اخلاق العالم لیله و نهاره...؛( نهج البلاغه فیض الاسلام، جز ۴، خطبه ۲۳۴، بند ۶۱ ص ۸۱۱ چاپ وزیرى ؛ نهج البلاغه صبحى صالح، خطبه ۱۹۲ ص ۳۰۰ ) خداوند از آن زمان كه رسول خدا از شیر بازگرفته شد بزرگترین فرشته اش را قرین وى‏ساخت، تا شب و روز او را به راههاى مكارم، و طرق اخلاق نیك سوق دهد».
مأموریت چنین فرشته اى دلیل بر وجود یك برنامه اختصاصى است. شاهد دیگر اینكه در هیچ تاریخى نقل نشده است كه پیغمبر اسلام(صلی الله علیه و آله) در معابد یهود و یا نصارى یا مذهب دیگر مشغول عبادت شده باشد، نه در كنار كفار در بتخانه بود، و نه در كنار اهل‏كتاب در معابد آنان، در عین حال پیوسته خط و طریق توحید را ادامه مى‏داد، و به اصول اخلاق و عبادت الهى سخت پاى بند بود.روایات متعددى نیز در منابع اسلامى آمده است كه پیامب(صلی الله علیه و آله) از آغاز عمرش مؤید به روح القدس بود و با چنین تأیید مسلماً براساس الهام روح القدس عمل مى‏كرد. علامه مجلسى معتقد است از آن زمانى كه حضرت محمد به رشد عقلى رسید پیامبر بود. به‏اعتقاد او، پیامبر اسلام قبل از مقام رسالت داراى مقام نبوت بوده، گاه فرشتگان با او سخن می گفتند، و صداى آنها را مى‏شنید، و گاه دررؤیاى صادقه به او الهام الهى مى‏شد، و بعد از چهل سال به مقام رسالت رسید و قرآن و اسلام رسماً بر او نازل شد.( بحارالانوار، ج ۱۸، ص ۲۷۱)
میرزاى قمى مى گوید: حق این است كه پیامبر اسلام پیش از بعثت بر اساس دین خودش عبادت مى كرد چون آن حضرت از همه‏پیامبران برتر است و اگر پیامبراسلام تا چهل سالگى پیامبر نباشد در این صورت حضرت عیسى، و حضرت یحیى از آن حضرت‏برتر خواهند بود. چون حضرت عیسى و حضرت یحیى در بچگى پیامبر بودند.( قوانین الاصول، ج۱، ص ۲۵۵ ،چاپ رحلى سنگى قدیمى)
ابن ابى الحدید روایتى را از حضرت امام باقر علیه السلام نقل مى‏كند كه فرمود:
خداوند بر همه پیامبران خود فرشتگان را گماشته است. مأموریت این فرشته ها محافظت از اعمال آنها و تبلیغ رسالت مى باشد. خداوند از آن زمان كه حضرت محمد(صلی الله علیه و آله)از شیر گرفته شد، فرشته بزرگى را بر آن حضرت گماشت. این فرشته آن جناب را به‏سوى خیرات و اخلاق خوب هدایت مى كرد و از بدیها و اخلاق بد باز مى داشت و همین فرشته بود كه پیش از آنكه آن حضرت به‏درجه رسالت برسد او را با «السلام علیك یا رسول الله» صدا مى كرد و پیامبر هنوز جوان بود كه با این جمله صدا زده مى شد.( شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید، ج ۱۳، ص ۲۰۷ .)
همچنین همه شرایع آسمانى بعد از حضرت ابراهیم(علیه السلام) را به یك معنا آیین ابراهیمى مى‏خوانند الان مسلمانان، مسیحیان و یهودیان ، پیرو دین حنیف ابراهیمى نیز شمرده مى‏شوند. این مسأله نافى پیروى از پیامبران بعد از حضرت ابراهیم(علیه السلام)نیست؛ بلكه مقصود از «آیین ابراهیم» همان آیین توحید و یكتاپرستى است و شاید اشتهار آن به جهت بروز و جلوه بسیار نیرومند توحیدى آیین حضرت ابراهیم(علیه السلام) و نقش برجسته آن در مبارزه با مظاهر شرك ‏باشد؛ هرچند انبیاى پیشین و پسین نیز موحد بوده‏اند. در عین حال گاه شرایط اجتماعى، یكى از جلوه‏هاى اولیاى دین و یا تعالیم آن رابارزتر و آشكارتر مى‏كند. همین مسأله در مورد یكتاپرستى صادق است ؛ یعنى ، تأثیر تاریخى حضرت ابراهیم(علیه السلام) دراین مسأله ، بسیار گسترده و شفاف است و همین باعث شده كه همه یكتاپرستان پس از آن حضرت را ، ابراهیمى مى‏خوانند.
لازم به ذكر است اگر پیروى پیامبر از حضرت ابراهیم را بپذیریم، این پیروى به معناى التزام پیامبر به شریعت ابراهیم نیست بلكه به‏معناى هم سویى در عقاید یعنى توحیدى بودن است و این مساله وصف دین حضرت موسى(علیه السلام) و حضرت عیسى(علیه السلام)نیز بوده است‏كه همه به ادیان ابراهیمى اشتهار داشته اند.
با توجه به برگزیدگى پاسخ چهارم، این نكته را مى‏توان یادآور شد كه با جزم نمى‏توان آیینى را براى پیش از دوران بعثت پیامبر برشمرد و لیكن محمد(صلی الله علیه و آله) مومن موحدى بود كه خدا را مى‏پرستید و نسبت به آنچه كه برایش شریعت الهى و دین حنیف‏ابراهیمى بود رهنمون مى‏ساخت، پایبند بود. همانا كه او برترین و كاملترین خلق در خلقت، رفتار وخرد بود و برترین فرشته نیز او را تعلیم مى‏داد و به محاسن اخلاق راهنمایش مى‏كرد.( الصحیح، ج۲، ص ۱۹۷)،
نكته دیگر این كه اگر پیامبراكرم(صلی الله علیه و آله) به عنوان عیسوى مشهور مى‏شدند ، چه بسا این مسأله باعث مى‏شد كه انحرافات پدید آمده و مسیحیان دین مسیح(علیه السلام) را به ایشان چسبانده و یا چنان تبلیغ مى‏گردند كه پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) شریعت خود را از متون مسیحى دریافت كرده و با دستكارى‏هایى ادعاى نبوت نموده است.
نكته دیگر اینکه دلیلى وجود ندارد كه پیامبراكرم(صلی الله علیه و آله) لزوماً مى‏بایست مانند دیگران پیش از بعثت از آیین مسیح پیروى كند ؛ زیرا برحسب برخى از شواهد آن حضرت پیش از رسالت نیز تأیید شده از سوی خدا بوده‏اند ؛ یعنى به ایشان به گونه‏اى هرچند به صورت الهام و یا در خواب حقایق غیبى وحى مى‏شده و روح‏القدس همراه ایشان بوده است و براساس وظایف خاصى كه خداوند از ایشان مى‏خواسته ، عمل مى‏كرده‏اند ، لیكن در چهل سالگى به «رسالت» مبعوث گردیدند ؛ یعنى فرشته وحى و پیك الهى برایشان فرود آمد و تبلیغ و دعوت اجتماعى به سوى آیین جدید الهى را بر دوش او نهاد.

---

منبع : پرسمان